عضویت دائم در شانگهای و دیپلماسی فعال بین‌المللی
۱۰۰ روز از آغاز دولت سیزدهم گذشته و چندین موفقیت بزرگ در کارنامه دیپلماسی قوه مجریه قرار گرفته است؛ از جمله عضویت دائم کشورمان در سازمان همکاری شانگهای و حضور مهم در اجلاس سران اکو. در این گزارش با برخی اقدامات دولت در این مدت آشنا می‌شوید.
به گزارش راهبرد معاصر، دولت سیزدهم در کارزار انتخاباتی خرداد 1400 با رأی مردم انتخاب شد و هم‌اکنون 100 روز از آغاز به کار دولت سید ابراهیم رئیسی می‌گذرد.
در ابتدای دولت شرایط به‌گونه‌ای بود که مذاکرات برجامی به بن‌بست رسیده و تعاملات با کشورهای همسایگان و سایر کشورها نیز به حد پایینی رسیده بود. ضمنا مسئولینِ وقتِ دولتی مذاکرات و به نتیجه رساندن آن را لازمه‌ی حل مشکلات و اداره کشور دانسته و ارتباط و تعامل حتی با کشورهای همسایه و منطقه‌ای قلمداد می‌کردند.
در این شرایط بود که رئیسی با اعلام سیاست‌های دولت خود برای تعامل با همسایگان و هم‌چنین ارتباط با کشورهای دنیا وارد عرصه شد. طبق سیاست‌های اعلامیِ دولت جدید، توجه و تعامل موثر و مستمر به همسایگان مد نظر بوده و برای برقراری و احیای روابط با سایر کشورها نیز برنامه‌ریزی شده است.
در این گزارش به بررسی برخی اقدامات دولت سیزدهم به‌صورت موضوعی درباره مسئله‌ی «سیاست خارجی و حضور منطقه‌ای» می‌پردازیم:
** اعلام مواضع دولت جدید در سخنرانی سازمان ملل
رئیسی در اولین سخنرانی در مجامع بین المللی، به‌صورت ویدیوکنفرانسی در هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاضر شد.
رئیس‌جمهور در این نشست در بخشی از سخنرانی خود به مسئله مهم و لزوم تأمین منافع حقوق مردم در زمینه برجام و توافق هسته‌ای و هم‌چنین مخالفت و غیرقانونی‌بودن تحریم‌ها پرداخت و تأکید کرد: " پروژه مقابله با ملت ایران به‌طور کامل شکست خورده؛ همه طرف‌ها باید به توافق هسته‌ای و قطعنامه سازمان ملل متعهد باشند."
** عضویت دائم در شانگهای؛ ره‌آورد اولین سفر خارجی
رئیسی هم‌چنین در دو نشست مهم منطقه‌ای که کشورهای بسیاری در آن عضویت دارند، حضور یافت؛ وی 26 شهریور در اولین سفر خارجی خود در قامت ریاست‌جمهوری به تاجیکستان سفر کرد و در جریان این سفر بود که ایران به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای درآمد. به‌گفته‌ی کارشناسان، در شرایطی که تحریم‌ها هنوز ادامه داشته و درباره برجام هم تغییری رخ نداده، موفقیت دیپلماتیک بزرگی بود.
وی هم‌چنین با روسای جمهور و سران کشورهایی از جمله تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و ترکمنستان دیدار و گفت‌وگو داشت.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی ایران از سال 2005 عضو ناظر سازمان شانگهای بود و درخواست عضویت رسمی کشورمان در این سازمان در 15 سال گذشته به دلایلی از سوی کشورهای عضو اصلی مورد پذیرش واقع نشده بود. سازمان همکاری شانگهای در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند و جمهوری اسلامی ایران با توجه به عضویت رسمی در این سازمان، از این پس می‌تواند منافع خود را در این حوزه ها موثرتر دنبال و تامین کند.
کشورمان به جهت برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل و نقل نظیر شبکه ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر به ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند. از سوی دیگر دو کشور بزرگ واردکننده انرژی در جهان یعنی چین و هند در این سازمان عضویت دارند و ایران نیز به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی، فرصت‌های خوبی را برای تقویت همکاری با این کشورها در چارچوب سازمان شانگهای خواهد داشت.
** دیدارهای متعدد منطقه‌ای و اقبال سران نسبت به دولت جدید ایران
رئیس‌جمهور هم‌چنین 7 آذرماه به ترکمنستان رفت و در اجلاس سران اکو حضور یافت و سخنرانی کرد. در حاشیه این نشست نیز، دیدارهایی با سران کشورهای منطقه از جمله ترکمنستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ازبکستان و آذربایجان داشت.
** قرارداد مهم سه‌جانبه سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان
در حاشیه اجلاس سران اکو، قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز از ترکمنستان به آذربایجان از خاک کشورمان در حضور روسای جمهور ایران و جمهوری آذربایجان به امضا رسید که طبق این قرارداد سالانه یک و نیم تا 2 میلیارد متر مکعب گاز انتقال خواهد یافت که به اذغان کارشناسان از نظر دیپلماسی اقتصادی و در این شرایط تحریمی موفقیت بزرگی است.
** 100 دیدار و تماس تلفنی رئیسی و مقامات خارجی
دیگر اقدامات دولت انجام حدود 100 ملاقات و گفتگوی تلفنی با مقامات عالی خارجی است؛ به‌نحوی که به‌طور متوسط هر روز یک ملاقات و یا تماس با سران و رهبران کشورها انجام گرفته است. بسیاری از سران کشورهای منطقه‌ای و جهانی به تهران آمده با رئیسی دیدار کرده و یا در آینده‌ی نزدیک دیدار خواهند داشت.
در بسیاری از دیدارهای دو و چندجانبه‌ای که رئیس‌جمهور داشته، سران کشورها از وی برای حضور در کشورشان دعوت کرده‌اند که این سفرها بر اساس برنامه‌ریزی، انجام خواهد گرفت و ادامه خواهد داشت.
دیدار مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق با رئیسی در تهران
** سفرهای منطقه‌ای دستگاه دیپلماسی
از جمله سایر اقدامات دولت سیزدهم که بر اساس رویکرد توجه به همسایگان انجام گرفته و ادامه دارد می‌توان به حضور فعال و سفر امیرعبداللهیان و معاونینش به کشورهای منطقه از جمله عراق، ترکیه، لبنان، امارات، قطر و کشورهای اروپایی اشاره کرد.
هم‌چنین مقامات بسیاری از کشورهای همسایه و جهانی و مجامع و نهادهای بین الملیی در ایران حضور یافته و با مقامات عالی کشورمان به گفت‌وگو پرداخته‌اند.
از جمله این موارد می‌توان به حضور رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین الملیی انرژی اتمی و مذاکره با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی پیش از آغار مذاکرات برجامی اشاره کرد.
** تماس تلفنی ماکرون با رئیسی؛ تبیین اراده جدی ایران
رئیسی درخصوص تعامل عزتمندانه و هوشمند با غرب جهت استیفای حقوق و منافع ملی، در زمان آغاز مذاکرات برجامی در دومین تماس تلفنی امانوئل ماکرون که از سوی وی در 8 آذرماه انجام گرفت با اشاره به آغاز مذاکرات برای لغو تحریم‌ها گفت: اعزام یک تیم جامع به مذاکرات بیانگر اراده جدی ایران در این مذاکرات است.
** از سرگیری مذاکرات برجامی با محوریت لغو تحریم‌ها
8 آذرماه مذاکره ایران و 1+4 با محوریت لغو تحریم‌ها به ریاست علی باقری معاون سیاسی وزارت خارجه و انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در وین آغاز شد. باقری به‌همراه تیمی مرکّب از کارشناسان اقتصادی-حقوقی در وین حضور یافته بود.
باقری پس از اولین کمیسیون مشترک برجام گفت: "همه کشورهای عضو گروه 1+4 به مطالبه به‌حق جمهوری اسلامی ایران تن دادند و تأکید و تصریح کردند که باید ابتدا وضعیت تحریم‌های غیرقانونی رژیم آمریکا علیه مردم ما روشن شود."
این دور از مذاکرات تا روز گذشته ادامه داشت و طرفین به رد و بدل نظرات پرداخته و هم‌اکنون مذاکره‌کنندگان به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند و احتمالا در روزهای آینده، دور جدید از گفت‌وگوها از سر گرفته خواهد شد.
رویکرد خنثی‌سازی تحریم‌ها و هم‌چنین لغو تحریم‌ها در دستورکار دولت بوده و به‌گفته‌ی مسئولین دولتی، مذاکرات بر همین مبنا پیش می‌رود.
از دیگر اقدامات موفقیت‌آمیز دولت می‌توان به مسئله‌ی واکسن و دیپلماسی موفق اقتصادی در خرید آن اشاره کرد؛ به‌نحوی که با پیگیری تمامی بخش‌های دولت و دستگاه دیپلماسی بیش از 100 میلیون دوز واکسن هم‌اکنون تأمین و تزریق شده است.
** تعیین نماینده ویژه ایران در امور افغانستان
هم‌چنین درباره نقش‌آفرینی فعال منطقه‌ای دولت در مدیریت بحران افغانستان می‌توان پیگیری مستمر موضوع و هم‌چنین تعیین نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان پرداخت.
ضمنا دومین نشست همسایگان افغانستان در به همت دولت 5 آبان‌ماه در تهران برگزار شد و معاون اول رئیس‌جمهور در آن حضور یافته و سخنرانی داشت.
** برگزاری نشست هم‌اندیشی برای حل بحران افغانستان در تهران
مخبر در این نشست درباره سیاست کشورمان درخصوص بحران افغانستان گفت: "جمهوری اسلامی ایران نگران مردم مظلوم افغانستان است و همسایگان را دعوت می‌کند تا با هم‌اندیشی و همیاری یکدیگر از طریق سازوکارهای موجود مانند صندوق اکو یا هر ابتکار دیگری، هر چه زودتر راه‌های کمک به مردم افغانستان در عبور از بحران اقتصادی را پیدا کنند."
فعالیت‌های دولت سیزدهم در راستای فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی، تعامل با همسایگان و کشورها، حضور منطقه‌ای و بی‌المللی، استفاده از منابع خارجی کشورمان کماکان ادامه داشته و مردم انتظار تسریع در اقدامات برای حل مشکلات را دارند./تسنیم