این روزها در وین چه خبر است؟
دور جدید رایزنی‌ها در وین به منظور احیای برجام که از ۱۷ اردیبهشت ماه از سر گرفته شد، کماکان در پایتخت اتریش و در سطوح مختلف در جریان است و براساس اظهارنظر مقام ارشد وزارت خارجه ایران، به مرحله مذاکره درباره متن رسیده است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در ادامه رایزنی‌ها در چارچوب کمیسیون مشترک برجام به منظور احیای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که استارت آن با نشست مجازی این کمیسیون در ۱۳ فروردین ماه زده شد، شهر وین از روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ماه باز هم شاهد انجام گفت‌وگوها با حضور هیأت‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، انگلیس و چین) و نماینده اتحادیه اروپا بود. در همین راستا نیز مذاکرات در سطوح دوجانبه، سه جانبه و چهارجانبه و همچنین نشست‌های کارشناسی در قالب سه گروه کارشناسی رفع تحریمها، هسته‌ای و ترتیبات اجرایی از آن زمان تاکنون در این شهر در جریان است.
ایر روسای هیأت‌ها از جمله روسیه و چین و همچنین چند دیدار با «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس خارجی اتحادیه اروپا انجام شد. نشست چهارجانبه با حضور عراقچی و روسای سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس)، مذاکرات در سطح کارشناسی در چارچوب کارگروه‌های سه‌گانه تحریمی، هسته‌ای و ترتیبات اجرایی و همچنین به صورت دو و چندجانبه در حال جریان است و آنگونه که اعلام شده طرف‌ها در تلاشند اختلافات بر سر متون را تا حد امکان کاهش دهند.
دور جدید نشست کمیسیون مشترک برجام ۱۳ فروردین ماه به صورت مجازی برگزار و پس از توافق حاصله مقرر شد روز سه‌شنبه ۱۷ فروردین این گفت‌وگوها به صورت حضوری و رو در رو دنبال شود و در نهایت هم این نشست برگزار و پس از آن توافق شد دو کارگروه در حوزه تحریمها و هسته‌ای تشکیل و بررسی‌ها را انجام دهد. نتایج بررسی‌های این دو کارگروه به نشست کمیسیون برجام در روز جمعه ۲۰ فروردین منعکس و اعلام شد که هیأت‌های برای تنفس و مشورت به پایتخت‌ها برمی‌گردند و مقرر شد روز چهارشنبه ۲۵ فروردین دوباره در وین گردهم بیایند. این نشست با یک روز تاخیر به دلیل ابتلای یکی از اعضای هیأت اتحادیه اروپا به کرونا در روز پنجشنبه ۲۶ فروردین برگزار و مقرر شد که نشست‌های کارشناسی به کار خود ادامه دهند.
نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام روز شنبه ۲۸ فروردین ماه در وین برگزار شد و در این چند روز رایزنی‌ها در سطوح کارشناسی و کارگروه‌ها ادامه داشت. نشست بعدی هم روز سه‌شنبه ۳۱ فروردین ماه در وین برگزار و هیأت‌های توافق کردند که دوباره گفت‌وگوها را از سر بگیرند که نشست مزبور سه‌شنبه هفتم اردیبهشت ماه در گرندهتل وین برگزار شد و عصر شنبه یازدهم اردیبهشت ماه نیز روسای هیأت‌های ایران و ۱+۴ در جلسه‌ای دوباره گردهم آمدند و بعد از آن به پایتخت‌ها برگشتند و مقرر شد دور جدید نشست روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ماه برگزار شود که این نشست نیز برگزار شد.
پس از نشست کمیسیون مشترک برجام در روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ماه، بلافاصله رایزنی‌های کارشناسی و فنی و کار بر روی متون پیش نویس آغاز شد.
* جدیت همه طرف‌ها برای رسیدن به راه‌حل/ آمادگی آمریکاییها برای برداشتن بخش بزرگی از تحریمها
«سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه پس از نشست روز جمعه در اظهاراتی عنوان کرد: آن چه از جلسه اول می‌شود استنباط کرد، جدیت همه طرف‌ها برای رسیدن به یک راه حل و احیای مجدد برجام است. این را در همه هیأت‌ها می‌شد مشاهده کرد و هر کدام به نوعی در جلسه اول این موضوع را به نوعی بیان کردند.
وی با بیان این‌که آمریکاییها تا الان اعلام آمادگی کرده‌اند که بخش بزرگی از تحریمها را بردارند، البته از نظر ما هنوز کامل نیست و به همین دلیل مذاکرات ادامه می‌یابد تا وقتی به همه خواسته‌های خودمان در این زمینه برسیم، گفت: اگر خواسته‌های ما تامین شود، جمهوری اسلامی ایران نیز کاملا جدی است که به اجرای کامل برجام مجددا برگردد و این اراده جمهوری اسلامی ایران است که اتخاذ شده و هیچ ارتباطی هم با مسائل دیگر در تهران ندارد، با امر انتخابات که طبیعتا موضوع مهمی در کشور است، هیچ ارتباطی ندارد.
عراقچی عنوان کرد که مذاکرات تعطیلی و آخر هفته نخواهد داشت و افزود: در سطح گروه‌های کاری مذاکرات ادامه می‌یابد و کارشناسان ما اگر لازم باشند شبانه‌روز کار خواهند کرد.
سخنگوی کاخ سفید نیز همان روز (جمعه) در اظهاراتی تأکید کرد تحریمها تنها در صورت «بازگشت» ایران به تعهداتش در برجام قابل رفع است.
از سوی دیگر، «کریس مورفی» یک نماینده مجلس سنای آمریکا در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «جنگ‌طلبان علیه ایران می‌گویند اگر ما برای ورود مجدد به برجام هر کدام از تحریم‌های غیراقتصادی ترامپ علیه ایران را برداریم؛ آسمان به زمین می‌رسد. اما به یاد داشته باشید آمریکا از تحریم‌های ترامپ هیچ چیزی به دست نیاورد. در واقع، رفتار ایران بدتر شد. آن تحریمها هیچ اثر عملی نداشتند.»
نمایندگی چین در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم روز جمعه اعلام کرد که این کشور به تلاش‌های خود برای بازگشت آمریکا و ایران به اجرای کامل برجام ادامه خواهد داد.
از سوی دیگر «وندی شرمن» معاون وزیر خارجه آمریکا در اظهاراتی بیان کرد که پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین برای احیای برجام حاصل شده، اما هنوز راه درازی باقی مانده است.
«انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات نیز گفت فوریتی قطعی برای به سرانجام رساندن گفت‌وگوها احساس می‌کند و خوشحال است که می‌بیند ایران و آمریکا نیز همین احساس را دارند.
در همین میان رسانه ژاپنی ان.اچ.کی به نقل از عراقچی اعلام کرد که ممکن است ایران روند همکاری‌های خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی در حوزه بازرسی‌ها را تمدید کند.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات نیز در اظهاراتی با اشاره به موعد توافق ایران و آژانس، بر حساسیت این تاریخ تاکید کرد و گفت، خوب است که همه شرکت‌کنندگان در این گفت‌وگوها این موضوع را درک کنند.
* مسیر بسیار قابل توجهی در تفاهم و توافق برداشته شده
در همین خصوص نیز «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ۲۰ اردیبهشت ماه در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری فارس درباره اظهارات عباس عراقچی مبنی بر آمادگی آمریکاییها برای رفع بخش بزرگی از تحریمها و این‌که این کدام بخش از تحریمها را شامل می‌شود؟ گفت: گفت‌وگوها در وین چون وارد فاز نگارش در حوزه هسته‌ای و رفع تحریمها شده است و همچنین کارگروه سوم که کارش به صورت آرام‌تری پیگیری می‌شود. با دقایق و جزییات مختلفی روبرو است و این سیالیت و جزییات اجازه نمی‌دهد که در فضای عمومی وارد اعلان شویم، چون گفت‌وگوها در حال جریان است و هر روز به نتیجه متفاوتی می‌رسد.
خطیب‌زاده درباره این‌که گفت‌وگوها در بحث رفع تحریمها در چه مرحله‌ای است نیز ادامه داد: آمریکا در چارچوب تعهداتش بخش عمده‌ای از آن چیزی را که باید انجام دهد و ما برای آمریکا قطعا لازم، ضروری و الزام آور می‌دانیم، تا امروز قبول کرده است. آن بخشی را که قبول نکرده اعلام کرده‌ایم همه مواردی که در لیست جمهوری اسلامی ایران است از نظر ما تحریم‌هایی است که برای از بین بردن برجام و از بین بردن انتفاع ایران از برجام بوده است. لذا فارغ از این‌که بخشی،گروهی و بعضی از اشخاص و برچسب‌های مختلف باشد، نظر خود را قطعی گفته‌ایم و همچنان با جدیت آن را دنبال می‌کنیم.
سخنگوی وزارت خارجه بیان کرد: پنهان و پوشیده نیست که اختلافات جدی در این حوزه داریم. هم با کمیسیون مشترک برجام در حال گفت‌وگو هستیم و هم تهران در حال بررسی این موضوع است. گزارش‌ها در تهران بررسی می‌شود و هر روز مواضع به اطلاع تیم مذاکراتی می‌رسد و آنها کارها را پیگیری می‌کنند.
خطیب‌زاده در پاسخ به سؤال دیگری افزود: مسیر بسیار قابل توجهی در تفاهم و توافق برداشته شده و از نظر ما آن‌چه باقی مانده هم می‌تواند سهل و هم سخت باشد.
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نیز گزارش داد که علی‌رغم هدف مشترک ایران و آمریکا برای احیای برجام از طریق بازگشت به تعهدات، برداشت متفاوت دو طرف از بازگشت به تعهدات باعث کند شدن روند گفت‌وگوها در وین شده است. به ادعای مقام‌های مورد استناد نیویورک تایمز، تصمیم‌گیری درباره این که چه تحریم‌هایی برداشته شود، به لحاظ سیاسی برای دو کشور حساس است. به عنوان مثال، در رده زرد، ایران اصرار دارد که تحریم دوره ترامپ علیه بانک مرکزی تحت برچسب تروریسم باید برداشته شود زیرا به تجارت آسیب می‌زند. اما برداشتن عنوان تروریستی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای واشنگتن مسئله‌ای پیچیده‌تر خواهد بود.
در این میان هم نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل برگزار و یکی از محورهای آن بررسی آخرین تحولات گفت‌وگوهای وین بود. «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان پیش از شرکت در این نشست، اظهار داشت گفت‌وگوها (در وین) سخت و طاقت فرساست، اما همه مشارکت‌کنندگان در حال انجام گفت‌وگوها در فضایی سازنده هستند. با این حال زمان رو به پایان است. وی سپس با اتهام‌زنی علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران، گفت: ما به دنبال احیای کامل توافق هسته‌ای ایران هستیم، زیرا این تنها راه تضمین این مسئله است که ایران قادر نخواهد بود به سلاح اتمی دست یابد.
علاوه بر این، ۵۳ سیاستمدار آمریکایی در نامه‌ای به جو بایدن از تلاش دولت بایدن برای بازگشت به برجام ابراز رضایت کرده و اعلام کردند: «رفع تحریم‌های ترامپ که او آشکارا آنها را برای غیرممکن بودن بازگشت به برجام وضع کرد نباید امتیاز به ایران تلقی کرد، بلکه باید آن را تلاشی برای بازگرداندن اعتبار آمریکا و تقویت امنیت این کشور دانست.»
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در هفته‌ای که گذشت و پس از نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا با بیان این‌که زمان برای مذاکرات برجام محدود است گفت که به این گفت‌وگوها خوش‌بین است.
یک مقام دولت آمریکا نیز در اظهاراتی مدعی شد که ورود به برجام مانعی برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به بهانه مسائل غیرهسته‌ای ایجاد نمی‌کند.
از سوی دیگر، یک وبگاه تحلیلی آمریکایی با اشاره به روند کند پیشرفت‌ها در مذاکرات احیای برجام در وین گزارش داد که در صورتی‌که توافق هسته‌ای ایران در حال حاضر احیا نشود، احتمال می‌رود هرگز این توافق ابقا نشود.
میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم در اظهاراتی عنوان کرد که علی‌رغم آن که هدف بر احیای برجام تا ۳۱ اردیبهشت ماه متمرکز است، اما به احتمال زیاد توافق ایران و آژانس تمدید می‌شود. وی در توئیتی نوشت: حصول پیشرفت در مذاکرات «وین» و رسیدن به توافق برای احیای برجام تا ضرب‌الاجل ۳۱ اردیبهشت امری دشوار ولی قابل اجرا است.
* به مرحله مذاکره درباره متن رسیده‌ایم
در هفته‌ای که گذشت یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ایران به تشریح فضای کنونی مذاکرات جاری در وین پرداخت و با بیان این‌که بحث توافق موقت مدت‌هاست که از دستورکار خارج است، گفت: ما الان کم و بیش از یک مرحله سخت مذاکره در خصوص مفاهیم گذر کرده‌ایم و به مرحله‌ای به همان اندازه دشوار، یعنی مرحله مذاکره در خصوص متن رسیده‌ایم. البته در خصوص مفاهیم هم هنوز بعضا موضوعات حل نشده‌ای باقی مانده است. لذا الان هم مذاکرات مفهومی در خصوص بعضی از مسائل حل نشده جریان دارد و هم مذاکرات نگارشی در خصوص مسائلی که یک اتفاق نظر کلی در خصوصشان هست و باید در مورد نگارش آنها بحث شده و در جمله‌بندی‌ها دقت صورت گیرد. هر دو بخش اکنون در مراحل زمانبری هستند که آهسته پیش می‌روند. الان در زمینه موضوعات مورد اختلاف در مسیری هستیم که هم آمریکاییها می‌دانند باید چه کنند و هم ما می‌دانیم که باید چه کرد، اما هنوز در مسائلی اختلاف نظر داریم.
وزارت امور خارجه فرانسه نیز روز سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه اعلام کرد که برای احیای برجام لازم است کارهای زیادی در مدت زمان اندکی انجام شود و چنانچه ایران تا اتمام موعد توافق بین این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی برجام بازنگردد، لازم است دو طرف برای تمدید این توافق مذاکره کنند.
سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران نیز روز چهارشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه در توئیتی با بیان این‌که از سرگیری اجرای پروتکل الحاقی مستلزم رفع تحریم‌هاست، اعلام کرد: جدی و مصمم هستیم و حتی از همین فردا آماده‌ایم که اگر تحریمها به شکلی که قابل راستی آزمایی باشد، برداشته شود به اجرای کامل برجام بازگردیم.
در این میان و در حالی که مذاکرات در وین در جریان است، ۱۵ نماینده مجلس سنای آمریکا با ارسال نامه‌ای به چند شرکت به آنها درباره تجارت با شرکت‌های ایرانی در صورت رفع تحریمها هشدار دادند.
گروهی از سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا هم در حمایت از قساوت‌های اخیر رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی‌ها، خواستار توقف مذاکرات وین شدند که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا درخواست آنها را رد و تاکید کرد گفت‌وگوها ادامه می‌یابد.
از سوی دیگر یک سناتور ارشد آمریکایی در اظهاراتی گفت که امیدوار است بعد از احیای برجام، گفت‌وگوی مستقیم بین واشنگتن و تهران بر سر مسائل منطقه شکل گیرد.
در این روزها کماکان رایزنی‌ها در سطوح مختلف ادامه داشت و هنوز هم گفت‌وگوها در جریان است. از جمله برگزاری دو نشست چهارجانبه بین روسای هیأت‌های ایران و سه کشور اروپایی، دیدارهایی بین عراقچی و «انریکه مورا»، برگزاری چندین جلسه کارگروه هسته‌ای و همچنین چند جلسه کارشناسی ایران و سه کشور اروپایی در حوزه رفع تحریم، نشست سه جانبه روسای هیأت‌های ایران، روسیه و چین و اعلام حمایت از رفع موثر تحریمها علیه مردم ایران.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان های بین‌المللی در وین اتریش هم شنبه ۲۵ اردیبهشت ماه در توئیتی خبر داد که روند تهیه پیش نویس احیای برجام در وین اتریش در حال انجام است./فارس