سراب ناتوی عربی و کلاهی که اسرائیل بر سر اعراب می گذارد
در حالی که برخی از کشور‌های عربی سعی می‌کنند از هرگونه حمایت احتمالی علیه نفوذ ایران سود ببرند کارشناسان شکل گیری اتحاد و ناتوی عربی را غیر محتمل و ناکارآمد دانسته اند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در نیمه اول ماه نوامبر چندین کشور عربی در یک رزمایش بزرگ در مصر شرکت کردند. برخی این رزمایش را مقدمه‌ای برای تاسیس ناتوی عربی دانستند، اما کارشناسان به دلیل اختلافات کشور‌های عربی با یکدیگر، درباره تاسیس چنین ناتویی شک‌وتردید‌هایی دارند.
به گزارش فرارو، کاخ سفید برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه، طرح ناتوی عربی را معرفی کرده است. در میان محافل سیاسی کشور‌های عربی شرکت‌کننده در رزمایش سپر عربی ۱ در مصر، مکررا صحبت‌هایی درباره این اتحاد نظامی شنیده می‌شود.
سرهنگ تامر رفاعی، سخنگوی نیرو‌های مسلح مصر، طی بیانیه‌ای رسمی در هفتم نوامبر، اعلام کرد سپهبد محمد فرید حجازی، رئیس ستاد مشترک نیرو‌های مسلح مصر، در رزمایش نظامی سپر عرب ۱، که از سوم تا ۱۶ نوامبر ادامه یافت، حضور پیدا کرد. این رزمایش در پایگاه نظامی محمد نجیب واقع در سواحل دریای مدیترانه در غرب اسکندریه برگزار شد. رفاعی درباره مراحل متعدد رزمایش اطلاع رسانی و ویدئو‌هایی از تیراندازی همه نیرو‌های شرکت‌کننده منتشر کرد.
به گزارش المانیتور، در ۳۱ اکتبر، وزارت دفاع مصر طی بیانیه‌ای اعلام کرد نیرو‌های هوایی، زمینی و دریایی، یگان ویژه و نیرو‌های پدافند هوایی کشور‌های عربستان، امارات، کویت، بحرین و اردن وارد مصر شدند تا در کنار نیرو‌های مصری در آن رزمایش شرکت کنند. لبنان و مراکش به عنوان ناظر، حضور داشتند. بیانیه وزارت دفاع مصر، هدف این رزمایش را "مقابله با چالش‌های مشترک و حمایت از تلاش‌ها برای امنیت و ثبات در منطقه" دانست.
سرتیپ صفوت الزیات، کارشناس مصری مسائل نظامی، در رابطه با رزمایش سپر عرب ۱، گفته حالت اضطراب بر منطقه عربی چیره شده است. او به افزایش سرعت مانور‌های نظامی میان کشور‌های عربی و کشور‌های خارج از منطقه اشاره کرد. الزیات گفت: "رزمایش سپر عربی ۱ در بحبوحه نگرانی‌های (عربی) از (وقوع) یک نزاع مسلح در منطقه صورت گرفته است. وضعیت یمن در حال وخیم شدن است. نزاع سوریه همچنان ادامه دارد و بحران در لیبی در حال بدتر شدن است".
زیات امکان تاسیس یک اتحاد نظامی عربی در آینده نزدیک را رد و به اختلافات مکرر میان کشور‌های عربی اشاره کرده است. او گفت: "قطر و عمان در رزمایش‌های فعلی شرکت نمی‌کنند و اختلافات عربی مانع تاسیس یک اتحاد نظامی عرب‌محور می‌شود. حتی نگرانی از نفوذ ایران نتوانسته عرب‌ها را در یک بلوک واحد متحد کند".
در دسامبر ۲۰۱۵، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تاسیس تشکلی به نام اتحاد نظامی اسلامی برای برای مقابله با تروریسم (IMAFT) را اعلام کرد. زیات معتقد است که این اتحاد یک ابتکار عمل شکست‌خورده بود که هرگز عملی نشد. در ژوئیه ۲۰۱۷، خبرگزاری رویترز گزارش کرد که مقامات عربی و کاخ سفید درباره به منظور مقابله با ایران، درباره طرح رئیس‌جمهور آمریکا برای تاسیس "ناتوی عربی" گفتگو کردند. زیات این ناتو را یک پیشنهاد بلندپروازانه توصیف کرد.
او گفت: "وضعیت منطقه عربی نشانه‌های خوبی ندارد. واشنگتن بر مقابله با نفوذ ایران متمرکز است، اما همه کشور‌های عربی موضع مشترکی در قبال ایران ندارند".
از دیدگاه این کارشناس، مصر و اردن درباره فعالیت‌های ایران نگران هستند، اما نه به اندازه عربستان، امارات و بحرین. کویت، قطر و عمان هم روابط محتاطانه‌ای با ایران دارند. هیچ گونه اجماع عربی وجود ندارد که ایران یک دشمن است. عربستان شاید مصر رابه عنوان عضو یک اتحاد نظامی بپذیرد، اما با عضویت آن در شورای همکاری مخالف است. یک اتحاد نظامی، مستلزم توافق بر سر منابع تهدید، ساختار فرماندهی نظامی و مدیریت علمیات است. همه این جزئیات همچنان مبهم است. مضاف بر این، گرایش‌های سیاسی متفاوتی میان کشور‌های عربی وجود دارد.
تامر الشهاوی، عضو کمیته امنیت و دفاع ملی و نیز افسر سابق اطلاعاتی مصری، گفته تاسیس یک نیروی مشترک عربی خواسته دیرینه مصر است. او، ضمن تاکید بر ضرورت چنین نیرویی، تصریح کرده برخی کشور‌های عربی ممکن است برای تاسیس چنین نیرویی اراده سیاسی نداشته باشند.
شهاوی به المانیتور گفت: "منطقه عربی با مسائل پیچیده و به هم پیوسته دست و پنجه نرم می‌کند. برای تاسیس یک اتحاد نظامی عرب‌محور بایستی روی همه این مسائل موضع مشترکی اتخاذ شود".
از منظر شهاوی، قبل از حصول یک توافق کلی درباره بحران سوریه و مسئله فلسطین، هیچگونه همکاری نظامی میان مصر و کشور‌های عربی وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، تاسیس یک نیروی مشترک عربی مستلزم اتخاذ یک سیاست امنیتی معین خواهد بود. شهاوی ادامه داد: "مصر، سوریه را امتدادی از امنیت ملی‌اش می‌بیند. برای عربستان، یمن اولویت است و آن را امتدادی برای امنیت ملی‌اش می‌داند. رهبری مصر می‌خواهد نزاع منطقه‌ای را در سطح سیاسی نگه دارد، اما به نظر می‌رسد عربستان از مداخلات نظامی حمایت می‌کند".
شهاوی افزود: "رزمایش‌های سپر عربی ۱، تمرینات نظامی حرفه‌ای هستند. اگر ما قادر نیستیم یک اتحاد نظامی تاسیس کنیم، حداقل باید رزمایش‌های مشترک نظامی برگزار کنیم. در صورتی که یک نزاع سیاسی در منطقه به یک نزاع نظامی تبدیل شود، ما باید آماده باشیم".
شهاوی در رابطه با موضع اسرائیل در قبال چنین اتحادی گفت: "اسرائیل خودش را به عنوان یک متحد استراتژیک کشور‌های عربی در برابر تهدید ایران مطرح می‌کند. میان کشور‌های خلیج (فارس)، مصر و اسرائیل همکاری نزدیکی علیه ایران وجود دارد. کشور‌های عربی سعی می‌کنند از هرگونه حمایت احتمالی علیه نفوذ ایران سود ببرند".
سعید اللاوندی، کارشناس روابط بین‌الملل، تاسیس اتحاد نظامی عربی در برهه کنونی را بعید می‌داند. او گفت: "برخی کشور‌های عربی - مانند مصر، عربستان، امارات، بحرین و اردن- ممکن است برای حل یک مسئله ویژه اتحاد‌های نظامی کوچکی برای خودشان درست کنند و در عین حال سایر مسائل برجسته را نادیده بگیرند. اگر این نمونه موفق شود، چنین اتحادی ممکن است شامل سایر کشور‌های عربی هم بشود".