ابراز نگرانی آمریکا از ملی‌شدن فضای سایبری در سایر کشورها
سردار جلالی گفت: آمریکایی‌ها در سندی که حدوداً یک ماه پیش منتشر کردند نوشته‌اند؛ ما از ملی‌شدن فضای سایبر در کشورهای دیگر نگرانیم.
به گزارش راهبرد معاصر ، سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در چهاردهمین کنگره انجمن علمی جغرافیای ایران در دانشگاه شهید بهشتی، با اشاره به موضوع پدافندغیرعامل در حوزه جغرافیا و پدافند شهری، اظهار داشت: رهبری در بیانات گوهربارشان می‌فرمایند؛ «پدافند غیرعامل مثل مصونیت سازی بدن انسان است. از درون ما را مصون می‌کند. معنایش این است که ولو دشمن تهاجمی هم بکند و زحمتی هم بکشد و ضرب‌وزوری هم بزند، اثری نخواهد کرد؛ مفهوم بیانات ایشان این است که مصون‌سازی بی‌اثر سازی اثر تهدید بر کشور تعریف میشود.
سردار جلالی در ادامه با تعریف پیکره کشور، اظهار داشت: کل پیکره کشور یعنی، ریزساخت ها و رو ساخت ها، جغرافیا، جامعه به معنی مردم و جمعیت به عبارتی جغرافیای انسانی و دستگاه ها به معنای نظام اجرایی و نظام حکومتی و حکمرانی کشور، تعریف پدافند غیرعامل از منظر مقام معظم رهبری هستند، این تعریف، پدافند غیرعامل را در مثلثی قرار می دهد که سه ضلع آن کل پیکره کشور را ایجاد می‌کند و در واقع این سه مولفه شاکله حکومت را تشکل می‌دهند، در واقع شان نزول حکومت ها نیز ارائه خدمات به مردم، اداره، پشتیبانی و تامین نیازمندی‌های آنان است، به تعبیری وظیفه پدافند غیر عامل صیانت از این سه مولفه است.
1) حفاظت از مردم
2) حفاظت از زیر ساخت های کشور
3) حفاظت از نظام مدیریتی و حکمرانی کشور
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان این که هدف ما بی اثر سازی اثر تهدیدات به کشور است، خاطرنشان کرد: این انتظاری است که مقام معظم رهبری از پدافند غیرعامل دارند و ما تمام تلاش خود را برای تحقق منویات معظم له انجام می دهیم،ایشان در تعریف پدافند غیرعامل، به اولین موضوعی که پرداختند موضوع تهدیدات است، شناخت تهدید و مولفه های آن لذا اگر بخواهیم خیلی خلاصه و در دو جمله کوتاه تهدیدات را بشناسیم، باید بگوییم: پدافند غیرعامل یک رابطه مستقیم با تهدیدات دارد و باید اثر تهدید را خنثی کند، اساسا تهدیدات دو دسته هستند:
1) تهدیدات طبیعی (سیل، زلزله و طوفان و...) که منشاء طبیعی دارند.
2) تهدیدات غیر طبیعی (جنگ ها، حوادث صنعتی و ...) که به آن انسان ساخت میگویند و منشاء انسانی دارد.
وی با اشاره به انواع تهدیدات، گفت: تهدیدات طبیعی برای آن که منشاء طبیعی دارند و انسان در ایجاد آن نقشی ندارد، بنابراین انگیزه، اراده و دشمنی در تهدیدات طبیعی وجود ندارد، و طبیعت فعل و انفعالات خود را انجام می دهد و میزان آمادگی ما میتواند آن را به مصیبت و یا نعمت مبدل کند.
سردار جلای گفت: نکته دوم این است که تهدیدات طبیعی ماهیت ثابتی دارند، می توان با علم و دانش مهندسی اثر تهدیدات طبیعی را مدیریت کرد، با روش های آزمون و خطا برای آن استاندارد ها، پروتکل ها و نظامات مهندسی را تعریف کرد و به تعبیری تهدیدات را مدیریت نمود، همانطور که اکنون این اتفاق افتاده، دانش بشر قادر است که در بدترین نقطه جهان بنایی بسازد که در برابر زلزله آسیب نبیند، این دانش وجود دارد ولی به لحاظ منطقی و مالی این اتفاق نمی افتند،.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: تهدیدات انسان ساخت چون انسان در آن دخالت دارد، دشمنی، اراده و انگیزه نیز در آن موجود است. فاکتور دوم در تهدیدات انسان ساخت، موضوع فناوری‌ها هستند که باعث ایجاد قابلیت ها و توانمندی ها از سلاح، موشک، هواپیما گرفته تا فناوری های نو و چند کارکردی در حوزه های Civil و Non-civil (مدنی و غیرمدنی )را شامل می شود، فناوری ها به لحاظ این که منشاء تهدیدات در حوزه های مختلف هستند، ویژگی هایی از جمله؛ پویایی، تحرک، بروز شوندگی را دارند.
سردار جلالی عنوان کرد: شناخت تهدیدات انسان ساخت همانند تهدیدات طبیعی ساده نیست و این تهدیدات مرتب در حال تغییر و تکامل هستند و به همین خاطر بایستی مرتب و منظم و به صورت دائمی پایش شوند و اثر آن ها به پیکره جامعه مطالعه شود. این نکته نیز حائژ اهمیت است که ما در تهدیدات طبیعی یک مولفه به عنوان طبیعت را داریم ولی در تهدیدات غیرطبیعی دو مولفه اصلی و اساسی و چندین مولفه فرعی وجود دارد، اولین مولفه اصلی وجود انسان و مولفه دوم استراتژی است. از مولفه های فرعی نیز می‌توان به مفاهیم مبنایی به معنای دکترین، زمان، مکان، چگونگی و ... اشاره کرد. البته مولفه های سخت افزاری نیز وجود دارد که شناخت و ترکیب آن با مولفه های دیگر در فناوری های نوین و جنگ افزار ها، تجهیزات حیاتی میتواند اثراتی داشته باشد، که باید به آن به صورت جدی پرداخته شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: کشف راه حل هایی که بتواند این تهدید را بشناسد و اثر آن را برجامعه و زیرساخت ها تشخیص دهد و آن را کنترل و مدیریت کند و یا بعبارتی اثرات آن را به صفر برساند همواره دشوار و چالش برانگیز بوده است. لذا برای این مهم باید یک جهاد همه جانبه را بر بسترهای علمی کشور برای شناخت تهدیدات و رفع اثرات آنان ایجاد کرد شناسایی تهدیدات، چیستی، چرایی، چگونگی، میزان و ... بحث های مفصلی را می‌طلبد که نخبگان باید
وی گفت: موضوع دیگری که در اکثر کشورها من جمله ایران وجود دارد، این است که در علوم ما دروس و مباحثی که موجب شناخت و بی اثر سازی اثر تهدیدات انسان ساخت میشود، حذف شده است، امیدواریم که این اقدامات سهوی بوده باشد، با این شواهد این سوال برای ما ایجاد می شود که ما در حوزه های مهندسی، عمران، شهرسازی و باقی علوم مرتبط با عمران چرا هیچ وقت اثر تهدید انسان ساخت بر سازه ها را مطالعه نکردیم؟! بنده در علم اقتصاد مثالی را عنوان می کنم؛ قریب به 100 سال است که جنگ اقتصادی در دنیا سابقه دارید ولی در علوم و دروس دانشگاهی ما در رشته اقتصاد هیچ رد پایی از شناخت جنگ اقتصادی وجود ندارد اکثر اساتید حوزه اقتصاد در داخل کشور اظهار می‌کنند که اقتصاد میدان تعامل و رقابت است و اساسا در حوزه اقتصاد خصومت وجود ندارد در صورتی که ما امروز به عینه مشاهده می کنیم که اتفاقا این حوزه کاملا حوزه خصومت و دشمنی است.هرچند جنگ مدرن اقتصادی است.
وی در ادامه تاکید کرد: در حوزه پدافند غیرعامل مجبور هستیم که تهدیدات انسان ساخت را که جدید و فناوری محور هستند را در مرحله اول خوب بشناسیم و بعد اثر آن را بر طرح ها ،سازه ها و پدیده ها ی امروز بررسی کنیم، در این تهدیدات شاهد هستیم که در15 -20 سال گذشته تا کنون مجموعه ای از جنگ‌ها در دنیا اتفاق افتاده است.
سردار جلالی با بیان یانکه کارشناسان علوم استراتژیک و نظامی با بررسی دقیق و همه جانبه این جنگ ها چند ویژگی از آن احصاء کرده اند، گفت: در این جنگ ها زیرساخت ها به اهداف جنگی تبدیل شده و نظریه ها و استراتژی های جنگی و روش های تهاجم به اهداف کاملا زیرساخت محور شده است، به عنوان مثال نظریه حلقه های راهبردی واردن که مبنای نظری بسیاری از این جنگ ها بوده است، در این نظریه حمله به کشورها با محوریت هدف قرار دادن زیرساخت ها و تشبیه کشورها به مثابه یک سیستم روش های حمله را تشریح می کند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: بنابراین زیرساخت در همه جا بر اساس کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند در استراتژی های جنگی جدید به اهداف تبدیل شده اند، لذا این زیرساخت ها اگر مصون سازی نشوند از طرف دشمن به عنوان هدف و یا در برخی موارد به عنوان واسطه هدف مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. نمونه هایی از این استراتژی ها نیز در جنگ 33 روزه و حمله به لبنان وجود دارد، اسرائیلی ها لیستی را ارائه کردند که در آن به میزان خسارت وارده به زیرساخت های لبنان اشاره شده است، در این لیست اهدافی همچون؛ پل، جاده ، مخازن آب و فاضلاب، خطوط انتقال نیرو، راه ها و... مورد هدف قرار گرفته اند. لذا استراتژی تهاجمی با محوریت زیرساخت در رویکردهای جدید بسیارمهم است و باید به آن پرداخته شود.
سردار جلالی با بیان این که موضوع جدید در تهدیدات مردم محوری است، تشریح کرد: آمریکایی‌ها بعد از سال 2003 با بررسی جنگ‌ها به این نتیجه رسیدند که نقش مردم در جنگ تغییر کرده است. اقدامی که آمریکایی‌ها در هیروشیما و ناکازاکی کردند باعث کشته شدن مستقیم 250-300 هزار نفر شد، و حدودا 250 هزار نفر دیگر نیز پس از تبعات این اقدام کشته شدند، این اقدام باعث تسلیم شدن مردم ژاپن شد، این یک اقدام بازدارنده است. آمریکایی ا با کشتن افراد زیادی موازنه جنگ را به نفع خود تغییر دادند، ولی اکنون اینطور نیست با وجود رسان ها دیگر نمی‌توان با کشتن حجم زیادی از انسان‌ها برای خود ایجاد بازدارندگی کرد.
وی عنوان کرد: این نشان می‌دهد نقش مردم در جنگ ها تغییر کرده است و خود مردم مستقیما اهداف جنگ نیستند و خود مردم واسطه هایی هستند برای انهدام اهداف دیگر به عبارتی مردم در استراتژی های جدید به عنوان یک ابزار و یا بهتر بگویم به عنوان یک سلاح برای جنگ ها استفاده می شوند. در جنگ های جدید بجای آن که مردم را بُکشد، زیرساخت های اداره کننده مردم را مورد هدف قرارمی دهد تا دولت ها در اداره مردم ناتوان شوند ، وقتی حکومت نتواند وظایف خود در برابر مردم را انجام دهند و نقش خود را ایفا کنند به تدریج حذف خواهند شد.
سردار جلال افزود: آمریکایی‌ها امروز از جنگ‌های بی قاعده برای رسیدن به اهداف نظامی و تهاجمی خود استفاده می‌کنند. در جنگ‌های بی قاعده فناوری‌های جدید نقش بسزایی دارند، به عنوان مثال استفاده از فناوری رسانه‌ای میتواند تولید کننده جنگ، دفع کننده و پایان دهنده جنگ باشد. قطعا فناوری های جدید فرصت ها و تهدیدات زیادی را به ارمغان می آورد، لذا سازمان پدافند غیرعامل وظیفه دارد تهدیدات ناشی از فناوری ها را رصد کند، فناوری ها در قابلیت‌های نهفته خود تهدیداتی از جمله؛ اشراف اطلاعاتی بر حوزه ذیربط، قابلیت مدیریت از راه دور، حذف قابلیت کنترل بهره بردار های نهایی و انتهایی را دارند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل، فناوری‌های جدید که تهدیدات بیشتری نسبت به فناوری‌های گذشته داشتند را برشمرد و افزود: فناوری‌های جدید سایبری، بیولوژیک، نانو و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند محور اصلی جنگ‌های نوین باشند، البته تلفیق این فناوری‌ها نیز با یکدیگر تهدیداتی به مراتب پیچیده تر را ایجاد می‌کند، به نظر بنده شاید مهمترین فناروری که در حوزه جغرافیایی اثر جدی دارد، فناوری سایبری است، که موضوعات مهم جغرافیایی را نیز موجب تحول اساسی می کند. گستردگی و آمیختگی فضای سایبر با همه علوم و حوزه های علمی و دانشی این الزام را ایجاد می‌کند که ما بررسی‌های خود را در رابطه با تاثیرات و نفوذ علم سایبر در همه علوم من جمله جغرافیا را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.
وی ادامه داد: در حوزه نظامی این گستردگی و تاثیرگذاری آنقدر زیاد بوده که توانسته، شیوه‌های نوینی از جنگ، ارتش‌های جدید و یگان‌های جدیدی را ایجاد کند. در برهه کنونی مدیریت صحنه نبرد و یا طرح و اجرای یک عملیات با استفاده از فضای سایبر در هم آمیخته شده است و اکثر این امور با استفاده از فناوری سایبری انجام میشود، البته فناوری‌های نوین به حوزه‌های نظام محدود نشده‌اند، ودر حوزه‌های دیگر مثل؛ حوزه‌های استراتژیک، پولی، مالی و اقتصادی نیز از این فناوری استفاده میشود که در کنار فرصت‌ها تهدیداتی را نیز بهمراه خود ایجاد کرده است.
سردار جلالی تصریح کرد: این فناوری (فناوری سایبری) در حوزه جغرافیا نیز اثر جدی گذاشته است، وقتی ما بخواهیم ویژگی های این فضا را بررسی کنیم؛ ویژگی بدون مرز بودن را یکی از ویژگی های اصلی و بارز این فناوری می دانیم؛ این ویژگی نشان می‌دهد که منشاء و مبدا در آن نامعلوم، و دارای یک پیوستگی است.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: امروز مرزهای جغرافیایی با ایجاد فناوری‌های سایبری قابلیت‌های جغرافیایی خود را از دست داده‌اند. بنابراین اثر فناوری سایبر بر جغرافیا یک اثر کاملا جدی و اساسی است و به نظر می‌رسد که انجمن علمی جغرافیا باید برای بررسی و تعریف و تحقیق این پدیده دست بکار شود.
سردار جلالی تاکید کرد: آمریکایی‌ها در اسناد راهبردی خود فضای سایبر را فضای حکمرانی جدید دنیا مشخص کردند، اگر ما به سند راهبردی آمریکایی که توسط ترامپ و حدودا یک ماه و نیم پیش ابلاغ شده دقت کنیم؛ مشاهده خواهیم کرد که در این سند اشاره میشود که خواسته دولت آمریکا از فضای سایبری این است که در آن بتوانند همه دسترسی ها را داشته باشند، تمام امکان‌ها برایشان فراهم باشد و در مقابل هیچ امکانی برای طرف مقابل وجود نداشته باشد، به عبارتی امریکایی ها این قابلیت را می‌خواهند داشته باشند که هر کسی که مورد قبول آن ها نبود را در این فضا (Disable = غیرفعال ) و ناتوان کنند و خود همیشه در اوج قدرت باقی بمانند.
وی در ادامه متذکر شد: فضای سایبری عملا؛ مدل حکمرانی، مدل معماری جهان، مناسبات بین المللی و روابط کشورها که در قالب ژئوپلوتیک جغرافیایی تعریف شده است را تحت تاثیر جدی خود قرار داده، به‌عبارتی علوم جغرافیایی در حال از دست دادند تاریخ اعتبار مفاهیم متنی جغرافیایی خود هستند. آمریکایی‌ها به عنوان مرکز اینترنت جهان و وجود شرکت‌های تولید کننده اینترنت در این کشور، اینترنت و فضای سایبری جهانی را بخشی از منافع ملی و امنیت ملی خود محسوب می‌کنند و در این راستا حتی حاضر نیستند با اروپایی‌ها مذاکره کنند.
سردار جلالی ادامه داد: البته اروپایی‌ها از این موضوع مطلع شدند و احساس خطر می‌کنند، اروپایی‌ها متوجه این موضوع شده‌اند که اینترنت کالیفرنیایی می‌خواهد اروپا را به واسطه این بستر اداره کند، لذا در این باره تصمیماتی را گرفته‌اند تا این انحصار از دست آمریکایی‌ها خارج شده و اروپایی‌ها نیز در بحث اینترنت ملی تحقیقات و تلاش‌های خود را آغاز کرده‌اند. آمریکایی‌ها با صراحت این را در اسناد راهبردی خودشان عنوان می‌کنند که در پی زائل سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری و شکل دهی جغرافیای جدید در این بستر هستند. فضای سایبری هم عناصر فیزیکی مثل المان‌ها و نماد ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم عناصر غیر فیزیکی به عنوان مثال جغرافیای انسانی، قطعا با تحت تاثیر قرار گرفتن این عناصر ارزش آنها نیز افول می‌کند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: در حوزه شهری فناوری‌های جدید یک انباشتگی از قابلیت‌ها را ایجاد می‌کند، ما شهر را مجموعه‌ای از سیستم های زیرساختی شهری که هماهنگ و همسو با یکدیگر کار می‌کنند و خدمات و ماموریت‌های خودشان نسبت به اهداف تعیین شده در شهر را اجرا می‌کنند، تعریف می‌کنیم به عبارتی یک شهر که از سلول واحد به نام خانه شروع می شود، و اسباب آن خانه به سبب نفوذ فناوری سایبری به وسایلی هوشمند تبدیل شده‌اند و وقتی ما با مفهومی به عنوان خانه هوشمند، و شهر هوشمند مواجه هستیم، یعنی مدل اداره شهر نیز تحت تاثیر فضای سایبر قرار می‌گیرد، امروز همه سیستم ها در شهرها سایبری شده‌اند، بنابراین اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است وکارکردهای متفاوتی دارد که باید دقت لازم را برای آن داشته باشیم.
سردار جلالی یادآور شد: انباشتگی سیستم‌های شهری و تقاطع آن با فناوری هوشمند، یک پیشرفت سریع را ایجاد کرده که ما در بررسی و کنترل آن مشکل دار خواهیم شد، در واقع علوم ما با یک عقب ماندگی جدی مواجه می شوند، اکثر علوم ما در حوزه های مختلف، علوم تک رشته ای هستند و نگاه آن ها به فناوری‌ها نگاه اجتناب کردن از آن است، وقتی امروز ما مفهومی به نام اینترنت برای مردم (Internet of people) داریم، اجتناب از فناوری ها کاملا منتفی است و باید برای استفاده از فرصت‌های فناوری‌های نو برنامه ریزی کرد نه اجتناب از آن، از این رو تقاطع مردم و فضای سایبر یک مفهوم جدید است و قابلیت‌ها، ویژگی‌ها در آن نسبت به قابلیت‌هایی که ما در گذشته داشتیم، کاملا تغییر خواهد کرد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت:امروز وقتی مفهوم شبکه‌های اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کنند و قدرت سازماندهی، خط دهی، هدایت، انگیزه دادن، بسیج شوندگی و بکارگیری مردم در صحنه‌های مختلف وارد یک محیط شبکه‌ای میشود ما متوجه می‌شویم که چرا اهمیت شبکه‌های اجتماعی برای امریکایی ها بسیار بالاست. امریکایی‌ها کتب بسیار مفصلی را در رابطه با شبکه های اجتماعی و مفهوم جنگ در بستر شبکه های اجتماعی منتشر کرده‌اند، این نشان می‌دهد که اداره مردم بر حسب جغرافیای انسانی منسوخ شده و فضای بدون مرز سایبری و به عبارتی همین شبکه‌های اجتماعی، حکومت‌ها و حکمرانی جدیدی را در فضای سایبری در حال شکل دادن هستند.
وی تصریح کرد: اکنون فضای سایبر نقش رسانه، سازمان دهنده مردم، تبادل اطلاعات در حوزه های اجتماعی و سیاسی، اداره و شکل دهی به کسب و کار، سازکار پولی و مالی مردم را دارد. به یک تعبیری شبکه‌های اجتماعی مدل جدیدی از حکومت را در داخل حکومت‌های مستقل شکل می‌هد و به تدریج آن ها را ناتوان و در نهایت از کار می اندازند، فضای سایبری (شبکه های اجتماعی) مفهومی به نام افکار عمومی که متاثر از رسانه است را شکل می‌دهد و می سازد، با این نگاه موضوع پدافند غیرعامل با موضوع شهر یک موضوع کاملا پیچیده، چند رشته ای و علمی است و پرداختن به رویکردهای سنتی گذشته که صرفا رویکردهای دفاعی بود کاملا نامفهوم خواهد بود چراکه تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری های جدید است و اثر این فناوری های جدید بخصوص فناوری‌های سایبری تمام الگوهای گذشته را به چالش می کشد، لذا بایستی رویکردهای جدید خود با نگاهی همگرا بین رشته‌های مختلف و بررسی چند وجهی و چند رشته ای در دانشگاه ها و محیط های علمی و دانشی به شهرها داشته باشیم و تلاش کنیم که منافع ملی و امنیت ملی خودمان را با این رویکرد تامین کنیم.
وی افزود: امریکایی ها در سندی که حدودا یک ماه پیش منتشرکردند نوشته‌اند؛ ما از ملی شدن فضای سایبر در کشورهای دیگر نگرانیم، ملی شدن فضای سایبر در کشور ها آن تسلط و تمرکزی که ما بر فضای سایبر داریم را از بین خواهد برد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به تجربه موفق چین در راه اندازی اینترنت ملی، گفت: چین اینترنت ملی خود را سال‌ها است که راه اندازی کرده و بستر متناسب با خود را در آن گسترش داده است، امروز روسیه نیز این اقدام را انجام خواهد داد، االبته فرانسه و برخی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز به دنبال ایجاد شبکه ملی اطلاعات هستند و اگر ما نیز در نهایت بخواهیم؛ اقتصاد، فرهنگ، اقتدار و ارزش‌های خود را حفظ کنیم باید یک نگاه ملی و بومی بر زیرساخت‌های فضای سایبر در تقاطع با همه حوزه‌ها ایجاد کنیم، فضای سایبر و زیرساخت‌های آن به عبارتی زیرساخت های حیاتی تر هستند، چرا که امروزه تمام زیرساخت‌های یک کشور متاثر از فضای سایبر است بنابرین بنا به درجه اهمیت می‌توان گفت که زیرساخت‌های سایبری و خود فضای سایبری زیرساخت‌های حیاتی تر کشور هستند و یک زیرساخت ویژه هستند.
سردار جلالی در پایان مطرح کرد: بنده از این موقعیت با توجه به این که سازمان پدافند غیرعامل یک مرکز مطالعات و انجمن علمی پدافند غیرعامل دارد، و مطالعاتی را در حوزه رشته‌های ترکیبی انجام می‌دهد، استفاده و اعلام نیاز می‌کنم که مطالعات جغرافیای شهری و مطالعه تقاطع رشته‌ها در شهرها و بررسی فرصت‌ها و تهدیدات با تاکید بر اثر فناوری سایبری در حوزه‌های جغرافیایی و شهری میتواند بسیاری از سؤال‌های سازمان پدافند غیرعامل را پاسخ دهد و درگاهی برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی باشد لذا پژوهشگران رشته جغرافیا می‌توانند تحقیقاتی را در این حوزه داشته باشند، البته سازمان پدافند غیر عامل نیز به حد مقدور کمک‌ها را برای این طرح ها در نظر گرفته است.
منبع : تسنیم
سردار جلالی در ادامه با تعریف پیکره کشور، اظهار داشت: کل پیکره کشور یعنی، ریزساخت ها و رو ساخت ها، جغرافیا، جامعه به معنی مردم و جمعیت به عبارتی جغرافیای انسانی و دستگاه ها به معنای نظام اجرایی و نظام حکومتی و حکمرانی کشور، تعریف پدافند غیرعامل از منظر مقام معظم رهبری هستند، این تعریف، پدافند غیرعامل را در مثلثی قرار می دهد که سه ضلع آن کل پیکره کشور را ایجاد می‌کند و در واقع این سه مولفه شاکله حکومت را تشکل می‌دهند، در واقع شان نزول حکومت ها نیز ارائه خدمات به مردم، اداره، پشتیبانی و تامین نیازمندی‌های آنان است، به تعبیری وظیفه پدافند غیر عامل صیانت از این سه مولفه است.
1) حفاظت از مردم
2) حفاظت از زیر ساخت های کشور
3) حفاظت از نظام مدیریتی و حکمرانی کشور
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان این که هدف ما بی اثر سازی اثر تهدیدات به کشور است، خاطرنشان کرد: این انتظاری است که مقام معظم رهبری از پدافند غیرعامل دارند و ما تمام تلاش خود را برای تحقق منویات معظم له انجام می دهیم،ایشان در تعریف پدافند غیرعامل، به اولین موضوعی که پرداختند موضوع تهدیدات است، شناخت تهدید و مولفه های آن لذا اگر بخواهیم خیلی خلاصه و در دو جمله کوتاه تهدیدات را بشناسیم، باید بگوییم: پدافند غیرعامل یک رابطه مستقیم با تهدیدات دارد و باید اثر تهدید را خنثی کند، اساسا تهدیدات دو دسته هستند:
1) تهدیدات طبیعی (سیل، زلزله و طوفان و...) که منشاء طبیعی دارند.
2) تهدیدات غیر طبیعی (جنگ ها، حوادث صنعتی و ...) که به آن انسان ساخت میگویند و منشاء انسانی دارد.
وی با اشاره به انواع تهدیدات، گفت: تهدیدات طبیعی برای آن که منشاء طبیعی دارند و انسان در ایجاد آن نقشی ندارد، بنابراین انگیزه، اراده و دشمنی در تهدیدات طبیعی وجود ندارد، و طبیعت فعل و انفعالات خود را انجام می دهد و میزان آمادگی ما میتواند آن را به مصیبت و یا نعمت مبدل کند.
سردار جلای گفت: نکته دوم این است که تهدیدات طبیعی ماهیت ثابتی دارند، می توان با علم و دانش مهندسی اثر تهدیدات طبیعی را مدیریت کرد، با روش های آزمون و خطا برای آن استاندارد ها، پروتکل ها و نظامات مهندسی را تعریف کرد و به تعبیری تهدیدات را مدیریت نمود، همانطور که اکنون این اتفاق افتاده، دانش بشر قادر است که در بدترین نقطه جهان بنایی بسازد که در برابر زلزله آسیب نبیند، این دانش وجود دارد ولی به لحاظ منطقی و مالی این اتفاق نمی افتند،.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: تهدیدات انسان ساخت چون انسان در آن دخالت دارد، دشمنی، اراده و انگیزه نیز در آن موجود است. فاکتور دوم در تهدیدات انسان ساخت، موضوع فناوری‌ها هستند که باعث ایجاد قابلیت ها و توانمندی ها از سلاح، موشک، هواپیما گرفته تا فناوری های نو و چند کارکردی در حوزه های Civil و Non-civil (مدنی و غیرمدنی )را شامل می شود، فناوری ها به لحاظ این که منشاء تهدیدات در حوزه های مختلف هستند، ویژگی هایی از جمله؛ پویایی، تحرک، بروز شوندگی را دارند.
سردار جلالی عنوان کرد: شناخت تهدیدات انسان ساخت همانند تهدیدات طبیعی ساده نیست و این تهدیدات مرتب در حال تغییر و تکامل هستند و به همین خاطر بایستی مرتب و منظم و به صورت دائمی پایش شوند و اثر آن ها به پیکره جامعه مطالعه شود. این نکته نیز حائژ اهمیت است که ما در تهدیدات طبیعی یک مولفه به عنوان طبیعت را داریم ولی در تهدیدات غیرطبیعی دو مولفه اصلی و اساسی و چندین مولفه فرعی وجود دارد، اولین مولفه اصلی وجود انسان و مولفه دوم استراتژی است. از مولفه های فرعی نیز می‌توان به مفاهیم مبنایی به معنای دکترین، زمان، مکان، چگونگی و ... اشاره کرد. البته مولفه های سخت افزاری نیز وجود دارد که شناخت و ترکیب آن با مولفه های دیگر در فناوری های نوین و جنگ افزار ها، تجهیزات حیاتی میتواند اثراتی داشته باشد، که باید به آن به صورت جدی پرداخته شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: کشف راه حل هایی که بتواند این تهدید را بشناسد و اثر آن را برجامعه و زیرساخت ها تشخیص دهد و آن را کنترل و مدیریت کند و یا بعبارتی اثرات آن را به صفر برساند همواره دشوار و چالش برانگیز بوده است. لذا برای این مهم باید یک جهاد همه جانبه را بر بسترهای علمی کشور برای شناخت تهدیدات و رفع اثرات آنان ایجاد کرد شناسایی تهدیدات، چیستی، چرایی، چگونگی، میزان و ... بحث های مفصلی را می‌طلبد که نخبگان باید
وی گفت: موضوع دیگری که در اکثر کشورها من جمله ایران وجود دارد، این است که در علوم ما دروس و مباحثی که موجب شناخت و بی اثر سازی اثر تهدیدات انسان ساخت میشود، حذف شده است، امیدواریم که این اقدامات سهوی بوده باشد، با این شواهد این سوال برای ما ایجاد می شود که ما در حوزه های مهندسی، عمران، شهرسازی و باقی علوم مرتبط با عمران چرا هیچ وقت اثر تهدید انسان ساخت بر سازه ها را مطالعه نکردیم؟! بنده در علم اقتصاد مثالی را عنوان می کنم؛ قریب به 100 سال است که جنگ اقتصادی در دنیا سابقه دارید ولی در علوم و دروس دانشگاهی ما در رشته اقتصاد هیچ رد پایی از شناخت جنگ اقتصادی وجود ندارد اکثر اساتید حوزه اقتصاد در داخل کشور اظهار می‌کنند که اقتصاد میدان تعامل و رقابت است و اساسا در حوزه اقتصاد خصومت وجود ندارد در صورتی که ما امروز به عینه مشاهده می کنیم که اتفاقا این حوزه کاملا حوزه خصومت و دشمنی است.هرچند جنگ مدرن اقتصادی است.
وی در ادامه تاکید کرد: در حوزه پدافند غیرعامل مجبور هستیم که تهدیدات انسان ساخت را که جدید و فناوری محور هستند را در مرحله اول خوب بشناسیم و بعد اثر آن را بر طرح ها ،سازه ها و پدیده ها ی امروز بررسی کنیم، در این تهدیدات شاهد هستیم که در15 -20 سال گذشته تا کنون مجموعه ای از جنگ‌ها در دنیا اتفاق افتاده است.
سردار جلالی با بیان یانکه کارشناسان علوم استراتژیک و نظامی با بررسی دقیق و همه جانبه این جنگ ها چند ویژگی از آن احصاء کرده اند، گفت: در این جنگ ها زیرساخت ها به اهداف جنگی تبدیل شده و نظریه ها و استراتژی های جنگی و روش های تهاجم به اهداف کاملا زیرساخت محور شده است، به عنوان مثال نظریه حلقه های راهبردی واردن که مبنای نظری بسیاری از این جنگ ها بوده است، در این نظریه حمله به کشورها با محوریت هدف قرار دادن زیرساخت ها و تشبیه کشورها به مثابه یک سیستم روش های حمله را تشریح می کند.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: بنابراین زیرساخت در همه جا بر اساس کارکرد و قابلیت‌هایی که دارند در استراتژی های جنگی جدید به اهداف تبدیل شده اند، لذا این زیرساخت ها اگر مصون سازی نشوند از طرف دشمن به عنوان هدف و یا در برخی موارد به عنوان واسطه هدف مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. نمونه هایی از این استراتژی ها نیز در جنگ 33 روزه و حمله به لبنان وجود دارد، اسرائیلی ها لیستی را ارائه کردند که در آن به میزان خسارت وارده به زیرساخت های لبنان اشاره شده است، در این لیست اهدافی همچون؛ پل، جاده ، مخازن آب و فاضلاب، خطوط انتقال نیرو، راه ها و... مورد هدف قرار گرفته اند. لذا استراتژی تهاجمی با محوریت زیرساخت در رویکردهای جدید بسیارمهم است و باید به آن پرداخته شود.
سردار جلالی با بیان این که موضوع جدید در تهدیدات مردم محوری است، تشریح کرد: آمریکایی‌ها بعد از سال 2003 با بررسی جنگ‌ها به این نتیجه رسیدند که نقش مردم در جنگ تغییر کرده است. اقدامی که آمریکایی‌ها در هیروشیما و ناکازاکی کردند باعث کشته شدن مستقیم 250-300 هزار نفر شد، و حدودا 250 هزار نفر دیگر نیز پس از تبعات این اقدام کشته شدند، این اقدام باعث تسلیم شدن مردم ژاپن شد، این یک اقدام بازدارنده است. آمریکایی ا با کشتن افراد زیادی موازنه جنگ را به نفع خود تغییر دادند، ولی اکنون اینطور نیست با وجود رسان ها دیگر نمی‌توان با کشتن حجم زیادی از انسان‌ها برای خود ایجاد بازدارندگی کرد.
وی عنوان کرد: این نشان می‌دهد نقش مردم در جنگ ها تغییر کرده است و خود مردم مستقیما اهداف جنگ نیستند و خود مردم واسطه هایی هستند برای انهدام اهداف دیگر به عبارتی مردم در استراتژی های جدید به عنوان یک ابزار و یا بهتر بگویم به عنوان یک سلاح برای جنگ ها استفاده می شوند. در جنگ های جدید بجای آن که مردم را بُکشد، زیرساخت های اداره کننده مردم را مورد هدف قرارمی دهد تا دولت ها در اداره مردم ناتوان شوند ، وقتی حکومت نتواند وظایف خود در برابر مردم را انجام دهند و نقش خود را ایفا کنند به تدریج حذف خواهند شد.
سردار جلال افزود: آمریکایی‌ها امروز از جنگ‌های بی قاعده برای رسیدن به اهداف نظامی و تهاجمی خود استفاده می‌کنند. در جنگ‌های بی قاعده فناوری‌های جدید نقش بسزایی دارند، به عنوان مثال استفاده از فناوری رسانه‌ای میتواند تولید کننده جنگ، دفع کننده و پایان دهنده جنگ باشد. قطعا فناوری های جدید فرصت ها و تهدیدات زیادی را به ارمغان می آورد، لذا سازمان پدافند غیرعامل وظیفه دارد تهدیدات ناشی از فناوری ها را رصد کند، فناوری ها در قابلیت‌های نهفته خود تهدیداتی از جمله؛ اشراف اطلاعاتی بر حوزه ذیربط، قابلیت مدیریت از راه دور، حذف قابلیت کنترل بهره بردار های نهایی و انتهایی را دارند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل، فناوری‌های جدید که تهدیدات بیشتری نسبت به فناوری‌های گذشته داشتند را برشمرد و افزود: فناوری‌های جدید سایبری، بیولوژیک، نانو و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند محور اصلی جنگ‌های نوین باشند، البته تلفیق این فناوری‌ها نیز با یکدیگر تهدیداتی به مراتب پیچیده تر را ایجاد می‌کند، به نظر بنده شاید مهمترین فناروری که در حوزه جغرافیایی اثر جدی دارد، فناوری سایبری است، که موضوعات مهم جغرافیایی را نیز موجب تحول اساسی می کند. گستردگی و آمیختگی فضای سایبر با همه علوم و حوزه های علمی و دانشی این الزام را ایجاد می‌کند که ما بررسی‌های خود را در رابطه با تاثیرات و نفوذ علم سایبر در همه علوم من جمله جغرافیا را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.
وی ادامه داد: در حوزه نظامی این گستردگی و تاثیرگذاری آنقدر زیاد بوده که توانسته، شیوه‌های نوینی از جنگ، ارتش‌های جدید و یگان‌های جدیدی را ایجاد کند. در برهه کنونی مدیریت صحنه نبرد و یا طرح و اجرای یک عملیات با استفاده از فضای سایبر در هم آمیخته شده است و اکثر این امور با استفاده از فناوری سایبری انجام میشود، البته فناوری‌های نوین به حوزه‌های نظام محدود نشده‌اند، ودر حوزه‌های دیگر مثل؛ حوزه‌های استراتژیک، پولی، مالی و اقتصادی نیز از این فناوری استفاده میشود که در کنار فرصت‌ها تهدیداتی را نیز بهمراه خود ایجاد کرده است.
سردار جلالی تصریح کرد: این فناوری (فناوری سایبری) در حوزه جغرافیا نیز اثر جدی گذاشته است، وقتی ما بخواهیم ویژگی های این فضا را بررسی کنیم؛ ویژگی بدون مرز بودن را یکی از ویژگی های اصلی و بارز این فناوری می دانیم؛ این ویژگی نشان می‌دهد که منشاء و مبدا در آن نامعلوم، و دارای یک پیوستگی است.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل تصریح کرد: امروز مرزهای جغرافیایی با ایجاد فناوری‌های سایبری قابلیت‌های جغرافیایی خود را از دست داده‌اند. بنابراین اثر فناوری سایبر بر جغرافیا یک اثر کاملا جدی و اساسی است و به نظر می‌رسد که انجمن علمی جغرافیا باید برای بررسی و تعریف و تحقیق این پدیده دست بکار شود.
سردار جلالی تاکید کرد: آمریکایی‌ها در اسناد راهبردی خود فضای سایبر را فضای حکمرانی جدید دنیا مشخص کردند، اگر ما به سند راهبردی آمریکایی که توسط ترامپ و حدودا یک ماه و نیم پیش ابلاغ شده دقت کنیم؛ مشاهده خواهیم کرد که در این سند اشاره میشود که خواسته دولت آمریکا از فضای سایبری این است که در آن بتوانند همه دسترسی ها را داشته باشند، تمام امکان‌ها برایشان فراهم باشد و در مقابل هیچ امکانی برای طرف مقابل وجود نداشته باشد، به عبارتی امریکایی ها این قابلیت را می‌خواهند داشته باشند که هر کسی که مورد قبول آن ها نبود را در این فضا (Disable = غیرفعال ) و ناتوان کنند و خود همیشه در اوج قدرت باقی بمانند.
وی در ادامه متذکر شد: فضای سایبری عملا؛ مدل حکمرانی، مدل معماری جهان، مناسبات بین المللی و روابط کشورها که در قالب ژئوپلوتیک جغرافیایی تعریف شده است را تحت تاثیر جدی خود قرار داده، به‌عبارتی علوم جغرافیایی در حال از دست دادند تاریخ اعتبار مفاهیم متنی جغرافیایی خود هستند. آمریکایی‌ها به عنوان مرکز اینترنت جهان و وجود شرکت‌های تولید کننده اینترنت در این کشور، اینترنت و فضای سایبری جهانی را بخشی از منافع ملی و امنیت ملی خود محسوب می‌کنند و در این راستا حتی حاضر نیستند با اروپایی‌ها مذاکره کنند.
سردار جلالی ادامه داد: البته اروپایی‌ها از این موضوع مطلع شدند و احساس خطر می‌کنند، اروپایی‌ها متوجه این موضوع شده‌اند که اینترنت کالیفرنیایی می‌خواهد اروپا را به واسطه این بستر اداره کند، لذا در این باره تصمیماتی را گرفته‌اند تا این انحصار از دست آمریکایی‌ها خارج شده و اروپایی‌ها نیز در بحث اینترنت ملی تحقیقات و تلاش‌های خود را آغاز کرده‌اند. آمریکایی‌ها با صراحت این را در اسناد راهبردی خودشان عنوان می‌کنند که در پی زائل سازی حکومت سنتی با توسعه فضای سایبری و شکل دهی جغرافیای جدید در این بستر هستند. فضای سایبری هم عناصر فیزیکی مثل المان‌ها و نماد ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم عناصر غیر فیزیکی به عنوان مثال جغرافیای انسانی، قطعا با تحت تاثیر قرار گرفتن این عناصر ارزش آنها نیز افول می‌کند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور گفت: در حوزه شهری فناوری‌های جدید یک انباشتگی از قابلیت‌ها را ایجاد می‌کند، ما شهر را مجموعه‌ای از سیستم های زیرساختی شهری که هماهنگ و همسو با یکدیگر کار می‌کنند و خدمات و ماموریت‌های خودشان نسبت به اهداف تعیین شده در شهر را اجرا می‌کنند، تعریف می‌کنیم به عبارتی یک شهر که از سلول واحد به نام خانه شروع می شود، و اسباب آن خانه به سبب نفوذ فناوری سایبری به وسایلی هوشمند تبدیل شده‌اند و وقتی ما با مفهومی به عنوان خانه هوشمند، و شهر هوشمند مواجه هستیم، یعنی مدل اداره شهر نیز تحت تاثیر فضای سایبر قرار می‌گیرد، امروز همه سیستم ها در شهرها سایبری شده‌اند، بنابراین اداره شهر هوشمند با شهر غیرهوشمند بسیار متفاوت است وکارکردهای متفاوتی دارد که باید دقت لازم را برای آن داشته باشیم.
سردار جلالی یادآور شد: انباشتگی سیستم‌های شهری و تقاطع آن با فناوری هوشمند، یک پیشرفت سریع را ایجاد کرده که ما در بررسی و کنترل آن مشکل دار خواهیم شد، در واقع علوم ما با یک عقب ماندگی جدی مواجه می شوند، اکثر علوم ما در حوزه های مختلف، علوم تک رشته ای هستند و نگاه آن ها به فناوری‌ها نگاه اجتناب کردن از آن است، وقتی امروز ما مفهومی به نام اینترنت برای مردم (Internet of people) داریم، اجتناب از فناوری ها کاملا منتفی است و باید برای استفاده از فرصت‌های فناوری‌های نو برنامه ریزی کرد نه اجتناب از آن، از این رو تقاطع مردم و فضای سایبر یک مفهوم جدید است و قابلیت‌ها، ویژگی‌ها در آن نسبت به قابلیت‌هایی که ما در گذشته داشتیم، کاملا تغییر خواهد کرد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت:امروز وقتی مفهوم شبکه‌های اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کنند و قدرت سازماندهی، خط دهی، هدایت، انگیزه دادن، بسیج شوندگی و بکارگیری مردم در صحنه‌های مختلف وارد یک محیط شبکه‌ای میشود ما متوجه می‌شویم که چرا اهمیت شبکه‌های اجتماعی برای امریکایی ها بسیار بالاست. امریکایی‌ها کتب بسیار مفصلی را در رابطه با شبکه های اجتماعی و مفهوم جنگ در بستر شبکه های اجتماعی منتشر کرده‌اند، این نشان می‌دهد که اداره مردم بر حسب جغرافیای انسانی منسوخ شده و فضای بدون مرز سایبری و به عبارتی همین شبکه‌های اجتماعی، حکومت‌ها و حکمرانی جدیدی را در فضای سایبری در حال شکل دادن هستند.
وی تصریح کرد: اکنون فضای سایبر نقش رسانه، سازمان دهنده مردم، تبادل اطلاعات در حوزه های اجتماعی و سیاسی، اداره و شکل دهی به کسب و کار، سازکار پولی و مالی مردم را دارد. به یک تعبیری شبکه‌های اجتماعی مدل جدیدی از حکومت را در داخل حکومت‌های مستقل شکل می‌هد و به تدریج آن ها را ناتوان و در نهایت از کار می اندازند، فضای سایبری (شبکه های اجتماعی) مفهومی به نام افکار عمومی که متاثر از رسانه است را شکل می‌دهد و می سازد، با این نگاه موضوع پدافند غیرعامل با موضوع شهر یک موضوع کاملا پیچیده، چند رشته ای و علمی است و پرداختن به رویکردهای سنتی گذشته که صرفا رویکردهای دفاعی بود کاملا نامفهوم خواهد بود چراکه تمام شئونات شهری در عصر حاضر وابسته به فناوری های جدید است و اثر این فناوری های جدید بخصوص فناوری‌های سایبری تمام الگوهای گذشته را به چالش می کشد، لذا بایستی رویکردهای جدید خود با نگاهی همگرا بین رشته‌های مختلف و بررسی چند وجهی و چند رشته ای در دانشگاه ها و محیط های علمی و دانشی به شهرها داشته باشیم و تلاش کنیم که منافع ملی و امنیت ملی خودمان را با این رویکرد تامین کنیم.
وی افزود: امریکایی ها در سندی که حدودا یک ماه پیش منتشرکردند نوشته‌اند؛ ما از ملی شدن فضای سایبر در کشورهای دیگر نگرانیم، ملی شدن فضای سایبر در کشور ها آن تسلط و تمرکزی که ما بر فضای سایبر داریم را از بین خواهد برد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به تجربه موفق چین در راه اندازی اینترنت ملی، گفت: چین اینترنت ملی خود را سال‌ها است که راه اندازی کرده و بستر متناسب با خود را در آن گسترش داده است، امروز روسیه نیز این اقدام را انجام خواهد داد، االبته فرانسه و برخی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز به دنبال ایجاد شبکه ملی اطلاعات هستند و اگر ما نیز در نهایت بخواهیم؛ اقتصاد، فرهنگ، اقتدار و ارزش‌های خود را حفظ کنیم باید یک نگاه ملی و بومی بر زیرساخت‌های فضای سایبر در تقاطع با همه حوزه‌ها ایجاد کنیم، فضای سایبر و زیرساخت‌های آن به عبارتی زیرساخت های حیاتی تر هستند، چرا که امروزه تمام زیرساخت‌های یک کشور متاثر از فضای سایبر است بنابرین بنا به درجه اهمیت می‌توان گفت که زیرساخت‌های سایبری و خود فضای سایبری زیرساخت‌های حیاتی تر کشور هستند و یک زیرساخت ویژه هستند.
سردار جلالی در پایان مطرح کرد: بنده از این موقعیت با توجه به این که سازمان پدافند غیرعامل یک مرکز مطالعات و انجمن علمی پدافند غیرعامل دارد، و مطالعاتی را در حوزه رشته‌های ترکیبی انجام می‌دهد، استفاده و اعلام نیاز می‌کنم که مطالعات جغرافیای شهری و مطالعه تقاطع رشته‌ها در شهرها و بررسی فرصت‌ها و تهدیدات با تاکید بر اثر فناوری سایبری در حوزه‌های جغرافیایی و شهری میتواند بسیاری از سؤال‌های سازمان پدافند غیرعامل را پاسخ دهد و درگاهی برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی باشد لذا پژوهشگران رشته جغرافیا می‌توانند تحقیقاتی را در این حوزه داشته باشند، البته سازمان پدافند غیر عامل نیز به حد مقدور کمک‌ها را برای این طرح ها در نظر گرفته است.
منبع : تسنیم