آیا فروپاشی رژیم صهیونیستی نزدیک است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ همزمان با آغاز سال نویِ عبری، جریان های امنیتی و نظامی اسرائیلی به نحو گسترده‌ای در حال ارزیابی مهمترین چالش‌هایی هستند که تل‌آویو با آن ها رو به رو است. این بررسی ها در شرایطی انجام می شوند که اسرائیل با چالش‌هایی نظیر بحران شیوع ویروس کرونا و همچنین بحران تغییرات اقلیمی رو به رو است که این بحران ها در نوع خود، وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی اسرائیل را بدتر کرده‌اند.

اولین چالش امنیتی که اسرائیل با آن رو به رو است، روندِ ادامه‌دارِ عقب نشینی و خروج نیروهای آمریکایی از منطقه خاورمیانه، شرق آسیا، و منطقه ایندو-پاسیفیک است. امری که برخی حامیان اسرائیل از آن به مثابه نشانه‌ای از افول قدرت آمریکا یاد می کنند. دیگر چالش های اساسی و فوری که اسرائیل نمی تواند به آن ها بی‌اعتنا باشد شامل مواردی نظیرِ: تلاش جهت تحت کنترل گرفتن بحران پاندمی ویروس کرونا، روند به رشد تهدیدات امنیتی علیه اسرائیل، تداوم یافتن اختلافات با جوامع عرب و همچنین فرارِ اخیر برخی زندانیان فلسطینیان از زندان فوق امنیتی "جلبوع" می شود. 

در عین حال، دولت اسرائیل در تلاش است تا روابط خود را با دولت بایدن، ترمیم کند و با آرامش، دیدگاه های متضاد دو طرف در مورد برخی موضوعات را به یکدیگر نزدیک کرده و روابط با یهودیان آمریکایی و حزب دموکرات آمریکا را احیا و گفت‌وگو و تعامل با اروپا را نیز بار دیگر برقرار سازد. در حالی که احیای روابط با جوامع عرب، یکی از مهمترین چالش های امنیتیِ خارجی علیه اسرائیل باقی می ماند، تل آویو، ایران را یکی از جدی ترین و پیچیده‌ترین تهدیدات علیه خود ارزیابی می کند. در این رابطه اسرائیل به طور خاص نسبت به برنامه هسته ای ایران که آن را تهدیدی اساسی علیه امنیت خود می داند، حساس است.

از طرفی، اینطور به نظر می رسد که اسرائیل با تهدیدات سایبری فراوانی نیز رو به رو باشد. در عین حال، قدرت‌گیری و تسلیح حزب‌الله لبنان با موشک های نقطه زن که در خودِ لبنان تولید می شوند نیز تهدیدی اساسی برای اسرائیل است. در واقع، تهدید موشک های نقطه‌زن برای اسرائیل بسیار جدی است؛ زیرا در مواقع تنش‌های منطقه‌ای، رقبای اسرائیل به راحتی امنیت آن را خدشه‌دار کرده و برای آن هزینه های فراوانی را ایجاد خواهند کرد. نباید فراموش کرد که تاکنون عملیات های پهپادی علیه اسرائیل از مبدا عراق و غزه انجام شده‌اند و حزب الله لبنان نیز شمار زیادی پهپاد دراختیار دارد. در شرایط فعلی، اسرائیل عملا با سلاح های دقیق و نقطه زن، در محیط پیرامونی خود محاصره شده که این مساله، تبعات امنیتیِ وخیمی را برای تل‌آویو به همراه دارد.

درست است که اسرائیل آمادگی‌هایی را جهت حضوری فعال در یک جنگ که احتمالا از جبهه شمالی آن آغاز خواهد شد، برای خود ایجاد کرده با این حال تل‌آویو سعی خواهد کرد تا جای ممکن از بروز یک‌چنین جنگی جلوگیری کند زیرا در موارد مشابهی در گذشته(نظیر جنگ غزه)، اسرائیل عملا نیات طرف مقابل خود را اشتباه تفسیر کرده و با به راه انداختن جنگ و درگیری، هزینه های فراوانی را متحمل شده است.

اضافه بر این، اسرائیل با تهدیدِ انجام حملات مختلف با استفاده از کوکتل مولوتف و همچنین اعتراضات مرزی در نوار غزه نیز رو به ور است. حماس قادر است تا در مناطق مرزی خود با اسرائیل، اقدام به مدیریت درگیری های مسلحانه و شلیک موشک و راکت کند و عملا خواسته هایش را به طرف اسرائیلی تحمیل کند. امریکه عملا اسرائیل را با چالش های قابل توجهِ امنیتی، هم در بُعد داخلی و هم خارجی رو به رو می سازد.

وقتی از دولت اسرائیل درخواست می شود تا اقدامات ضروری که ارتش اسرائیل باید انجام دهد تا توانمندی های نظامی حماس تضعیف شوند را، شناسایی کند، با معماهایی مواجه می شود که طبقه سیاسی حاکمه اسرائیل از سال 2007 میلادی با آن ها رو به رو بوده است. جدای از غزه، اسرائیل در کرانه باختری نیز با روندِ رو به رشد چالش های امنیتی علیه خود رو به رو است. مساله ای که نمونه آن را در ماه های گذشته و در جریان اعتراضات گسترده علیه اسرائیل و اقدامات آن در محله "شیخ جراح" بیت‌المقدس به وضوح شاهد بودیم.

تمامی این چالش های امنیتی در نوع خود موجب شده‌اند تا بسیاری از ناظران و تحلیلگران، از حاکم شدن وضعیت ترس و اضطراب در اسرائیل سخن بگویند و آینده اسرائیل را به نوعی تیره و تاریک ارزیابی کنند. امری که اسرائیلی ها نمی‌توانند از آن فرار کنند هرچند که برایشان تلخ و سخت باشد. اسرائیلی ها ضعیف به نظر می‌رسند و تحولات اخیر که به نوعی با آن ها ارتباط داشته‌اند نیز ابعاد مختلفِ این مساله که اسرائیل به سمت ضعفِ بیشتر حرکت می کند را تایید می کنند.

در شرایط کنونی، بسیاری از زندان های اسرائیلی از زندانیان فلسطینی در هراس هستند. آن ها می ترسند که اگر سخت گیری ها علیه زندانیان فلسطینی را تشدید کنند، آن ها دست به اعتراضات گسترده مخصوصا در قالبِ اعتصاب غذا بزنند. امری که در صورت شهادتِ یکی از زندانیان، می تواند به بحران قابل توجهی در کرانه باختری تبدیل شود و اعتراضات گسترده ای را علیه اسرائیل به وجود آورد.

اگرچه بارها گفته شده که نیروی هوایی اسرائیل از برتری و قدرت قابل توجهی برخوردار است و می تواند عملیات‌های نظامی پیشرفته ای را علیه رقبای تل‌آویو عملیاتی کند، با این حال، حتی این مساله نیز نمی‌تواند ترس و وحشت اسرائیلی ها را پنهان کند.

جای از این ها، ادعاهای مکرر اسرائیلی ها مبنی بر بمباران پایگاه های نظامی مستقر در نوار غزه، دیگر از قابلیت بازدارندگی چندانی برخوردار نیستند. در شرایط کنونی، شرایط کاملا برعکس شده و اسرائیلی ها دیگر قادر نیستند به نحو موثری جنگ و درگیری را علیه فلسطینی ها آغاز کنند. در شرایط کنونی، حماس به نحوی مدام در برابر اسرائیل مقاومت می کند اما اسرائیل که خود را قدرتمند تر می پندارد، صرفا امید دارد که مبادا درگیری جدیدی شروع شود و فضای آرامش به هم بخورد.

اسرائیلی ها هر روز تصاویری را در تلویزیون مشاهده می کنند که نشان می دهد خودروهای نظامی اسرائیل در کرانه باختری، هدف حمله با سنگ و کوکتل مولوتوف (از جانب فلسطینی ها) قرار می گیرند. اکنون اسرائیلی ها همچون قورباغه ای که در یک کتری آب جوش قرار گرفته، با این واقعیت کنار می آیند که زوال آن ها از غزه آغاز نشده و در آنجا نیز خاتمه پیدا نمی‌کند(حجم خطرات و چالش ها برای اسرائیل به مراتب گسترده تر هستند).

شاید آنچه چند ماه قبل در اسرائیل رخ داد، نمونه دیگری باشد که حاکی از ترس شدید اسرائیلی ها از وضعیت امنیتی آن ها است. هنگامی که هزاران فلسطینی به خیابان های اسرائیل ریختند و پرچم های فلسطین را به اهتزاز درآوردند. اسرائیل در شرایط کنونی از درون با چالش های جدی رو به رو است و به راحتی قادر نخواهد بود بر این چالش ها غلبه کند.

به طور کلی باید گفت، تداوم روند تحولات به شیوه کنونی، فلسطینی ها را بیش از پیش به این درک می رساند که اسرائیل از قدرت و اراده کافی جهت مقابله با آن ها برخوردار نیست. این بدان معناست که 72 سال پس از تشکیل رژیم اسرائیل، بسیاری از اسرائیلی ها با این پرسش رو به رو شده‌اند که آیا اسرائیل حقیقتا توانِ ادامه حیات را -آن هم در محیطی که پُر از چالش های امنیتی است- دارد؟