سرنوشت رتبه‌بندی معلمان به کجا رسید؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سال‌هاست گفته می‌شود رتبه‌بندی معمان جهت تشویق به تلاش بیشتر و قدردانی از زحمات این قشر پرتلاش ضروری است. لایحه رتبه‌بندی معلمان بعد از کش‌وقوس فراوان بالاخره از مرحله دولت، مجلس و شورای نگهبان عبور کرد و به تصویب نهایی رسید و مقرر شد که آموزش و پرورش، آیین‌نامه اجرایی آن را تهیه و به دولت جهت تصویب ارائه دهد. ظرف سه ماه از تصویب قانون رتبه‌بندی معلمان باید اجرایی شود. بالاخره آیین‌نامه رتبه‌بندی معلمان تصویب شد. اقدام شاخصی که در راستای بهبود وضعیت آموزش کشور تاثیر به سزایی دارد. خبر خوش برای معلمان این است که طبق این آیین نامه شرط مدرک دکتری برای استاد معلمی حذف شده است.

طرح رتبه‌بندی معلمان سال‌هاست که یکی از پرتکرار‌ترین موضوعات و مسائل در نظام آموزشی کشور بود است. همواره در مورد رتبه‌بندی معلمان بحث بر سر این بود که این رتبه‌بندی به چه شکل و چگونه اجرا شود. از سوی دیگر اجرایی شدن رتبه‌بندی منجر به به شکوفایی، خلاقیت و کیفیت آموزشی خواهد شد یا نه!

ماجرای طرح رتبه بندی معلمان

ماجرای طرح به سال 1390 بر می‌گردد که در آن سال شورای عالی انقلاب فرهنگی سند تحول بنیادین آموزش‌ وپرورش را تصویب کرد و طرح اولیه بر اساس 4 رتبه شامل مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم تعریف شد تا معلم با هر سابقه‌ای که دارد متناظر با هم‌ردیف خودش در دانشگاه، حداقل 80 درصد حقوق او را دریافت کند.

در روزهای پایانی سال 1393 کلیات نظام رتبه‌بندی معلمان مجدداً و با تغییراتی اساسی در هیات وزیران در قالب قانون مدیریت خدمات کشوری تصویب و در ابتدای سال 94 در حالی اجرا شد که به اذعان مسئولان آموزش و پرورش، آن چیزی که در قالب مرحله اول طرح رتبه‌بندی اجرا شد، تنها 10 درصد از اصل طرح بوده است.

وعده اجرای مرحله دوم رتبه‌بندی معلمان در سال 95 و اجرای کامل آن در سال 96 نیر عملی نشد و در سال 97 نیز با وجود تصویب لایحه در کمیسیون اجتماعی هیات دولت، این بار به بهانه عدم تامین مالی، اجرای این طرح باز هم عملی نشد. اجرای طرح رتبه‌بندی در نیمه دوم سال 98 و تصويب همزمان افزایش فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری که موجب حذف رتبه‌بندی شد، شاهکار اشتباهات در شیوه تصویب و اجرای این طرح را بیش از پیش عیان ساخت.

طبق برنامه ششم توسعه، تدوین نظام رتبه‌بندی معلمان و استقرار نظام پرداخت‌ها بر اساس سند تحول و نقشه جامع علمی کشور باید با تصويب مجلس شورای اسلامی و در قالب بودجه سنواتی صورت گیرد. از آنجایی که اجرایی شدن لایحه محل مناقشه بین كارشناسان بوده است، در نهایت همواره دولت با تخصیص اعتباراتی در بودجه سنواتی و بدون ارائه لایحه به مجلس، رتبه‌بندی معلمان را اجرا می‌کرد. آموزش و پرورش برای اجرای رتبه‌بندی از ظرفیت افزایش فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری استفاده کرده و در نتیجه اجرای بخشنامه افزایش فصل دهم منجر به حذف رتبه‌بندی و ایجاد فشار روانی بر معلمان شد.

موضوعی که لزوم تهیه و ارسال لایحه نظام رتبه‌‌بندی معلمان به مجلس و تصويب آن توسط قانون‌گذار را بیش از هر زمانی جدی‌تر کرد.

ابلاغ لایحه رتبه بندی در سال 99

 لایحه رتبه‌معلمان اواخر سال ۱۳۹۹ در دولت تصویب و ۱۷ اسفند همان سال برای طی مراحل قانونی به مجلس ارائه شد. این لایحه یک سال در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی قرار داشت و در نهایت تصویب شد و بعد از رفع ایرادات شورای نگهبان به آن، ۱۶ اسفند مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت و بالاخره هم در اسفندماه توسط رئیس‌جمهور ابلاغ شد.

در واقع لایحه رتبه‌بندی معلمان بعد از کش و قوس فراوان بالاخره از مرحله دولت، مجلس و شورای نگهبان عبور کرد و به تصویب نهایی رسید و مقرر شد که آموزش‌وپرورش، آیین‌نامه اجرایی آن را تهیه و به دولت جهت تصویب ارائه کند.

قانون، یک ماه برای تدوین آیین‌نامه نظام رتبه‌بندی معلمان مهلت تعیین کرده بود که این مهلت ۲۳ فروردین به اتمام رسید و وزارتخانه باید تا ۲۳ فروردین، آیین‌نامه را در اختیار دولت قرار می‌داد.

طبق قانون برای تدوین آیین‌نامه، کارگروه‌هایی پیش‌بینی شده بود و آیین‌نامه با همکاری سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور اداری استخدامی و سه تن از نمایندگان مجلس باید تدوین و نوشته می‌شد.

متن آیین‌نامه قانون رتبه‌بندی معلمان بعد از یک ماه بررسی کارشناسی، 24 فروردین ماه از طرف وزارت آموزش و پرورش به هیأت دولت ارائه شد.

گفته می‌شود برای اولین بار در آموزش‌وپرورش آئین‌‍نامه‌ای با مشارکت افرادی که ذی حق بودند، تنظیم و با حضور معلمان در دوره‌های مختلف تحصیلی، سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مدیران آموزش‌وپرورش تنظیم شده است.

جزییات اجرایی شدن آیین نامه

عباس نجار سرپرست مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و امور اداری وزارت آموزش‌‌وپرورش در بیان جزییات این آیین‌نامه گفته است: چهار شایستگی در آئین نامه رتبه‌بندی مشخص شده است، بر اساس وزنی که دارند، بیشترین امتیازات را خواهند داشت، به طوری که اولین شایستگی بیشترین امتیاز و چهارمین شایستگی کمترین امتیاز را دارد و جمع شایستگی‌ها به امتیاز هزار می‌رسد.

وی در پاسخ به این پرسش که معلمان می‌گویند؛ امتیازات آئین‌نامه رتبه‌بندی قابل دسترس نیست، اظهار کرد: شایستگی‌های عمومی به چند بخش تقسیم شده است که همه معلمان، شایستگی‌های عمومی برای احراز صلاحیت معلمی را داشته‌اند. برخی شایستگی‌ها هم اکتسابی است و بر اساس آنچه که معلم اکتساب کرده است، می‌تواند امتیاز خود را بر اساس مدارکش به دست آورد، مانند مدرک تحصیلی، ساعت‌های ضمن خدمت و…، لذا این تصور همکاران که این امتیازات قابل دسترس نیست، درست نمی‌باشد و ممکن است بر اساس نسخه‌های قبلی آئین‌نامه رتبه‌بندی باشد. آخرین نسخه آئین‌نامه رتبه‌بندی اصلاحاتی در آن انجام شده است که نظر معلمان بر اساس قوانین بالادستی تأمین می‌شود.

نجار در مورد نحوه سنجش برخی از شایستگی‌ها گفت: در شایستگی‌های عمومی یکی از مهمترین بخش‌ها تعلق سازمانی است که این تعلق می‌تواند میزان موفقیت آن سازمان یا دستگاه را در رسیدن به اهدافش مشخص نماید و مصادیق تعلق سازمانی در جداول شایستگی‌ها ذکر شده است.

سرپرست مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی و امور اداری خاطرنشان کرد: بر اساس سندتحول باید رتبه‌بندی فرهنگیان در راستای افزایش کیفیت آموزش اجرا شود و همین تفکر در قانون و آئین نامه رتبه‌بندی وجود دارد. عبارت غنی‌سازی محیط‌های یادگیری و یاددهی که به عنوان یک شایستگی تخصصی آورده شده است، تعریفی دارد که معلمان از آن آگاهی دارند، زیرا این محیط‌ها فقط محیط کلاس نیست؛ بلکه کتاب، حیاط مدرسه، کارگاه، آزمایشگاه و … جز محیط‌های یادگیری محسوب می‌شود و به غنابخشی آموزش‌های معلمان کمک می‌کند.

وی در پایان گفت: برای سنجش معلمان باید شاخص‌هایی را تعیین کرد که معلمان با آن شاخص‌ها ارتباط دارند و همچنین برخی از شاخص‌هایی که در این آئین‌نامه وجود دارد بر اساس شئون شغل معلمی است.

حذف شرط مدرک دکتری برای استاد معلمی

همچنین علیرضا منادی سفیدان با اشاره آیین‌نامه اجرایی قانون رتبه‌بندی معلمان، بیان داشت: این آیین‌نامه در حال حاضر در کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش متشکل از وزیر، معاونان و مدیران وزارتخانه آموزش و پرورش، سازمان استخدامی کشور، سازمان برنامه و بودجه و دو نفر از نمایندگان به عنوان نماینده کمیسیون آموزش تشکیل جلسه می‌دهد.

رییس کمیسیون آموزش یادآور شد: یکی از مسائلی که در آخرین اصلاح آیین نامه رتبه‌بندی معلمان مورد بازنگری قرار گرفت، این بود که برای استاد معلمی، شرط دکتری برداشته شود. همچنین در آخرین اصلاح آیین‌نامه تأکید شده آخرین مدرک معلمان لحاظ شده و حق و حقوق آن‌‎ها پرداخت شود.

منادی سفیدان با استناد به استعلامی که از معاونت قوانین مجلس گرفته شد، گفت: معاونت قوانین مجلس نیز تأکید داشت باید در این مورد مدارک جدید معلمان اعمال شود.

اجرایی شدن رتبه‌بندی معلمان تا 31 شهریور

گفتنی است مطابق آنچه صادق ستاری‌فرد سخنگوی وزارت آموزش و پرورش پس از تصویب آیین‌نامه در صحن هئیت وزیران گفته است، آموزش وپرورش با توجه به پیش‌بینی اعتبار در قانون برنامه بودجه حتما آن را اجرا خواهد کرد.

ستاری فرد زمانبندی اجرای رتبه‌بندی معلمان را 31 شهریور معرفی کرد و در پاسخ به اینکه آیا صدور احکام تا پایان بهار انجام می‌شود؟ اظهار کرد: بله، انشاءالله صدور احکام همین فصل انجام خواهد شد. قانون پیش‌بینی کرده است که کارگروه مربوطه یک ماه برای تدوین آیین‌نامه فرصت دارد و پس از تصویب در هیئت وزیران باید ظرف سه ماه نسبت به صدور احکام و اجرای رتبه‌بندی بر اساس آیین نامه مصوب اقدام کند که در موعد مقرر انجام می‌شود و مشکلی نخواهیم داشت.

ستاری‌فرد با اشاره به اینکه ظرف سه‌ماه از تصویب قانون رتبه‌بندی معلمان باید اجرایی شود، ادامه داد: ان‌شاءالله رتبه‌بندی معلمان تا پایان خرداد اجرایی می‌شود و وزارت آموزش و پرورش به محض تصویب دولت، به مرحله اجرایی می‌برد.

وی با بیان اینکه همه معلمان مشمول رتبه‌بندی می‌شوند، افزود: رویکرد آموزش‌وپرورش در این آیین‌نامه شامل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، رضایت‌مندی شغلی معلمان و افزایش کیفیت آموزشی و بسط عدالت تربیتی است.