آیا تحریم صنعت پتروشیمی ممنوعیت جدیدی بر این صنعت اعمال می کند؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در بروزرسانی جدید لیست SDN تحریم های وزارت خزانه داری آمریکا حدود 40 بنگاه اقتصادی مرتبط با ایران به چشم می خورد، ولی با نگاهی دقیقتر به ادبیات تحریم در این وزارت خانه می توان فهمید که اتفاقا این تحریم جدید هیچ ممنوعیت جدیدی را شامل حال صنایع پتروشیمی ایران نکرد.

حجم صنعت هدفگذاری شده توسط تحریم آمریکا

در تحریم اخیر 33 مورد تحریم جدید به لیست  SDNاضافه شده که عمدتا مرتبط با هلدینگ خلیج فارس است ولی مواردی مرتبط با پتروشیمی ایلام، گروه سرمایه گذاری پتروشیمی ایران، شرکت مدبران اقتصاد و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا نیز در این لیست دیده می شود و علاوه بر این، 7 مورد بروزرسانی تحریم وجود دارد، مطابق اعلام وزارت خزانه داری آمریکا هلدینگ خلیج فارس ۴۰ درصد ظرفیت تولید و ۵۰ درصد ارزش صادرات صنعت پتروشیمی ایران را در اختیار دارد. ولی فوت کوزه گری کار وقتی رو می شود که کمی با ادبیات وزارت خزانه داری آمریکا آشنایی داشته باشید.

آشنایی با چند اصطلاح ادبیات تحریم

اوفک(اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا) استانداردی را برای طبقه بندی تحریم ها لحاظ کرده است، به عنوان مثال در تحریم اخیر تمامی موارد به لیست SDN افزوده شده است و با تگ های تحریمی [NPWMD]و [IFSR] علامت گذاری شده اند. این سه اصطلاح یعنی:

لیست SDN: طبق تعریف وزارت خزانه داری آمریکا مخفف Specially Designated Nationals And Blocked Persons List  است، لیست اختصاصی از افراد و نهادهای بلوکه شده است که شهروندان آمریکایی از معامله با آنها منع شده و دارایی های آنها بلوکه خواهد شد. این یعنی عمدتا این تحریم درون سرزمینی آمریکا است.

تگ [IFSR] مخفف :Iranian Financial Sanctions Regulations  به معنای رژیم تحریمهای مالی ایران؛ این بدین معناست که این تحریم بیشتر از آنکه تحریم تجاری برای خرید و فروش خود محصول باشد در بردارنده سازوکارهای مالی این صنعت است، خود کالا را می توان فروخت ولی اینکه نقل و انتقال مالی و پولی مرتبط با آن صورت نمی‌گیرد و بلوکه می شود. به بیان واضح تر این تحریم، تحریمی تجاری نیست، شرکت فروشنده محصولات پتروشیمی میتواند محصول خود را به فروش برساند، ولی فقط مشکلات مالی و نقل و انتقالات مالی گریبانگیر او و مشتری اش خواهد شد بر اساس اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا هرگونه معامله، خرید، ارائه خدمات، دادن خدمات اعتباری، بیمه، بیمه نقل و انتقال به این شرکت‌ها و نهادها ممنوع شده و هرگونه نقض آن، با مجازات‌های آمریکا روبرو خواهد شد.

تگ [NPWMD] مخفف Weapons of Mass Destruction Proliferators Sanctions Regulations : به معنای رژیم تحریم علیه سلاح های کشتار جمعی می باشد؛ این بدین معنا خواهد بود که هدف از وضع این تحریم اصابت آن به صنعت موشکی بوده و در صورت مذاکره بر سر این تحریم خاص بر سر صنعت موشکی چانه زنی خواهد شد.

اصطلاحات دست آمریکا را رو می کنند

با دقت بیشتر در دو تگ تحریمی اخیر به خوبی میتوان فهمید که در واقع با تحریم جدیدی روبرو نیستیم! آمریکا پیش از این با هدف قرار دادن نهادها و موسسات مالی ایرانی فشاری که میخواسته را به این صنایع وارد کرده است، هیچ نکته جدیدی وجود ندارد، علاوه بر این با یک مداقه دیگر متوجه خواهید شد که این تحریم در واقع یک تحریم درون سرزمینی برای اتباع و شهروندان آمریکایی و آن دسته از موسسات مالی و بیمه ای است که روابط مالی گسترده و عمیقی با آمریکا برقرار کرده اند.

دست ما بازتر است

در این زمینه میتوان گفت اتفاقا این دست ماست که از آمریکا بازتر است؛ پیشتر 5 نکته را در این باره اشاره کرده بودیم که این تحریم را از نظر جنبه های تجاری غیرممکن می کند[1]، ولی با توجه به نوع خاص این تحریم جدید مجموعه راهکارهایی وجود دارد که می توان از آنها استفاده کرد:

استفاده از سازوکار پیمان های پولی دوجانبه و استفاده از ارزهای کشورهای طرف معامله: جدای از بحث تحریم اخیر، یک توصیه عمومی برای فضای تجاری ایران این است که بایستی به سمت بسترهای تحریم ناپذیر برود، از جمله این بسترهای ضدتحریمی این است که از بسترهای ایزوله تجاری کشورهای صاحب اقتصاد بزرگ استفاده شود، یکی از این راهکارها استفاده از پیمانهای پولی دو جانبه بوده و هست، این سازوکار البته وقتی در بستر تجربه هایی مانند کونلون بانک قرار می گیرد، به شدت تحریم ناپذیرتر خواهد شد.

بهره گیری از اختلافات چین و آمریکا با توجه به سهم صادراتی محصولات پتروشیمی ایران به چین: با توجه به سهم قابل توجه چین در سبد صادراتی محصولات پتروشیمی ایران و از سوی دیگر با تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین، می توان از شرایط به وجود آمده در افزایش میزان صادرات محصولات پتروشیمی به این کشور بهره مند شد.

استفاده از شرکت های خصوصی برای صادرات به منظور سخت تر شدن ردیابی از سوی آمریکا:  بخشی از تولیدات صنعت پتروشیمی ایران به صورت بالک یا فله‌ای است که با کشتی هایی صادر می شوند که نام ایران روی آن ها درج نشده است. اعمال تحریم های پتروشیمی، بخش بزرگی از تولیدات پتروشیمی را به صنایع پایین دستی تزریق کرده و به هزاران محصول تبدیل می کند، که کشور‌های همسایه ما مانند ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان، روسیه و کشور‌های آسیای میانه همه به این محصولات نیاز دارند و ما می توانیم محصولات پتروشیمی را با ارزش افزوده بالاتری صادر کنیم و درآمد‌های ارزی خود را افزایش دهیم. همچنین فراموش نکنیم که بخش بزرگی از صنعت پتروشیمی ما برعکس نفت دولتی نیست و خصوصی است و صادرات توسط بخش خصوصی خیلی با سهولت بیشتری نسبت به بخش دولتی انجام می شود و عملا کار ردیابی و شناسایی را برای آمریکا دشوار می سازد.

[1] https://rahbordemoaser.ir/fa/news/11040/