میثم موسایی، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت و گو با راهبرد معاصر مطرح کرد:
صرفه جویی دولتی و تحریک تقاضا راهکارهای کمک به اقتصاد کرونایی
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران گفت: ایجاد کارآیی از طرف عرضه یکی از موضوعات مهمی است که در عبور از کرونا باید برای آن چاره بیاندیشیم. تمام آنچه برای طرف عرضه انجام می دهیم برای بلند مدت باید باشد، چرا که در کوتاه مدت در طرف تقاضا با مشکل مواجه می شویم.
به گزارش راهبرد معاصر؛ نزدیک به سه ماه از تولد ویروس منحوس کرونا در عرصه جهانی می گذرد، ویروسی که تولید، تقاضا و عرضه را با هم دچار بحران بزرگی کرده و اقتصادها را شبیه جسم های کرونا زده مبتلا و بد حال کرده است. اینکه در شرایط کنونی طرف عرضه را باید گرفت یا تقاضا، یا اینکه دولت ها چه راهکارهایی برای عبور از اقتصاد کرونا زده و تحریک تقاضا و راه اندازی تولید در پیش بگیرند موضوع مهمی است که تعجیل درراهکاری عملی و اتخاذ تدابیر درست در این حوزه بسیار ضروری است. میثم موسایی اقتصاد دان و استاد دانشگاه دراین باره نقطه نظرات خود را با ما درمیان گذاشته است.
آیا می توان گفت شیوع کرونا علاوه بر تهدید سلامت بشر، شوکی بر اقتصادهاست؟
از اواخر سال گذشته ویروس کرونا شوکی بر اقتصاد کشور وارد کرد که تا پیش از وقوع این موضوع اقتصاد ایران یا اقتصاد بین الملل چیزی شبیه به این به خود ندیده بود. حتی نوع شوک قابل مقایسه با بحران 1929 اوایل قرن 20 یعنی بعد از جنگ جهانی نیست، حتی این شوک را نمی توان با بحران اقتصادی سال های 2007 و 2008 هم مقایسه کرد. آنچه دراین بحران متفاوت از بحران های قبلی است که بر اقتصادهای جهانی تاثیرات مخربی به جای گذاشته تفاوت بحران در طرف عرضه یا تقاضاست. بیشتر بحران های قبلی اقتصادی جهان ناشی از کمبود در طرف عرضه بوده است اما در وضعیت فعلی عرضه و تولید و تقاضا با هم دچار مشکل شده اند. بیش از سه ماه از تعطیلی کل اقتصاد جهان می گذرد، مهمترین موضوع دراین بحران تعطیلی تولید است و تعطیلی تولید آثار موقتی ندارد بلکه آثار آن دربلند مدت در اقتصادها نمایان می شود و حتی سال های بعد شاهد آثار آن خواهیم بود.
ویروس کرونا و تبعات اقتصادی آن در بلند مدت چه آثاری بر اقتصاد و تولید به جا می گذارد؟
کاهش تولید و تعمیق رکود مهمترین آثار این موضوع است. تداوم این وضعیت در اقتصاد باعث بیکاری عظیم، کاهش رشد اقتصادی، کاهش درآمد در آینده و مسائل دیگری می شود که نیازمند اتخاذ تدابیر خاصی حداقل بعد از عبور از وضعیت کرونایی هستیم. همه مردم دنیا و ما امیدوارم که ظرف سال جاری ویروس کرونا از بین برود تا بتوانیم با شناسایی پیامدهای اقتصادی این موضوع به دنبال راهکار اساسی برای عبور از چالش های ایجاد شده باشیم. ایجادکارآیی از طرف عرضه یکی از موضوعات مهمی است که در عبور از کرونا باید برای آن چاره بیاندیشیم. تمام آنچه برای طرف عرضه انجام می دهیم برای بلند مدت باید باشد، چرا که در کوتاه مدت در طرف تقاضا با مشکل مواجه می شویم، چرا که بیکاری افراد مساوی با کاهش درآمد و عدم تقاضاست. اگر برای خرید محصولات تولید شده تقاضایی وجود نداشته باشد بنابراین در آینده محصول تازه ای تولید نمی شود، این وضعیت در هم گره می خورد و در کوتاه مدت دولت باید راهی برای ایجاد تقاضا و تحریک تقاضا در بازار دربین مردم یا همان مصرف کنندگان ایجاد کند که این موضوع عموما با کمک های نقدی به مردم در دنیا دنبال می شود، هر چند این روش در کوتاه مدت سیاست مطلوبی است و درشرایط فعلی انتظار می رود سیاست های مالی دولت ها دراین موضوع انبساطی باشد تا تقاضای بیشتری برای خرید و تقاضا ایجاد شود. انبساط مالی، سیاسی و پولی در شرایط موقتی کنونی در کوتاه مدت یک ضرورت است.
آیا سیاست انبساط مالی تورم زا نیست؟
بله همین طور است. سیاست انبساطی ذاتا و سیاست پولی تورم زا هستند، چرا که وقتی پولی در اختیار خانواده ها گذاشته می شود تزریق نقدینگی به جامعه ایجاد تورم می کند، به هر حال در حال حاضر نیازمند این مساعدت دولت حتی با ایجاد تورم هم هستیم. بهتر است دولت در سیاست انبساطی که در حال حاضر در پیش می گیرد غیر از کمک های مستقیم به مردم، سرمایه گذاری بر مسائل عمرانی را هم در نظر بگیرد که منجر به ایجاد اشتغال هم شود و کمکی به درآمد زایی در خانواده ها نیز باشد. در واقع با این راهکار بخشی از شوکی که به طرف تقاضا وارد شده جبران می شود و اثر تورمی کمتری به دنبال دارد، هر چند در کوتاه مدت اثر تورمی به جای می گذارد اما در بلند مدت هزینه های دولت در مسایل عمرانی باعث کاهش تورم می شود. محصولات تولید شده وارد بازار می شود، این موضوع بر روی افزایش تولید و به تبع آن کاهش قیمت تاثیر می گذارد و مانع رشد قیمت ها می شود.
صرفه جویی دولت در شرایط کرونایی برای کمک به اقتصاد کرونا زده تا چه حد مهم است؟
این موضوع مساله مهمی است که در کوتاه مدت باید مورد توجه دولت قرار بگیرد چرا که متاسفانه همیشه دولت با مدیران پر خرجی مواجه بوده که هزینه های بسیار بالایی دارند. دولت دراین شرایط باید صرفه جویی را در اولویت قرار دهد. بسیاری از سفرهای خارجی از اساس ضرورتی ندارد اما متاسفانه دولت همچنان برای این موضوع ارز تخصیص می دهد و منابع مورد نیاز کشور اعم از دلار را خرج موارد غیر ضروری از این دست می کند. این موارد در همه زمان ها بخصوص در شرایط کنونی اسراف و اتلاف منابع به شمار می رود، مسلما اگر دولت صرفه جویی را از خود آغاز کند و از هزینه های غیر ضروری اجتناب کند می توان بر محدودیت های درآمدی غلبه کرد و تا حدودی بار فشار مالی و اقتصادی ناشی از بیماری کرونا را تا زمان حضورش در جامعه و تاثیرات نامطلوب آن بر اقتصاد را به تدریج کاهش داد.