آیا بحران روابط آمریکا و عربستان سعودی به پایان خود رسیده است؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ پس از ورود جو بایدن به کاخ سفید ما شاهد تیره تر شدن روابط آمریکا و عربستان سعودی بودیم؛ اما اخیرا مناسبات بین طرفین بهبود یافته و گزارشاتی مبنی بر سفر احتمالی رئیس جمهور آمریکا به ریاض منتشر شده است. اما دلایل بهبود روابط چیست؟ و چگونه این مسئله می تواند بر منافع اسرائیل تاثیر بگذارد.

اخیراً گزارش شده است که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در چارچوب سفر احتمالی به خاورمیانه در حال بررسی سفر به عربستان سعودی و دیدار با ولیعهد محمد بن‌سلمان است. اگر چنین دیداری صورت بگیرد نشانگر تغییرات قابل توجه در روابط بین دو کشور می باشد که از زمان روی کار آمدن تیره‌وتار بوده است.

البته کاهش روابط دو کشور بیشتر محصول سیاست دولت بایدن است. بعد از قدرت‌یابی جو بایدن، دولت آمریکا به سمت بازنگری در روابط با عربستان سعودی پرداخت؛ روابطی که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا رونق یافته و منجر به روابط نزدیک بین رهبران دو کشور شده بود. پرزیدنت بایدن حتی به وعده انتخاباتی خود مبنی بر انتشار گزارشی از سوی جامعه اطلاعاتی آمریکا مبنی بر متهم کردن بن‌سلمان در قتل جمال خاشقچی عمل کرد.

دو کشور عربستان سعودی و امارات به شدت نگران کاهش توجهات آمریکا به مشکلات و چالش‌های امنیتی خود هستند. آنها به ویژه از این که واشنگتن از آنها انتظار دارد که به خواسته‌های ایالات متحده (در زمینه افزایش تولید نفت) با جدیت پاسخ دهند، بسیار عصبانی هستند، در حالی که ایالات متحده به درخواست های آنها در حوزه امنیتی پشت می‌کند. سیاست دولت آمریکا در خاورمیانه و عدم تمرکز آن بر مسائل مهم ریاض و ابوظبی باعث شده است تا آنها متوجه شوند که دولت کنونی آمریکا برخلاف پیشینیان خود، آنها را متحدان مهمی نمی‌داند و حتی گاها علیه منافع آن ها عمل می‌کند.

بنابراین، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، خروج و عقب نشینی عجولانه آمریکا از افغانستان را به منزله درک روند خروج آمریکا از خاورمیانه دانستند. علاوه بر این، عربستان سعودی انتظار کمک بیشتر آمریکا در مقابله با حملات حوثی‌ها علیه جبهه داخلی استراتژیک خود را داشت و از تصمیم آمریکا برای خروج سامانه دفاع هوایی ضد موشکی و ضد پهبادی از خاک عربستان شگفت زده شد. امارات متحده عربی همچنین انتظار پاسخ قاطعانه دیپلماتیک و نظامی آمریکا نسبت به حملات موشکی حوثی ها به امارات داشت. علاوه بر این، ابوظبی از تصمیم دولت آمریکا در خارج کردن حوثی‌ها از فهرست سازمان‌های تروریست خارجی متعجب شد.

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همچنین از سیاست آمریکا در قبال ایران به خصوص از مذاکرات با این کشور در مورد مسئله هسته‌ای ناامید شده‌اند. امتناع پرزیدنت بایدن در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود از گفتگو با بن سلمان به عنوان مداخله در امور داخلی عربستان تلقی شد و ضربه ای به مشروعیت حاکم موقت و پادشاه آینده آن تلقی شد. علاوه بر این، به دنبال ارتقای روابط ابوظبی با چین و گرم شدن روابط با سوریه، تنش بین آمریکا و امارات متحده عربی افزایش یافته است. به دلیل نگرانی آمریکا در مورد نشت فناوری به چین، ابوظبی مذاکرات برای خرید اف.۳۵ از آمریکا را به حالت تعلیق درآورد. بهبود روابط بین ایالات متحده و قطر نیز تنش در روابط واشنگتن با ریاض و ابوظبی را تشدید ببخشید.

از ابتدای حمله نظامی روسیه به اوکراین، رهبران عربستان سعودی و امارات از انتقاد از روسیه خودداری کردند و سعی کردند تا حد امکان خود را از بحران بین روسیه و غرب دور کنند. آنها با تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن روسیه از نظر سیاسی و اقتصادی همکاری نکردند. به عنوان مثال، آنها از افزایش تولید نفت خود برای کاهش قیمت نفت خودداری کردند. این امتناع ریاض باعث شد که بسیاری از قانون گذاران دموکرات، فشار خود را بر دولت برای افزایش اقدامات علیه عربستان سعودی تشدید ببخشند.

با این وجود، جنگ در اوکراین بار دیگر اهمیت استراتژیک خلیج فارس برای بخش انرژی جهانی و ارزش رو به رشد کشورهای عربی برای قدرت های بزرگ را برجسته کرده است. در حالی که عربستان سعودی در حال رویارویی با آمریکا بود، از شی جین پینگ، رئیس جمهور چین دعوت کرد تا از پادشاهی دیدن کند. ریاض در حال مذاکره با چین (مشتری اصلی نفت عربستان) بر سر قیمت گذاری در معاملات نفتی به ارز چین است.  تاکنون، علی رغم تلاش‌هایی که شامل سفر ویلیام برنز، رئیس سیا به عربستان سعودی می‌شد، گزارش شده است که به دلیل امتناع پرزیدنت بایدن از سفر به عربستان سعودی، هیچ پیشرفت قابل‌توجهی  در روابط بین عربستان سعودی و ایالات متحده رخ نداده است.

کشورهای عربی نگرانی‌های خود را به توافق هسته‌ای در حال ظهور با ایران مرتبط می‌دانند که معتقدند به نفع ایران خواهد بود، زیرا این توافق به مسائل تروریسم ، برنامه موشکی و پهبادی و سیاست های منطقه ای ایران نمی‌پردازد. بنابراین، کشورهای خلیج فارس به دنبال افزایش همکاری اطلاعاتی و تقویت قابلیت های نظامی خود هستند. همچنین عربستان سعودی از آمریکا انتظار دارد که از یک طرف در توسعه برنامه هسته ای به این کشور کمک کند و از سوی دیگر روابط خوبی بین آمریکا و بن سلمان ایجاد گردد تا وی از شکایت احتمالی در آمریکا ( در ارتباط با دست داشتن وی در قتل جمال خاشچقی) از مصونیت برخوردار باشد. ارزیابی اینکه آیا منافع مشترکی بین واشنگتن و ریاض در حال وقوع است یا خیر، هنوز زود است. در هر صورت، نشست بایدن و بن سلمان مستلزم تدارک دقیق برای تضمین موفقیت است، حتی اگر دو طرف بر همه موضوعات مورد مناقشه نتوانند فائق آیند. 

سفر موفقیت آمیز بایدن به ریاض و بهبود روابط بین ایالات متحده و عربستان سعودی برای منافع اسرائیل به خصوص تداوم توافق نامه ابراهیم و روند عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل اهمیت دارد. اسرائیل علاقه آشکاری هم به ثبات عربستان و هم در بهبود روابط خود با ایالات متحده دارد، به طوری که همچنان بخشی از اردوگاه عربی طرفدار آمریکا را تشکیل می دهد. علاوه بر این حفظ جبهه سیاسی و امنیتی منطقه در برابر ایران که عربستان سعودی بخش مهمی از آن است، از اهمیت بالایی برخوردار  است.