توسعه روابط تهران- مسکو هم زمان با سفر لاوروف به ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در ادامه میزبانی تهران از هیئت های دیپلماتیک و پیگیری رویکرد توسعه مناسبات منطقه ای، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه مهمان بعدی جمهوری اسلامی خواهد بود. لاوروف پس از گذشت بیش از یک سال قرار است امروز (چهارشنبه) در تهران با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کند.

اشتراک و همسویی  وجه مشترک تهران و مسکو در طیف وسیعی از موضوعات از جمله تقابل دو کشور با غرب و به طور خاص آمریکاست. این اشتراکات تهران و مسکو را در سالهای گذشته در مسیر توسعه همکاری ها قرار داده است.

سفر وزیر امور خارجه روسیه به تهران به اندازه ای در توسعه روابط میان دو کشور مؤثر است که «راهبرد معاصر» برای بررسی ابعاد آن با «روح الله مدبر»، تحلیلگر مسائل روسیه گفت و گو کرده که مشروح آن در ادامه بیان می شود.

 
راهبرد معاصر: با توجه به سفر اخیر الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه به کشورمان و اکنون که در آستانه سفر لاوروف قرار داریم، پیام و اهداف این سفرها را چگونه ارزیابی می کنید؟

مدبر: هر چند اهداف سفر لاوروف به تهران به طور رسمی اعلام نشده است، اما به صورت غیر رسمی با توجه به سفر اخیر الکساندر نواک و گفت و گوهای مهمی که در حوزه توسعه مناسبات ایران و روسیه انجام شد و تفاهمات ارزشمندی که در این سفر به دست آمد، بی تردید یکی از محورهای سفر لاوروف می تواند مذاکره درباره عملیاتی شدن مسیر همکاری های رو به بهبود میان دو کشور در دولت سیزدهم باشد.

رأی منفی دولت روسیه به قطعنامه ضد ایرانی نکته مهمی بود و قاعدتاً یکی دیگر از محورهای گفت و گوهای وزیران امور خارجه ایران و روسیه خواهد بود

نقش ویژه و همکاری دولت روسیه با جمهوری اسلامی ایران در تحقق خواسته های ایران در مذاکرات هسته ای به ویژه با توجه به سیاست خصمانه تروییکای اروپایی و همراهی آنها با رژیم صهیونیستی و اقدامات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای همگرایی با رژیم صهیونیستی برای صدور قطعنامه علیه ایران نکته قابل توجهی است. می توان گفت رأی منفی دولت روسیه به قطعنامه ضد ایرانی نکته مهمی بود و قاعدتاً یکی دیگر از محورهای گفت و گوهای وزیران امور خارجه ایران و روسیه خواهد بود.

 
راهبرد معاصر: روند تعاملات ایران و روسیه هرچند فراز و نشیب داشته، ولی در سالهای اخیر شاهد توسعه روابط دوجانبه بوده ایم. تحلیل شما از سطح همکاریها در دولت سیزدهم چیست؟

 
مدبر: ادامه همگرایی دو کشور بر تحقق خواسته های بحق جمهوری اسلامی ایران در زمینه توافق هسته ای قرار دارد، توافقی که طرف آمریکایی بدون هرگونه الزامی به اجرا، از آن خارج شد. هر چه تماس های نزدیک مقام های جمهوری اسلامی ایران و روسیه در مسائل مختلف به ویژه در سطح وزیران امور خارجه در راستای سیاست گذاری کلان بیشتر باشد، مسیر همگرایی در اتخاذ راهبردهایی برای اجرای سیاست های تنظیم شده برای توسعه مناسبات بعد از عملیات نظامی روسیه در اوکراین مناسبتر و اجرایی تر خواهد شد.

حضور ایران در سازمان همکاری های شانگهای به عنوان عضو دائم و موافقت دولت روسیه برای تمدید عضویت ایران در سازمان اتحادیه اقتصادی اوراسیا نکته قابل توجهی است که در حوزه توسعه مناسبات اقتصادی می تواند مسیر رو به پیشرفتی ایجاد کند. با توجه به سیاست تعمیق ضد تحریمی دولت روسیه در شرایط کنونی، مناسبات دو کشور در حوزه سیاست ضد تحریمی و ایجاد بلوک ضد تحریم می تواند بسیار مؤثر باشد.

 
راهبرد معاصر: یکی از سیاست های اقتصادی روسیه در قبال تحریم غرب، ملاک قرار دادن روبل برای تعاملات با اروپاییها بود. آیا زمینه تعامل اقتصادی ایران و روسیه با ارز داخلی وجود دارد؟

 
مدبر: روس ها با هم پیمانان خود مسیر تبادلات تجاری خارج از دامنه دلار و استفاده از ارز ملی را در پیش گرفتند. در کشورمان نیز این مسیر ایجاد شده است، رایزنی ها وجود دارد و پیوستن ایران به شبکه میر (شبکه جهانی روسیه) گام بسیار مهم و ارزشمندی به شمار می رود. بنابراین یکی دیگر از محورهایی که میان امیرعبداللهیان و لاوروف رایزنی انجام خواهد شد، گفت و گو بر سر تفاهمات مهم انجام شده میان دو کشور است.

چندی پیش مجمع اقتصادی سنت پترزبورگ در روسیه برگزار شد و در این مجمع مهم ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بر ضرورت عملیاتی شدن راهگذر شمال-جنوب که از جمهوری اسلامی می گذرد، تأکید کرد که بسیار اهمیت دارد. با توجه به اهمیت موضوع، ضرورت دارد تماس مقام های دو کشور برای تحقق این گام مهم که ظرفیت ویژه در تحقق دیپلماسی اقتصادی است، مورد توجه قرار گیرد.

عزم روس ها برای اجرایی کردن این راهگذر که از خاک جمهوری اسلامی می گذرد، کاملا جزم است و دولت جمهوری اسلامی نیز ثابت کرده سیاست دیپلماسی اقتصادی خود را بر مبنای دیپلماسی متوازن و توجه به همسایگان به ویژه روسیه در پیش گرفته است.

 
راهبرد معاصر: در حوزه دیپلماسی عمومی راه تحقق مناسبات دوجانبه را چگونه می دانید؟

مدبر: بی تردید افزایش تماس های وزیران امور خارجه ایران و روسیه برای رفع هر نوع مانع احتمالی بر سر راه دیپلماسی عمومی کارگشاست.

عزم مقام های دو طرف نشان می دهد درصدد رفع هر نوع مانعی هستند و این موضوع بسیار مهمی است که متأسفانه در هشت سال گذشته به علت سیاست غرب گرایانه ای که اتخاذ شده بود، فرصت های کشور معطل اروپایی ها شد و بسیاری از فضاها و فرصت ها از دست رفت؛ اما اکنون دولت با شتابی رو به جلو در حال رفع برخی از موانع است.

 
راهبرد معاصر: آیا ایران می تواند میزبان «نشست آستانه» برای حل موضوع سوریه باشد؟

مدبر: «نشست آستانه» را می توان موضوع مهم مشترک میان ایران و روسیه خواند. جمهوری اسلامی ایران آمادگی پذیرش میزبانی این نشست را در تهران دارد و احتمالاً این موضوع در گفت و گوهای لاوروف و امیرعبداللهیان مورد بررسی قرار می گیرد.

البته میزبانی نشست آستانه شرایط خاصی دارد و باید مقام های رسمی درباره آن اعلام نظر کنند، ولی به هرحال تهران یکی از محورهای اساسی برای برگزاری این نشست های مهم منطقه ای و بین المللی است.
 
راهبرد معاصر: به نظر شما در سفر لاوروف به تهران می توان در زمینه موضوعاتی همچون رژیم حقوقی دریای خزر یا اوکراین رایزنی هایی با مسکو انجام داد؟

مدبر: در خلال گفت و گوهای طرف روس و ایرانی قاعدتاً موضوع اجلاس خزر در ترکمنستان و مباحث مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر و نکات همگرایی ایران و روسیه در این زمینه به ویژه هماهنگی گفتمان دو طرف در زمینه اینکه دریای خزر نباید محل حضور کشورهای بیگانه غیر از کشورهای ساحلی باشد، قابل توجه است.

نباید فراموش کرد موضوع سفر لاوروف به تهران در کانون توجه رسانه های روسی قرار گرفته است و برای روس ها نیز رابطه با ایران به ویژه در شرایط فعلی و تغییر سیاست محسوس جمهوری اسلامی بسیار قابل توجه است.

در زمینه اوکراین، ایران به طور رسمی اعلام کرد بحران در این کشور حاصل سیاست های خصمانه آمریکاست. آنچه در اوکراین شاهدیم، نتیجه این سیاست هاست که با برنامه گسترش ناتو به شرق به وجود آمده و مواضع رسمی جمهوری اسلامی این است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی بار دیگر در دیدار با توکایف، رئیس جمهور قزاقستان تأکید فرمودند ریشه بحران اوکراین سیاست های آمریکا و گسترش ناتوست. این موضوع امنیتی مهمی است که ما نیز معتقدیم ناتو نباید گسترش به شرق داشته باشد و این سیاست قطعاً برخلاف منافع ملی ما نیز هست.

بی تردید توسعه مناسبات و گفت و گوهای ایران با طرف روسی مهم است. با توجه به خروج آمریکا از افغانستان و ایجاد زیرساخت های ناامن در 20 سال گذشته، همگرایی های امنیتی ایران و روسیه در قالب قطب امنیتی و با توجه به ظرفیت های ویژه ایران در حوزه ایجاد ثبات و امنیت ، این موضوع همیشه یکی از محورهای گفت و گوی دو طرف بوده و دو کشور در کنار دیپلماسی اقتصادی، در حوزه دیپلماسی نظامی نیز فعال بوده اند.

راهبرد معاصر: غربیها تلاش می کنند مانع از توسعه روابط ایران و روسیه شوند. علت این تلاشها که البته تاکنون نافرجام بوده، چیست؟

مدبر: ایران و روسیه در حوزه فرهنگی ظرفیت فوق العاده ای دارند. در آخرین سفری که لاوروف در فروردین سال 1400 به تهران انجام داد، بحث فعالیت مرکز فرهنگی روسیه در ایران مطرح و تفاهم نامه آن امضا شد.

در هر صورت توسعه روابط ایران و روسیه بازی برد-برد است و ابعاد فرهنگی فعالیت های دو کشور باید در حد توان افزایش یابد، زیرا با توجه تلاش جریان های غرب گرا برای تخریب روابط ایران و روسیه، یکی از محورهای ضروری این است که دو کشور در راستای کمک به اقناع افکار عمومی بیشتر فعالیت کنند.

افزایش تماس های وزیران امور خارجه ایران و روسیه برای رفع هر نوع مانع احتمالی بر سر راه دیپلماسی عمومی کارگشاست

با توسعه مناسبات ایران و روسیه جریان های غربی مسیر تخریب خود را بیشتر می کنند و بنابراین توسعه مناسبات در بُعد فرهنگی باید تقویت شود. به تازگی پوتین در زمینه فروپاشی هژمونی آمریکا و پایان یکجانبه گرایی آن اظهاراتی مطرح و جمهوری اسلامی ایران نیز مدت هاست سیاستگذاری خود را بر همین مبنا طراحی کرده است.

جریانی که قصد تخریب روابط روسیه و ایران را دارد ازابزارهایی از جمله دروغ پراکنی و شایعه سازی استفاده می کند، به این دلیل که منافع غربی ها بر این نیست که روابط ایران و روسیه توسعه یابد زیرا قطب قدرتمندی در جهان ایجاد می شود.

 
راهبرد معاصر: مباحثی در زمینه قرارداد 20 ساله ایران و روسیه مطرح شده است. آیا مسیر تحقق این توافق فراهم شده است؟

مدبر: هیچ مانع برای تحقق قرارداد 20 ساله ایران و روسیه وجود ندارد و عزم دو کشور در این راستا جزم است. امضای چنین قرارداد از سوی جمهوری اسلامی ایران نشان دهنده مسیر راهبردی در حوزه سیاست خارجی نوین بر مبنای مسیر عزت، حکمت و مصلحت است.

امروز ائتلاف ایران و روسیه به عنوان دو قدرت منطقه ای و فرامنطقه ای با توجه به چرخش هندسه نظم نوین جهانی موضوع بسیار ضروری است و باید به سرعت به سمت گام های عملیاتی حرکت کرد.