پیام معافیت آمریکا برای برخی همکاری‌های خارجی با سپاه چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر ، سه مقام فعلی و سه مقام سابق دولت آمریکا گفته‌اند واشنگتن در حال طراحی استثنائاتی برای تحریم‌های مربوط به همکاری شرکت‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و دولت‌های خارجی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است به‌گونه‌ای که این طرف‌ها بابت همکاری با سپاه، «به‌صورت خودکار» مشمول تحریم نشوند.

طبق توضیحات یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرگزاری رویترز این استثنائات را «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا در نظر گرفته و به‌موجب آن مقام‌های کشورهایی مانند عراق که ممکن است تعاملاتی با سپاه داشته باشند، الزاماً با ممنوعیت دریافت روادید برای ورود به آمریکا مواجه نخواهند شد.

این استثنائات همچنین به مدیران شرکت‌های خارجی که در حال تجارت با ایران هستند و یا گروه‌های در حال همکاری‌های بشردوستانه با ایران در مناطقی نظیر شمال سوریه، عراق و یمن اجازه می‌دهد کارشان را بدون ترس از مواجهه با تحریم خودکار توسط آمریکا ادامه دهند.

با وجود این، دولت آمریکا برای خود این استثنا هم یک استثنا در نظر گرفته و حق تحریم هر فردِ عضو شرکت، سازمان مردم‌نهاد و دولت خارجی را که رأساً اقدام به تأمین «حمایت مادی» برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران کند حفظ کرده است.

دولت آمریکا دو هفته پیش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های اصطلاحاً «تروریست خارجی» قرار داد. به‌نوشته رویترز، این اقدام برای طرف‌‌های خارجی و همچنین دیپلمات‌ها و افسران نظامی آمریکایی در عراق و سوریه که واسطه‌هایشان ممکن است در حال همکاری با سپاه باشند مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.

سه مقام آمریکایی گفته‌اند اقدام دولت آمریکا باعث ایجاد سردرگمی میان مقام‌های آمریکایی شده و آنها نمی‌دانند ادامه همکاری‌شان با واسطه‌هایی که گمان می‌رود با طرف‌های سپاه در ارتباطند مجاز است یا خیر.

خبرگزاری رویترز می‌گوید به‌نظر می‌رسد هدف پامپئو از طراحی این استثنائات، کاستن از خطرات بالقوه اعمال تحریم علیه دولت‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد خارجی و در عین حال، حفظ ظرفیت در نظر گرفتن مجازات احتمالی برای افرادی درون این بخش‌ها به‌بهانه همکاری با سپاه است.

یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «ذیل معافیت‌های دسته اول اول، وزیر خارجه [آمریکا] تشخیص داد که به‌طور کلی با وزارتخانه‌ها، اداره‌جات، سازمان‌‌ها، بخش‌ها یا سایر قسمت‌های هر دولت خارجی، مثل یک سازمان تروریستی درجه III رفتار نخواهد شد».

گروه تروریستی درجه III گروهی است که رسماً در فهرست سازمان‌های «تروریست خارجی» یا دیگر فهرست‌های مربوط به این دسته از سازمان‌ها قرار نگرفته، اما از نظر دولت آمریکا چون اقدام به انجام «فعالیت‌های تروریستی» کرده اعضای آن مجاز به ورود به آمریکا نیستند.

یک دستیار کنگره آمریکا و دو حقوقدان سابق وزارت خارجه این کشور می‌گویند هدف دولت ترامپ از قائل شدن این استثنا اطمینان از مصون ماندن بخش‌های دیگر حکومت ایران و همچنین مقام‌های دولت‌های شریک نظیر عراق و عمان از تبعات درج نام سپاه در فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی است.

ذیل قوانین آمریکا طرف‌هایی که اقدام به «حمایت مادی» از گروه‌های اصطلاحاً «تروریستی» کنند با جریمه‌های گسترده‌ای روبه‌‌رو خواهند شد. حمایت مادی دایره تعریف گسترده‌ای دارد و مطابق توضیحات مندرج روی وب‌سایت وزارت امنیت داخلی آمریکا هر اقدامی از تأمین وجه گرفته تا خدمات حمل‌ونقل، جعل سند، تأمین غذا، کمک به برپایی چادر و غیره را شامل می‌شود.

یک حقوقدان سابق وزارت خارجه آمریکا گفت دستورالعمل فوق‌الذکر ظاهراً به‌معنی آن است که افسران صدور روادید نباید فوراً و بدون تأمل، تقاضاهای صدور روادید از سوی مقام‌های دولت‌های خارجی یا شرکت‌های همکار با سپاه پاسداران را رد کنند. این حقوقدان علی‌رغم این گفت که هنوز درباره این موضوع ابهاماتی وجود دارد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «ذیل معافیت‌های دسته دوم، وزیر خارجه تشخیص داد با شرکت‌ها، سازمان‌ها یا گروه‌های غیردولتی بابت حمایت مادی از بخشی از یک حکومت خارجی که در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار گرفته، همانند سازمان‌های تروریستی درجه سه برخورد نخواهد شد».

یک منبع در کنگره آمریکا گفته دولت ترامپ خواسته این پیام را بدهد که قصد دارد با ثبت تروریستی سپاه پاسداران فشارها علیه ایران را افزایش دهد، اما به‌دنبال مختل کردن دیپلماسی متحدان آمریکا نیست.

یک دستیار کنگره آمریکا که خواسته نامش فاش نشود در مصاحبه با رویترز گفت: «برداشت من این است که دولت [آمریکا] به‌دنبال ایجاد جار و جنجال است، نه تغییر سیاست. آنها لزوماً دنبال مجازات کسی نیستند؛ می‌خواهند افراد را بترسانند».

وزارت خارجه آمریکا علی‌رغم این روشن کرده که دولت آمریکا در صورت تمایل می‌تواند اعضای گروه‌های معاف‌شده را مجازات کند.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «این معافیت‌ها به‌نفع آن دسته از اعضای گروه‌های معاف‌شده‌‌‌ که رأساً اقدام به حمایت از یک سازمان تروریستی معاف‌نشده کنند یا ارتباط‌هایی از نوع دیگر با آنها داشته باشند نیست».

«پیتر هارل»، حقوقدان سابق وزارت خارجه آمریکا گفت: «قرار دادن یک سازمان در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی، همانند هر اقدام تحریمی دیگر، برخی تبعات ناخواسته دارد که اگر آنها را رها کنیم تا طبق روال طبیعی‌شان عمل کنند می‌توانند به منافع آمریکا ضربه بزنند. وزارت خارجه به‌دنبال کاستن از این تبعات است».

درج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی علی‌رغم هشدارهایی صورت گرفت که کارشناسان و حتی عده‌ای داخل دولت آمریکا مطرح کرده بودند.

دو مقام وزارت خارجه آمریکا به‌شرط عدم افشای نام به رویترز گفتند دولت ترامپ در حالی این اقدام را انجام داد که اداره‌های «امور خاور نزدیک» و «امور آسیای جنوبی و مرکزی» در نامه‌ای کم‌سابقه به پامپئو از تبعات این اقدام ابراز نگرانی کردند.

یک دستیار کنگره آمریکا گفته وزارت امنیت داخلی و وزارت دفاع آمریکا هم با این اقدام مخالف بوده‌اند. پیش از این روزنامه نیویورک‌تایمز گزارش داده بود «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا» (سیا) هم با این استدلال که درج سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی نیروهای آمریکایی را در منطقه در معرض خطر قرار می‌دهد با آن مخالفت کرده است.