چالش های دولت بنت در مواجه با نتانیاهو

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت ائتلافی نفتالی بنت 23 خرداد از کنست رأی اعتماد گرفت که در نتیجه این اتفاق حضور دوازده ساله نتانیاهو در پست نخست وزیری خاتمه یافت. در واکنش به این اقدام، نتانیاهو همان روز از تریبون کنست اعلام کرد از هیچ تلاش برای فروپاشی این دولت فروگذار نخواهد کرد.

دولت بنت متشکل از هشت حزب از سه جناح مختلف است. لذا این دولت را شکننده ترین دولت ائتلافی در تاریخ اسرائیل نامیده اند که با حداقل رای لازم (61 کرسی) توانست رسمیت پیدا کند. با توجه به این شرایط، ظاهراً کار برای سنگ اندازی نتانیاهو ساده می آمد. در همین راستا نتانیاهو از روز نخست شروع به کار دولت بنت وارد عمل شد.

الف)جلوگیری از تمدید قانون منع اعطای حق شهروندی به فلسطینی ها

در اواسط تیرماه، تمدید قانونی در کنست به رأی گذاشته شد که به مدت دو دهه همواره آرا اکثریت پارلمان را کسب می کند. طبق این قانون، فلسطینی‌ هایی که در سرزمین‌ های اشغالی با یک اسرائیلی ازدواج می‌ کنند، حق گرفتن شهروندی اسرائیل را ندارند. قانون منع شهروندی فلسطینیان ساکن اراضی اشغالی که زوج اسرائیلی دارند، حدود دو دهه پیش در سال 2003 برای اولین بار تصویب شد و از آن زمان تاکنون هر سال تمدید شده است.

منتقدان تمدید قانون شهروندی شامل سیاستمداران چپگرا و گروهی از قانون‌گذاران عرب اسرائیلی هستند که این قانون را نژادپرستانه می ‌دانند. اما مدافعان آن (که شامل تمامی احزاب طیف راست و میانه می شود) استدلال می‌ کنند تمدید این قانون برای مقاصد امنیتی و حفظ هویت یهودی اسرائیل لازم است. در همین حال شباک، سازمان امنیت داخلی اسرائیل، روز ۱۴ تیر با اعزام نمایندگانی به کنست اعلام کرد اعطای شهروندی به فلسطینیانی که با یک اسرائیلی در اراضی اشغالی ازدواج کنند، برای امنیت اسرائیل مخاطراتی دارد.

به رغم این مسائل، نتانیاهو، به عنوان رهبر مخالفان در کنست، درخواست حمایت بنت از تمدید این قانون را رد کرد تا نشان دهد عزم جدی برای فروپاشی دولت ائتلافی بنت دارد؛ تا جایی که حتی اگر لازم باشد از اجرای چنین قوانینی که در تضاد کامل با دیدگاه های احزاب راست افراطی است، حمایت می کند. در نتیجه این موضع گیری، برای نخستین بار این قانون تمدید نشد و دولت بنت در پیشبرد آن شکست خورد.

ب)مخالفت با تشکیل کمیته های کنست برای بحث در مورد قانون بودجه

از سال 2018 اسرائیل به دلیل بن بست های سیاسی که بدان دچار شد، نتوانست قانون بودجه عمومی جدیدی را تصویب کند و لذا در سه سال گذشته امور جاری مطابق با بودجه سال 2018 پیش می رود. براین اساس مهمترین کار دولت بنت، تهیه لایحه بودجه عمومی و تصویب آن در پارلمان است. در صورتی که در این کار موفق نشود، دولت فروخواهد پاشید و در نتیجه انتخابات زودهنگام برگزار می شود.

در این راستا گام اول برای بررسی و در نهایت تصویب بودجه، تشکیل کمیته هایی در موضوعات مختلف است. اما احزاب مخالف به رهبری نتانیاهو از مذاکره در مورد تشکیل این کمیته ها خودداری کردند.

واقعیت این است که بدون کمیته های مذکور پیشبرد اصلاحات در حوزه هایی مانند ساده سازی قوانین واردات که مستقیماً بر هزینه های زندگی اثر دارد، مباحث مربوط به قانون بیکاری، اصلاحات در زمینه حمل و نقل عمومی و مسائل مالیاتی امکان پذیر نیست.

با وجود مشکلاتی که پس از شیوع کرونا جامعه اسرائیل دست به گربیان است اما احزاب مخالفت دولت اعلام کردند در تعیین اعضای کمیته ها شرکت نمی کنند. هدف این طرح روشن است: «تا سقوط ائتلاف از انجام مشاغل معمولی پارلمانی خودداری کنید.»

در همین راستا رئیس حزب مرتز گفت: «ما سالها با دولت مخالف بودیم ولی هرگز دولت را غیرقانونی ندانستیم و تشکیل کمیته ها را مختل نکردیم.»

واقعیت این است که پیام اپوزیسیون مشخص است، آنها قصد دارند بجنگند؛ هرچند که در نهایت دولت موفق شد با یک ماه تأخیر، کمیته های دائمی حیاتی کنست به ویژه کمیته های اقتصاد، بهداشت، رفاه و آموزش را تشکیل دهد تا راه برای تصویب لایحه بودجه هموار گردد.

ج)مخالفت با مفاد لایحه بودجه

روز دهم مرداد دولت اعلام کرد پس از توافق نهایی بین وزرا، بودجه عمومی اسرائیل در هئیت دولت به تصویب رسید. طبق روال قانونی اکنون باید متن بودجه در کمیته های مختلف کنست مورد بررسی قرار بگیرد.

در واکنش به این موضوع نتانیاهو در صفحه توئیتر خود نوشت: «بنت، لاپید و لیبرمن (وزیر دارایی) در بودجه عمومی قیمت حمل و نقل عمومی را افزایش می دهند. دولت به دنبال بالا بردن مالیات و قیمت ها در حوزه های انرژی، حمل و نقل عمومی، نان، خریدها در اینترنت، ویزیت پزشکان، نوشیدنی های گازدار، مالیات بر دارایی، نتفلیکس و ظروف یکبار مصرف است. هدف از این مالیات بیشتر، پرداخت 53 میلیارد شکل به منصور عباس (رهبر حزب راعم) است. چرا باید مردم اسرائیل این هزینه را بپردازند؟»

در واقع نتانیاهو با بازنشر چندباره این موضوع در صفحه توئیتر خود و در گفتگو با سایر رسانه ها، درصدد است افکار عمومی را علیه تصویب این بودجه به بهانه «بالارفتن هزینه های زندگی و مالیات »تهییج کند. نکته مهم آنکه وی اشاره کرد که یهودیان باید با پرداخت مالیات بیشتر، مخارج یک حزب عربی را پوشش دهند!

نتانیاهو برای اثرگذاری بر مردم زمان کافی در اختیار دارد. زیرا در حال حاضر کنست وارد تعطیلات تابستانی شده و پس از آن کمیته های کنست فرصت هشت هفته ای برای بررسی دارند و تا سرانجام در اوایل نوامبر (آبان) لایحه در صحن پارلمان به رأی گذاشته شود.

نتانیاهو امیدوار است با تمرکز بر مسأله «افزایش مالیات ها» و «تأمین بودجه حزب عربی راعم از جیب یهودیان» زمینه را برای تحت فشار گذاشتن احزاب ائتلافی دولت فراهم کند. اگر هواداران احزاب ائتلافی دولت تحت تأثیر این تبلیغات قرار بگیرند، نمایندگان در رأی مثبت به بودجه دچار تردید خواهند شد. در صورتی که حتی یک نماینده از نمایندگان احزاب ائتلافی به لایحه مذکور رأی منفی بدهد، دولت سقوط خواهد کرد.

د) زیر سوال بردن اقدامات دولت در زمینه مهار کرونا

با توجه به شیوع ویروس جهش یافته کرونا موسوم به دلتا، وزارت بهداشت دولت بنت اعلام کرد تزریق دوز سوم واکسن فایزر را با اولویت افرادی که دچار نقص ایمنی شدید هستند و یا به تازگی عمل پیوند عضو داشته اند، شروع می کند. در همین اثنا نتانیاهو در صفحه توئیتر خود بارها خطاب به بنت نوشت «ما توانستیم کرونا را مهار کنیم، هزاران دوز واکسن فایزر سفارش دهیم اما بنت در روند مقابله با شیوع دوباره کرونا بسیار کند عمل می کند.» وی همچنین نوشت «چرا تزریق دوز سوم با تأخیر صورت می گیرد؟ در حالی که واکسن ها را ما سفارش داده بودیم.»

در واقع نتانیاهو تلاش می کند با متهم کردن بنت به کم کاری، فشار زیادی از سوی افکار عمومی به بنت وارد کند. در همین حال نظرسنجی شبکه ۱۱ تلویزیون اسرائیل نشان داد نتانیاهو در بحث مدیریت کرونا با اقبال عمومی بیشتری روبرو است. در این نظرسنجی در پاسخ به این سوال که «به نظر شما چه کسی بحران کرونا را بهتر مدیریت کرد»؛ نتانیاهو 46 درصد آرا و بنت فقط 15 درصد آرا را به دست آورد!

این یک گام بزرگ برای نتانیاهو به شمار می رفت که درصدد بود مردم را قانع کند بنت در مهار این بیماری ناتوان است. بررسی میزان استقبالی که شهروندان اسرائیل از توئیت های بنت و نتانیاهو در موضوع کرونا داشتند هم، موید نتیجه این نظرسنجی است.
از سوی دیگر احزاب راست افراطی نیز در کنست به عملکرد دولت در مهار شیوع دوباره کرونا انتقادات تندی وارد کردند. در همین راستا بزالل اسموتریچ، رهبر حزب راست افراطی صهیونیسم مذهبی، در کنست گفت موج جدید گسترش کرونا به دلیل برگزاری رژه ماه ژوئن همجنسگرایان رخ داد. اسموتریچ به سیاست های دولت در حوزه کرونا انتقاد کرد و افزود: هیچ کس شجاعت گفتن این موضوع را ندارد زیرا از نظر سیاسی درست نیست، اما «رژه افتخار» آغازگر موج جدید کرونا بود.

انتقادات تند اسموتریچ در حالی بیان شد که گفته می شود در سپتامبر همزمان با آغاز تعطیلات مذهبی یهودیان، ممکن است دولت برای جلوگیری از گسترش کرونا دلتا برخی محدودیت ها را اعمال کند. بیان چنین مواضعی از سوی رئیس افراطی ترین حزب جناح راست می تواند زمینه ساز بروز خشم یهودیان خریدی شود. این اتفاق دولت بنت را با چالش جدی روبرو خواهد کرد.

ی)تلاش نتانیاهو برای القا بی تجربگی بنت در مدیریت امور بین المللی

در جریان حادثه کشتی مرسر استریت در دریای عمان، نتانیاهو به نحوی واکنش نشان داد که بنت و توانایی وی در مدیریت امور بین المللی زیر سوال برود.

به دنبال حمله پهبادی به کشتی مرسر استریت در دریای عمان که مقامات اسرائیل مدعی شدند جمهوری اسلامی ایران مقصر این حادثه است، نفتالی بنت به ایران هشدار تندی داد و از همکاری با آمریکا برای واکنش به این موضوع سخن گفت.

تأکید بنت بر همکاری با دولت بایدن برای پاسخ به این رویداد، باعث شد تا نتانیاهو در پارلمان اعلام کند: «اطلاعاتی که به آمریکا ارسال می‌ شود، ممکن است به رسانه ‌های جریان اصلی درز داده شود و به این ترتیب عملیات ما [علیه ایران] خنثی شود. به همین دلیل است که من در طول دهه گذشته همیشه از خواست روئسای جمهوری آمریکا مبنی بر مطلع کردن‌ شان از اقداماتمان در قبال ایران سر باز زدم.»

او با بیان این اظهارات سعی داشت بنت را فردی ناآگاه به بازی های سیاسی محیط بین الملل و ناآشنا به رویکرد دولت جدید آمریکا نشان دهد. با توجه به سابقه سیاسی نتانیاهو در مسند نخست وزیری، چنین سخنانی می تواند افکار عمومی اسرائیل را نسبت به توانایی نبت در دفع تهدیدات سیاسی و امنیتی اسرائیل دچار تردید کند.

سخن پایانی

تلاش نتانیاهو برای ایجاد خلل در روند کار دولت بنت و تحت تأثیر قراردادن شهروندان اسرائیل از روز اول آغاز به کار این دولت شروع شد. اما آزمون نهایی در 13 آبان خواهد بود؛ زمانی که لایحه بودجه عمومی در کنست به رأی گذاشته می شود.

اما تا آن زمان موضع گیری های دولت می تواند آتش خشم یهودیان طیف راست را شعله ور سازد؛ درگیر شدن بنت با یهودیان حریدی در بحث احتمال ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی یهودیان در سپتامبر و مصوبه وزیر دارایی مبنی بر قطع یارانه مهدکودک پدرانی که در حال مطالعه دروس دینی هستند از جمله مواردی است که می تواند حتی نظر هواداران حزب بنت را نیز نسبت به وی تغییر دهد. زیرا بنت رئیس حزب راست گرا «یامینا» است. در صورتی که بنت نگران از دست دادن پایگاه رأی خود بشود، ممکن است با برخی تغییراتی که وزرا درصدد اعمال آن هستند، مخالفت کند. در این شرایط اختلافات می تواند موجب فروپاشی دولت ائتلافی شود.

با این حال همچنان مهمترین متغیر قدرتمند حفظ این ائتلاف، «مخالفت با نتانیاهو» است. تمامی احزاب طیف راست، میانه و چپ انگیزه قوی برای همگرایی دارند. متغیر دیگر بحث «دستاورد» است. رهبران احزاب نگران از دست دادن پایگاه رأی خود به دلیل نداشتن دستاورد از این ائتلاف هستند. لذا تلاش می کنند با همکاری یکدیگر، در اولین گام، قانون بودجه اثربخشی را ارائه و به تصویب برسانند.

در کنار انعطاف پذیری شگفت آور احزاب تشکیل دهنده دولت، اپوزیسیون به رهبری نتانیاهو نیز استراتژی متفاوتی برای سرنگونی دنبال می کند. ایده خیلی ساده است: «در هر مرحله، همه کارها را به هم بزنید.» نمونه بارز این مسأله مخالفت با تمدید قانون «عدم اعطای شهروندی به فلسطینی ها پس از ازدواج با اسرائیلی ها» بود. مخالفت احزاب راست گرا به ویژه جریان رادیکال با تمدید این قانون را باید اوج همگرایی و عزم جدی اپوزیسیون برای فروپاشی دولت ائتلافی بنت دانست.