نگاهی به منافع اقتصادی ایالات جمهوری خواه از لغو تحریم های ایران

به گزارش راهبرد معاصر، "تریتا پارسی" تحلیلگر ارشد "اندیشکده کوئینسی" در گزارشی، بر این مساله تاکید کرده که دیدِ سیاسی و امنیتی دولت آمریکا به توافق برجام، عملا موجب شده تا بسیاری از کسب و کارهای آمریکایی از منافع این توافق برخوردار نشوند. از این رو، اتخاذ یک رویکرد فعال اقتصادی از سوی آمریکا، می تواند منافع اقتصادی قابل توجهی را مخصوصا به ایالت های جمهوریخواه در آمریکا برساند. تریتا پارسی در این رابطه می نویسد:

«پس از سه ماه از آغاز دوره ریاست جمهوری بایدن، وعده وی برای ورود مجدد ایالات متحده به توافق هسته ای برجام، همچنان محقق نشده است. دولت بایدن به دلیل نگرانی نسبت به مخالفت جمهوری خواهان جنگ طلب در کنگره، از بازگشت سریع به برجام خودداری و در مقابل تلاش کرده است قبل از ورود به توافق هسته ای، با فشار به ایران امتیازاتی از این کشور کسب کند. اما استدلال تیم بایدن نادرست است و در این مسیر منطقی است که جلوی مخالفت جمهوری خواهان جنگ طلب در تعامل با توافق هسته ای را بگیریم. در این شرایط مسیر هوشمندانه این است که بایدن با کاهش تحریم های آمریکا، امتیازاتی از ایران کسب کند تا اقتصاد ایالت ها و مناطق قرمز ( حامیان حزب جمهوری خواه) را تقویت نماید.

بایدن خواهان بازگشت مجدد ایالات متحده به برجام است؛ اما نگران است که این کشور از اهرم قدرت و فشار لازم برای اجبار ایران به مذاکره مجدد در مورد ضرب الاجل های اصلی برخوردار نباشد. بنابراین بایدن نیاز دارد تا در ازای تصویب پروتکل الحاقی توسط ایران؛ به کنگره فشار وارد کند تا در سال 2023میلادی، قانون تحریم‌های کلیدی علیه ایران را لغو کند. تیم بایدن نگران هستند که در این شرایط، سرمایه سیاسی زیادی هزینه کنند و از این طریق، دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری 2024 آسیب پذیر شوند.  

نگرانی بایدن منطقی و عقلانی است. عقب انداختن ضرب الاجل های اصلی توافق نامه نه تنها ریسک سیاسی داخلی مرتبط با برجام را کاهش می دهد ، بلکه احتمال گرفتن تاییدیه و رضایت کنگره را نیز افزایش می دهد. اما دولت بایدن این مسیر را اشتباه طی کرده است. در واقع دولت بایدن به دنبال تعامل با یک ایرانِ منزوی از بُعد سیاسی است که بتواند به اتفاق آرا آن را مقصر اصلی بن بست هسته ای نشان دهد. بنابراین بایدن به جای روی آوردن به دیپلماسی ، سعی کرد ایران را مسئول بحران برجام نشان دهد. مدتی به این بازی ادامه داد تا اجازه دهد تحریم های دونالد ترامپ ، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده ، اقتصاد ایران را بیشتر فلج کند و حتی حاضر نشد تا از مسدود کردن کمک های مرتبط به ویروس کرونا به ایران توسط ترامپ جلوگیری کند. اما به طور قابل پیش‌بینی این قمار پرریسک مشابه استراتژی فشار حداکثری دولت ترامپ با شکست روبرو شد.

همانطور که پیشتر اشاره شد، هراسِ بایدن از کاهش اهرم قدرت قهری ایالات متحده بی دلیل نیست. نشانه هایی وجود دارد که اقتصاد ایران توانسته در مقابل تحریم ها مقاومت کند. طبق گزارش بانک مرکزی ایران ، صادرات نفت به چین به سطح قبل از ترامپ بازگشته است ، در حالی که اقتصاد ایران نیز پس از دو سه ماهِ متوالی رشد، از رکود خارج شده است. اکنون که ایران از فشار حداکثری ترامپ جان سالم به در برده است ، تهران اطمینان بیشتری دارد که می تواند در برابر فشارهایی که بایدن به آن تحمیل کند مقاومت نماید. اما دولت بایدن باید بخاطر بسپارد که این اهرم فشار قهری و اجباری ایالات متحده نبوده که باعث توافق هسته ای شد. بنابراین به جای اتخاذ یک موضع جنگ طلبانه و تداوم سیاست شکست خورده تحریم ترامپ؛ تیم بایدن باید تعامل با ایران را توسعه دهد. بایدن باید از طریق کسب منافع اقتصادی برای مردم آمریکا به خصوص در ایالت های جمهوری خواه؛ حمایت بیشتری را برای حفظ و بقای برجام کسب کند.

مسلما توافق هسته ای برای کمک به کارگران ایالات متحده طراحی نشده بود. اگرچه تحریم ها علیه ایران را تا حدی لغو می کرد ؛ اما تحریم های اولیه ، شرکت های آمریکایی را از تجارت یا سرمایه گذاری در ایران منع کرد. برجام تنها باعث لغو تحریم های ثانویه بود و در نتیجه  شرکت های چینی و اروپایی وارد بازار ایران شدند در حالی که شرکت های آمریکایی نمی توانستند. این به طراحی خود واشنگتن بود: دیدگاه باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به برجام بیشتر یک توافق نامه امنیتی بود تا اقتصادی. وی هراس داشت که مبادا دولتش به دلایل اقتصادی، متهم به طرفداری از این توافق شودو از این رو وی  از نگاه اقتصادی به برجام خودداری می کرد. این بدان معنا بود که به محض خروج اوباما از کاخ سفید ، جامعه تجاری هیچ انگیزه ای برای پایبندی به توافق نامه نداشت، زیرا این توافق هیچ سود ملموسی برای آنها به همراه نداشت (بوئینگ تنها استثنا بود زیرا فروش هواپیماهای غیرنظامی، خود در متن برجام قید شده بود).

اما اکنون دولت بایدن می تواند این مسیر را تغییر دهد.  رفع تحریم های اولیه - که اکثر آنها می توانند از طریق فرمان اجرایی ، که نیازی به تصویب کنگره ندارند ، برطرف شوند - احتمالاً ایران را در زمان بندی ها و محدودیت‌های برجام منعطف تر کند. این امر همچنین باعث می شود كه بر خلاف دوران فشار حداکثری ترامپ؛  شركت های اروپایی روابط تجاری گسترده تری با ایران برقرار کنند. تقریباً همه آنها از ترس از دست دادن بازار آمریکا، روابط تجاری خود را با ایران قطع یا کاهش دادند. تهران احتمالاً از آن زمان فهمیده است كه تنها راه برای احساس امنیت شركت های اروپایی از تحریم های آمریكا این است كه آنها در همان تجارت هایی كه خودِ شركت‌های آمریكایی انجام می دهند ، مشارکت کنند.

تعداد کمی از افراد در واشنگتن از تحمیل هزینه های سنگین تحریم ها علیه ایران برای شرکت های آمریکایی استقبال می کنند. مطالعه ای که من و همکارانم در سال 2016 انجام دادیم نشان داد که بین سالهای 1995 و 2014 ، ایالات متحده حداقل 203 میلیارد دلار و بالغ بر 272 میلیارد دلار درآمد بالقوه صادرات به ایران را از دست داده است. بیشتر این تجارت به نفع ایالت های قرمز بود. به عنوان مثال ، برخی از واردات ایران را در نظر بگیرید. ذرت مهمترین واردات کشاورزی ایران است و در سال 2018 به ارزش 2.11 میلیارد دلار ذرت وارد شده است. اگرچه ایالات متحده بزرگترین تولید کننده ذرت در جهان است ، اما حتی یک ذرت به ایران نمی فروشد. ذرت این کشور در درجه اول در ایالت های تحت کنترل جمهوری خواهان مانند نبراسکا، ایندیانا، کانزاس و داکوتای جنوبی تولید می شود. برنج دومین واردات کشاورزی ایران یکی دیگر از صادرات عمده محصولات کشاورزی ایالات متحده است بازهم تولیدکنندگان اصلی برنج در این کشور به استثنای کالیفرنیا ، ایالت های جمهوری خواه آرکانزاس ، لوئیزیانا ، می سی سی پی ، میسوری و تگزاس هستند. علاوه بر این ، اگر ترامپ از توافق هسته ای خارج نمی شد؛ بوئینگ در معامله ای بیش از 20 میلیارد دلار که می توانست از 100000 شغل در بخش تولید ایالات متحده پشتیبانی کند ، 80 هواپیمای غیرنظامی را به ایران فروخته بود. یکی از اصلی ترین کارخانه های تولید هواپیماهای تجاری بوئینگ در شمال چارلستون ، کارولینای جنوبی واقع شده است - منطقه ای که توسط یک نماینده حزب جمهوری خواه هدایت می شود. این لیست ادامه دارد. به گفته بیژن خواجه پور ، اقتصاددان ایرانی ، پتانسیل بازار ایران برای مشاغل ایالات متحده بیشتر از ترکیه است. « صادرات ایالات متحده به ترکیه در سال 2019م نزدیک به 14.2 میلیارد دلار بود و بدون تحریم؛ ایالات متحده می تواند بیش از 15 میلیارد دلار کالا و خدمات به ایران صادر کند. این امر می تواند ایران را به 20 بازار برتر صادرات برای ایالات متحده تبدیل کند».