رکورد تازه دلار در ترکیه
تمل کارا ملا اوغلو با ارائه اعداد و ارقام، نشان داد که تورم بی سابقه اخیر ترکیه، تنها با بحران اقتصادی سال ۱۹۹۵ شباهت دارد و این کشور، ۲۷ سال به عقب بازگشته است.
به گزارش راهبرد معاصر، تورم در ترکیه خیال ایستادن ندارد. همه چیز گران‌تر می‌شود و فنر افزایش نرخ دلار در برابر لیره ترکیه نیز دوباره آزاد شد.
دولت اردوغان به زور توانسته بود نرخ هر ۱ دلار آمریکا را با ارزش معادل ۱۴ لیره نگه دارد، اما باز هم نرخ بالا رفته و به ۱۵ لیره و ۲۰ قوروش رسید.
بانک مرکزی ترکیه به صرافی‌ها و بانک‌ها دستور داده که فروش دلار به شهروندان، فقط بین ساعات ۱۰ تا ۱۶ و با رعایت محدودیت‌های اعلام شده باشد. چرا که از نظر کارشناسان بانک مرکزی، شایعات شبانه، نرخ دلار را بالا می‌برد!
دلار در ترکیه در شرایطی به ۱۵ لیره و ۲۰ قوروش رسیده که همین نرخ هم واقعی نیست و ارزش واقعی دلار آمریکا در ترکیه حتی بالاتر از ۲۰ لیره است. یعنی چه؟ یعنی این که دولت اردوغان، به کلیه سپرده‌های بانکی مدت دار، علاوه بر سود مرسوم، پول دیگری نیز می‌دهد که نام آن را سود متمم گذاشته اند.
یعنی به منظور جلوگیری از خروج پول از بانک ها، به مردم گفته اند: بگذارید لیره شما در بانک بماند. ما علاوه بر سود لیره ای، سود دیگری نیز به شما می‌دهیم که بر اساس آن مثلاً اگر پولتان را به دلار تبدیل می‌کردید، چقدر سود می‌کردید، ما همان سود را می‌دهیم، ولی پول خود را خارج نکنید.
اما مهمترین انتقاد از این سیاست عجیب تیم اقتصادی اردوغان، این است که سود دوم، از جیب بودجه و خزانه عمومی کشور پرداخت می‌شود و مصداق روشنی از بی عدالتی است.
ترکیه ۲۷ سال عقب رفت
کارا ملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت و از مهمترین شاگردان مرحوم نجم الدین اربکان است. اردوغان، یک سال و نیم پیش تلاش کرد تا با رئیس شورای سیاستگذاری حزب سعادت یعنی اوغوزخان اصیل ترک رفیق شود و او را قانع کند که حزب خود را در حزب عدالت و توسعه ادغام کند. اما کرونا جان اوغوزخان را گرفت و حزب سعادت نیز پس از درگذشت او، به طور کامل به جبهه مخالفین اردوغان پیوست و حالا هفته‌ای نیست که کارا ملا اوغلو، علیه سیاست‌های اقتصادی دولت اردوغان، سخنرانی و اظهار نظر نکند.
او دیروز با ارائه اعداد و ارقام، نشان داد که تورم بی سابقه اخیر ترکیه، تنها با بحران اقتصادی سال ۱۹۹۵ شباهت دارد و این کشور، ۲۷ سال به عقب بازگشته است.
وی گفت: «تورم واقعی در کشور ما، بالای ۷۰ درصد است. کار به جایی رسیده که شب و روز، شهروندان ما در هر محیطی از فقر و مشکلات اقتصادی صحبت می‌کنند. خود سازمان ملی آمار ترکیه، رقم تورم را در حد ۶۹.۹۷ یا همان ۷۰ درصد اعلام کرده است. اما تورم در بخش مواد غذایی ۸۹.۱۰ درصد و در حمل و نقل ۱۰۵.۸۶ درصد بوده است. با در نظر گرفتن افزایش این اقلام، همه به وضوح می‌بینند که تورم واقعی بالای ۷۰ درصد است و تورم سه رقمی در حال حاضر اجتناب ناپذیر است.»
رهبر سعادت در مورد ابعاد حقیقی بحران اقتصادی اخیر و مقایسه آن با سالیان گذشته گفت: «بر اساس شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) افزایش قیمت‌ها ادامه خواهد داشت و متاسفانه، این شاخص، تورم را در حد ۱۲۱.۸۲ درصد اعلام کرده است. این یعنی بالاترین رقم از مارس ۱۹۹۵ تاکنون. یعنی به عبارتی روشن، ما به شرایط بسیار دشوار ۲۷ سال پیش برگشتیم. افزایش سالانه PPI نگرانی‌های بیشتری را ایجاد می‌کند. حزب حاکم توانایی اداره کشور را ندارد و فقط به دنبال خریدن زمان است تا به زعم خودش، هر جوری شده از سد انتخابات سال آتی هم بگذرد.»
«شاخص بهای تولیدکننده» (Producer price index) یا به اختصار PPI در علم اقتصاد به معنی متوسط قیمت کالا‌ها و خدماتی است که بنگاه‌ها به ازای تولید کالا و خدمات دریافت می‌کنند. بر اساس این شاخص، هزینه‌های تولید کالا و ارائه خدمات در ترکیه روز به روز بالاتر رفته و تورم، مهارشدنی به نظر نمی‌رسد.
احمد تاش گتیرن از تحلیلگران سیاسی – اقتصادی محافظه کار ترکیه، در تحلیل اقتصادی خود در روزنامه قرار، به موضوع جالبی اشاره کرده که بخشی از خدعه و کلک شرکت‌های بزرگ ترکیه برای کاهش هزینه‌های تولید را آشکار می‌کند.
او در این مورد با لحنی کنایی چنین نوشته است: «جناب حضرت محمود آسمالی رئیس فعالان اقتصادی آناتولی (MÜSİAD) کشف بدیعی فرموده و گفته است: متاسفانه بسیاری از مردم ترکیه، حاضر به انجام کار‌های سنگین نیستند و دنبال کار آسان می‌گردند. در نتیجه مجبوریم بسیاری از کار‌های صنعتی و تولیدی مان را به کارگران خارجی بسپاریم.»
می‌دانید منظور اصلی حضرتشان چیست؟ منظور این است که کارگران آواره سوری یا دیگر آوارگان غیررسمی که آمار کار و بیمه آن‌ها ثبت نمی‌شود، با دستمزدی بسیار ناچیز در بخش‌های مختلف به کار گرفته می‌شوند تا هزینه تولید برای کارفرما و کارخانه دار، به طرز چشمگیری پایین بیاید.
عقب نشینی آشکار اردوغان از وعده ۱۰ اقتصاد بزرگ
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، استدلال عجیبی دارد و زیر بار پذیرفتن واقعیت نمی‌ورد. او معتقد است که ترکیه بحران اقتصادی ندارد و فقط، اندکی قدرت خرید مردم پایین آمده است.
کشور ترکیه.
اردوغان، تا همین چند روز پیش، با خیال راحت می‌گفت، همچنان که در سند چشم انداز ۲۰۲۳ وعده دادیم، در سال ۲۰۲۳ میلادی، کشورمان صاحب یکی از ۱۰ اقتصاد بزرگ جهان خواهد بود. اما حالا حرف و سخن اردوغان عوض شده و می‌گوید: «اکنون در آستانه دوره‌ای هستیم که ثمره واقعی این همه تلاش و مجاهدت و فداکاری را خواهیم چشید. تفاوت انتخابات ۲۰۲۳ با انتخابات قبلی از همین جا ناشی می‌شود. این انتخاب، نه برای حزب عدالت و توسعه و منِ طیب اردوغان، بلکه برای ترکیه مهم است. ما برای حفظ اعتماد ملت به قیمت جان خود مبارزه کردیم. مگر یادمان رفته که اعضای شبکه فتح الله گولن، محل اقامت ما را بمباران کردند؟ مگر پاسداران ما را شهید نکردند؟ بدانید که این مشکلات دائمی نیستند. ما تا امروز هرگز به ملت خود دروغ نگفته ایم. شکستن زنجیر حضور در لیست کشورهای در حال توسعه و تبدیل شدن ترکیه به یکی از ۱۰ اقتصاد برتر جهان به انتخابی که باید در سال ۲۰۲۳ انجام شود، بستگی دارد.»
معنی ساده و ترجمه روشن حرف اردوغان، چنین عبارت عجیب و محیرالعقولی است: اگر در ششمین ماه سال ۲۰۲۳ میلادی باز هم به من و حزب من رای بدهید، در ماه پایانی سال ۲۰۲۳ میلادی، ترکیه دارای یکی از ۱۰ اقتصاد بزرگ جهان خواهد بود!
اردوغان در حالی به مردم وعده بهبود اقتصادی داده که در سه سال اخیر و در دوران تثبیت پایه‌های نظام سیاسی - اجرایی موسوم به ریاستی، سال به سال، سطح رفاه و قدرت خرید مردم ترکیه، به شکل مشهودی پایین‌تر آمده است./تسنیم