دلیل رای ممتنع امارات به قطعنامه محکومیت حمله روسیه به اوکراین چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر در سایه بحران مسکو-کی‌یف، واکنش امارات در مقایسه با سایر کشورهای عربی که اغلب آن‌ها، طرفین درگیر را به آرامش و خویشتن‌داری دعوت کرده بودند، جالب توجه بود.

ابوظبی در نشست روز جمعه گذشته شورای امنیت، به قطعنامه سازمان ملل در محکومیت اقدام نظامی روسیه در اوکراین [علی‌رغم وتوی مسکو] رأی ممتنع داد و به نوعی نه موافقت نه مخالفت از خود نشان داد. اما مهمترین دلیل ابوظبی از این اقدام چه بود؟

پایگاه خبری «الخلیج آنلاین» با انتشار یادداشتی به قلم «سلمی حداد» در این خصوص نوشت: نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد در محکومیت جنگ روسیه علیه اوکراین، یک آزمون مهم برای پیمان‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی در جهان بود که با آراء ثبت شده برای قطعنامه ای که با وتوی روسیه لغو شد، خود را نمایان می‌سازد.

طی نشست شورای امنیت که در ۲۵ فوریه ۲۰۲۲، برگزار شد، ۱۱ کشور به نفع تصویب این قطعنامه رای دادند اما چین، هند و امارات رای ممتنع دادند و روسیه نیز آن را وتو کرد. این قطعنامه در صورت تصویب، ضمن محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین، مسکورا به عقب‌نشینی فوری از اوکراین ملزم می‌کرد.

نویسنده در ادامه تصریح کرد که به این ترتیب، عملیات نظامی روسیه علیه اوکراین که از بامداد پنجشنبه پیش آغاز شده، در سایه محکومیت گسترده بین‌المللی ادامه یافت. اگرچه رأی ممتنع به معنای بی طرف ماندن است، اما از سوی دیگر نشان دهنده عدم تمایل سه کشور مذکور به ویژه امارات به از دست دادن روابط خود با روسیه و نفی هژمونی غرب است.

در ادامه این یادداشت آمده است: درک دلیل رأی ممتنع چین با توجه به همپیمانی و روابط تاریخی با مسکو و نیز هند که تداوم نفوذ غرب را رد می‌کند و دارای منافع و روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی با مسکو است، آسان است اما چرا امارات که یکی از همپیمانان اصلی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در غرب آسیا است، رأی ممتنع داد؟

روابط سیاسی راهبردی قوی

در ادامه این یادداشت آمده است که امارات و روسیه دارای روابط سیاسی راهبردی قوی هستند.یک روز پیش از حمله روسیه به اوکراین، "عبدالله بن زاید" وزیر خارجه امارات گفت‌وگوی تلفنی مهمی با "سرگئی لاوروف" همتای روس خود انجام داد و به نوشته خبرگزاری رسمی امارات، وی در این گفت‌وگو بر استحکام روابط دوستانه ابوظبی و مسکو و اهتمام امارات به تقویت افق‌های همکاری با روسیه تاکید کرد.

در سال ۲۰۱۸، در جریان سفر «محمد بن زاید آل نهیان» ولی‌عهد ابوظبی به مسکو، امارات و روسیه سند «شراکت راهبردی» را امضا کردند.«انور قرقاش» وزیر مشاور وقت امارات در امور خارجی گفت: «شیخ محمد بن زاید روابط دوستانه شخصی با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور برقرار کرده است».

قرقاش که اکنون مشاور دیپلماتیک رئیس امارات است؛ افزود که کرملین تاکید دارد که مواضع دو کشور در «همه پرونده‌های مطرح و حیاتی کاملا منطبق و نزدیک به هم» است.

در همین راستا در نوامبر ۲۰۲۱، طی دهمین نشست کمیته مشترک دولتی روسیه و امارات، «عبدالله بن طوق المری» وزیر اقتصاد امارات، بر استحکام روابط امارات و روسیه که الگوی متمایز و منحصربه‌فردی در سطح روابط بین‌المللی است، تأکید کرد.

وی تصریح کرد که دو کشور پتانسیل‌های توسعه گسترده و چشم‌اندازهای مثبت مبتنی بر اصول تاریخی محکم احترام متقابل و منافع مشترک را به اشتراک می‌گذارند، و روابط دو کشور در طول پنج دهه تقویت شده و به شکوفایی خود ادامه داده‌اند تا زمانی که با مشارکت استراتژیک که دو کشور را متحد می کند، به اوج خود رسید.

منافع اقتصادی

در ادامه این یادداشت آمده است: با وجود اهمیت روابط سیاسی، باید گفت که اقتصاد بیش از هر چیز دیگری، روابط بین کشورها را پیش می برد. از نظر اقتصادی، امارات و روسیه روابط گسترده‌ای دارند و طبق بیانیه‌های رسمی دولت امارات، مبادلات تجاری دو کشور از ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۱ با افزایش ۱۰ برابری به ۵ میلیارد دلار رسیده است.

«ثانی الزیودی» وزیر مشاور امارات در امور تجارت خارجی، دسامبر گذشته گفت: روسیه یکی از مهمترین شرکای اقتصادی امارات است و دو کشور دارای مشارکت راهبردی جامعی هستند.

وی افزود که همکاری اقتصادی ابوظبی و مسکو طی چند سال اخیر در بسیاری از بخش‌های حیاتی مانند انرژی های تجدیدپذیر، فضا، فناوری مدرن و انقلاب صنعتی چهارم جهشهای قابل توجهی داشته است

به گفته این وزیر اماراتی، بیش از ۴ هزار شرکت روسیه‌ای در بخش‌های مسکن، صنایع، مواد غذایی، زیرساخت‌ها، بنادر و پتروشیمی در امارات فعال هستند.

در ادامه این یادداشت آمده است که ۵۵ درصد مبادلات تجاری روسیه با کشورهای شورای همکاری متعلق به امارات است. همچنین امارات دومین کشور عربی به لحاظ حجم مبادلات تجاری با روسیه و در رتبه اول مقصد سرمایه‌گذاری‌های روسیه در کشورهای عربی است و ۹۰ درصد از سرمایه‌گذاری روسیه در کشورهای عربی را به خود اختصاص داده است.در مقابل امارات بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار عرب در روسیه است و ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری‌های عربی در روسیه متعلق به امارات است.

روابط نظامی

نویسنده در ادامه تاکید می‌کند مع در امتداد روابط سیاسی و اقتصادی، امارات دارای روابط نظامی قوی با روسیه است تا جایی که مسکو یکی از مهمترین منابع تسلیح امارات به شمار می‌رود. در فوریه 2021، روسیه نمایشگاهی از بیش از 400 مدل از محصولات نظامی اصلی خود را با نام «IDEX ۲۰۲۱» در پایتخت ابوظبی برگزار کرد. همزمان، مسکو رسما از توافق بر سر قرارداد فروش بالگردهای VRT500 و پهپاد‌های VRT300 به ابوظبی خبر داد.

در سال 2017 نیز دولت امارات قراردادی را با شرکت نظامی روسی Rostec برای خرید یک اسکادران از هواپیمای سوخو «Su-35» امضا کرد. در همین سال، امارات و روسیه توافقنامه همکاری مشترکی را در بخش صنایع نظامی امضا کردند تا بر روی بررسی مشخصات و قابلیت‌های انواع فعلی و جدید هواپیماهای رزمی روسی از جمله هواپیماهای سوخو-35 و نسل پنجم و نیز توسعه، پشتیبانی فنی و نگهداری پایدار هواپیما مذاکره کنند.

بنا بر بیانیه‌های رسمی روسیه، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴، امارات تسلیحات و تجهیزات نظامی به ارزش ۷۱۴ میلیون دلار از تولیدات صنایع دفاعی روسیه دریافت کرده است.

حمایت از روابط دوجانبه با اتخاذ سیاست بی‌طرفی

«حسن عبدالله الدعجه» رئیس گروه رسانه و مطالعات راهبردی دانشگاه «الحسین بن طلال» اردن، در تشریح دلایل رای ممتنع امارات به قطعنامه علیه روسیه به الخلیج آن‌لاین گفت: کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس]، از جمله امارات، همیشه در تصمیم‌گیری در مورد سیاست بین المللی تامل می‌کنند. این تصمیم امارات نیز در تلاش برای رفع شکاف، کاهش تنش و تلاش برای حمایت از تلاش‌ها برای مذاکره و راه‌حل‌های صلح‌آمیز اتخاذ شد».

از سوی دیگر، این کارشناس امور راهبردی معتقد است که برخی کشورها بر این باورند که روسیه حق حفاظت از فضای حیاتی خود را دارد و این از نظر تاریخی با بحران موشکی کوبا مقایسه می‌شود، زمانی که آمریکا در سالهای دهه شصت قرن گذشته، استقرار سکوی پرتاب موشک‌های اتحاد جماهیر شوروی در کوبا و ۶۰ مایلی از سواحل ایالات متحده رد کرد.بنابراین اصل حفظ فضای حیاتی ممکن است این حق را به کشورهایی مانند روسیه بدهد که چنین اقداماتی را انجام دهند.

نگارنده در ادامه تصریح می‌کند که علاوه بر این، همان‌طور که الدعجه می‌گوید، امارات و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، دارای روابط مستحکمی از یک سو با روسیه و از سوی دیگر با آمریکا و ایالات متحده هستند و به دنبال حفظ این تعادل هستند تا بتوانند نقش مهمی در عرصه سیاسی یا اقتصادیو حرکت به سوی یک راه حل یا کاهش تنش ایجاد شده، ایفا کنند.

الدعجه تصریح می‌کند که اتحادیه اروپا از باب تحمیل تحریم‌ها علیه مسکو، صادرات گاز و نفت از روسیه به اروپا را متوقف نکرد، لذا کشورهایی مانند امارات این حق را دارند که کانال‌های ارتباطی خود با تمامی طرف‌ها را حفظ کنند تا این‌طور به نظر نیاید که در کنار یک طرف و مقابل طرف دیگر ایستاده‌اند.

در پایان این یادداشت با تکیه به استدلال این تحلیلگر اردنی آمده است که امارات تصمیم گرفت برای حفظ روابط بین‌المللی خود در تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه شرکت نکند یا موضعی علیه آن در دالان‌های شورای امنیت سازمان ملل اتخاذ نکند، به‌ویژه که دنیا دیگر تک قطبی نیست و به مرحله چند قطبی که شامل ایالات متحده، روسیه، اتحادیه اروپا و چین است، رسیده است./فارس