روانچی: مرحله بعدی مذاکرات برجامی را هماهنگ می‌کنیم

به گزارش راهبرد معاصر؛ مجید تخت‌روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد روز پنجشنبه به وقت محلی در نشست دوره ای شورای امنیت برای بررسی سیزدهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل از اجرای قطعنامه 2231 و توافق برجام افزود: ایران ضمانت‌های قابل راستی‌آزمایی و عینی از آمریکا درخواست کرده، و اینکه، آمریکا بار دیگر تعهدات خود را نقض نخواهد کرد، تحریم‌ها به بهانه‌ها یا عناوین دیگر - همانطور که در دولت قبلی آمریکا اتفاق افتاد - اعمال نخواهد شد و سازوکار های برجام مورد سوء استفاده قرار نخواهد گرفت. در واقع، اینها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام بشمار می‌روند.

متن کامل سخنرانی مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد در شورای امنیت سازمان ملل در دستور کار «عدم اشاعه: اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت نیویورک، مورخ 9 تیرماه 1401 برابر با30 ژوئن 2022 به شرح زیر است:

به نام خداوند بخشنده مهربان

آقای رئیس،
من از شما برای برگزاری این جلسه تشکر می کنم. همچنین از نظرات مطروحه توسط معاون دبیرکل سازمان ملل متحد، سفیر ایرلند (تسهیل گر قطعنامه 2231) و نماینده اتحادیه اروپا تشکر می کنم.

تقریباً هفت سال پس از انعقاد برجام و تصویب قطعنامه 2231، امروز اعضای شورای امنیت یکبار دیگر حمایت خود را از احیا و اجرای کامل برجام مورد تأیید قرار دادند. ما بر این باوریم که برجام یک دستاورد دیپلماتیک چندجانبه است که به سختی به دست آمده و بهترین گزینه ای است که جایگزینی برای آن وجود ندارد.

آقای رئیس،
من ناگزیر هستم که مجددا دلایل وضعیت فعلی را مرور کنم. متأسفانه برخی از اعضای شورا ی امنیت که تعهدات خود در قبال برجام و قطعنامه 2231 را نادیده گرفته، همچنان از عوامل زمینه ساز وضعیت کنونی چشم پوشی می کنند و با ارائه روایتی جعلی و نادرست از چرایی حضور ما در این وضعیت، ایران را مقصر می دانند و برخی دروغ ها و اتهامات ساختگی را به کشور من نسبت می دهند.

تعهدات طرفین طبق برجام و قطعنامه 2231 به دقت بیان و توضیح داده شده است، صریح و بدون ابهام است. در حالی که تعهدات هسته‌ای ایران با لغو مؤثر همه تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی ایران مرتبط است، واقعیت این است که تحریم‌ها همچنان پابرجا هستند و ایران از منافع اقتصادی آن‌طور که در توافق وعده داده شده بود، بهره نمی‌برد.

طبق برجام، سایر طرف‌ها متعهد هستند، « دسترسی ایران در حوزه‌های تجاری، فناوری، امور مالی و انرژی را تضمین دهند»، به طور خاص، ایالات متحده، علاوه بر تعهد به لغو تحریم‌ها علیه ایران، صراحتاً متعهد است، «با حسن نیت برای حفظ و تداوم برجام تلاش و از اخلال در تحقق منافع کامل ایران از لغو تحریم ها خودداری کند». علیرغم این تعهدات صریح، واقعیت این است که ایران در طول چهار سال گذشته به طور کامل از حقوق و مزایای خود مطابق برجام محروم بوده است.

مجددا یادآوری می‌کنیم که آمریکا در تاریخ 8 مه 2018، برخلاف قطعنامه 2231 و با نقض آشکار حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل، از این توافق خارج شد و تحریم‌های یکجانبه‌ای را که قبلاً لغو شده بود، دوباره اعمال کرد و سایر کشورها را تحت فشار بی سابقه ای گذاشت تا به تعهدات خود بر اساس قطعنامه 2231 عمل نکنند، در غیراینصورت، مجازات و تحریم می شوند. این اقدام در تاریخ شورای امنیت بی سابقه است.

علیرغم گرفتاری عظیمی که در نتیجه تحریم ها با آن مواجه بودیم، ایران پس از قول و اطمینان از سوی طرفین اروپایی برجام مبنی بر جبران زیان های وارده به ایران پس از خروج آمریکا، تصمیم گرفت به تعهدات خود که 15 بار توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید شده است، ادامه دهد.

متأسفانه سه کشور اروپایی عضو برجام تعهدات و وعده‌های خود را نادیده گرفته و برای ایران راهی جز استفاده از حقوق خود ذیل بندهای 26 و 36 برجام، در تعلیق بخشی از تعهدات خود در 8 می 2019 باقی نگذاشتند. در این زمینه، ایران اقدامات جبرانی خاصی را بر اساس برجام با هدف برقراری مجدد توازن در تعهدات متقابل و منافع خود ذیل توافق انجام داده است، با این حال، این کشورها با هیاهوی بسیار به اقدامات جبرانی ایران به گونه ای اشاره می کنند که گویی این ایران بود که از برجام خارج شد و تحریم‌های غیرانسانی گسترده ای را با هدف به گرسنگی کشاندن یک ملت مجدداً اعمال و وضع کرد.

در حالی که دولت سابق ایالات متحده بی پروا یک اصل تثبیت شده حقوق بین الملل را قربانی کرد و از توافق خارج و تحریم ها را مجدداً اعمال کرد، دولت فعلی در ادامه سیاست بدنام فشار حداکثری و اعمال تحریم ها علیه ایران، راه سلف خود را دنبال می کند. شکی نیست که چنین سیاستی به عنوان اهرمی در مذاکرات پیش می رود.

با توجه مراتب گفته شده، من می‌خواهم به چند نکته اشاره کنم که موضع ما را در مورد وضعیت کنونی و همچنین مذاکرات جاری روشن می‌کند.

ایران به دیپلماسی چندجانبه متعهد است که نتیجه آن، باید تضمین لغو موثر و قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌های غیرقانونی باشد. ایران ضمانت‌های قابل راستی‌آزمایی و عینی از آمریکا درخواست کرده، اینکه، برجام دوباره از بین نخواهد رفت، آمریکا دوباره تعهدات خود را نقض نخواهد کرد، تحریم‌ها به بهانه‌ها یا عناوین دیگر - همانطور که در دولت قبلی آمریکا اتفاق افتاد - اعمال نخواهد شد و اینکه، سازوکار های برجام مورد سوء استفاده قرار نخواهد گرفت.

در واقع، اینها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام بشمار می‌روند. ما در جریان مذاکرات وین حداکثر انعطاف را به خرج دادیم و حسن نیت خود را برای دستیابی به توافقی قابل قبول برای همگان نشان دادیم و حتی راه‌حل‌های نوآورانه‌ای را برای مسائل باقی‌مانده به امید شکستن بن‌بست ارائه کردیم. با این حال، رویکرد غیرواقعی و متصلب آمریکا به بن بست فعلی منجر شده است.

آقای رئیس ،
ما به تدابیر جبرانی خود ادامه می دهیم، زیرا عدم اجرای تعهدات طرف های دیگر همچنان ادامه دارد، تحریم ها به قوت خود باقی است، سیاست فشار حداکثری همچنان تداوم داشته و رنج مردم ما هم ادامه دارد. با این وجود، به محض اینکه سایر طرف‌ها تمام تعهدات خود را به‌طور کامل، مؤثر و قابل راستی آزمایی انجام دهند، ایران بلافاصله به تمام تعهدات خود بر می گردد.

با این حال، درد و رنج مردم ما در نتیجه کوتاهی سایر طرف ها در اجرای تعهدات خود تقریباً به طور کامل غیرقابل برگشت است. بیماران ما، به‌ویژه آنهایی که بیماری‌های نادر دارند، از تحریم‌های غیرانسانی که شامل دارو و تجهیزات پزشکی نیز می‌شود، رنج می‌برند. چگونه می توان جان های از دست رفته را و یا درد و رنج بیماران بی گناه را برگرداند؟ این بی عدالتی نمی تواند از حافظه مردم ایران پاک شود.

آقای رئیس،

در رابطه با همکاری ما با آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین فعالیت های صلح آمیز هسته ای ما، مایلم تاکید کنم که تمام فعالیت های صلح آمیز هسته ای ما کاملاً با حقوق و تعهدات ما با معاهده منع اشاعه( NPT ) و موافقتنامه پادمان آژانس مطابقت دارد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای مسئول معاهده منع اشاعه به اصل همکاری با آژانس متعهد است و تمامی تعهدات خود را بر اساس معاهده مذکور و موافقت نامه جامع پادمان انجام داده است، زیرا آژانس بدون هیچ مانعی به فعالیت های خود در ایران ادامه می دهد.

برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ما تحت قوی‌ترین و سرزده‌ترین راستی‌آزمایی، نظارت و شفافیت هسته‌ای بوده است که تاکنون در طول تاریخ منع اشاعه در یک کشور انجام شده است. ایران همچنین در 20 مارس 2022، مطابق با بیانیه مشترک توافق شده در 5 مارس 2022 و در چارچوب جدول زمانی تعیین شده، اطلاعات لازم را در مورد مکان های ادعایی به آژانس ارائه کرد. با وجود همکاری بی‌سابقه، قوی و فعالانه با آژانس، واکنش آژانس نه مناسب و نه سازنده بود. ایران از آخرین گزارش آژانس در مورد این موضوع شگفت زده شد، زیرا ما برای توضیح و شفاف سازی سوالات باقی مانده تلاش زیادی کرده ایم.

ما به تمام سوالات آژانس به شیوه ای کامل، سازنده و همکاری پاسخ داده ایم. ما معتقدیم که ادعاهای اخیر آژانس صرفا بر اساس اطلاعات نادرست و ساختگی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل است که تمام توان خود را برای از بین بردن برجام انجام داده است. علیرغم همکاری سازنده ایران با آژانس، ایالات متحده و سه کشور اروپایی برای تصویب قطعنامه در نشست اخیر شورای حکام آژانس اعمال فشار کردند. تنها انگیزه آنها این بود که موضع مذاکراتی خود را در گفتگوهای جاری تقویت کنند.

ما معتقدیم که قطعنامه آژانس سیاسی است و اثرات منفی بر مذاکرات جاری خواهد داشت که عواقب آن بر عهده بانیان قطعنامه خواهد بود. این بازی بچه گانه باید پایان یابد.

در نتیجه، مطابق با مصوبه مجلس (شورای اسلامی)، تصمیم گرفتیم برخی از اقداماتی را که تحت پوشش موافقت نامه پادمانی قرار ندارند را متوقف کنیم. با این حال، ایران مایل است مادامی که موضوعات در چارچوب فنی و غیرسیاسی پیگیری شود، به تعامل با آژانس برای رسیدگی به نگرانی‌ها و رفع سوء تفاهم‌ها ادامه دهد. آژانس باید در کار خود به اصول استقلال، بی طرفی و حرفه ای گری احترام بگذارد.

آقای رئیس،

طی رایزنی‌های فشرده‌ ایران با هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا، آقای جوزف بورل، در هفته گذشته در تهران، ایران یک بار دیگر بر تمایل خود به ارائه راه حل های ابتکاری در مورد موضوعات باقیمانده و با امید به شکستن بن بست تاکید کرد. ما توافق کردیم که از طریق اتحادیه اروپا مذاکرات غیرمستقیم را با آمریکا داشته باشیم تا بر آخرین موانع در مذاکرات غلبه کنیم. ما در مذاکرات دوحه که جدی و مثبت بود با جدیت عمل کردیم. مانند گذشته، برای مرحله بعدی مذاکرات با هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در تماس خواهیم بود.هیئت مذاکراتی ما آماده است که دوباره به طور سازنده وارد گفتگو شده تا به توافق برسیم. توپ در زمین آمریکا است و ش دبیرکل درباره قطعنامه 2231، ملاحظات و نظرات ما در نامه مورخ 27 ژوئن 2022 اینجانب به دبیرکل منعکس شده است و به همین خاطر در اظهارات امروزم به آنها نپرداختم. با این حال، معتقدیم که این گزارش باید به علل ریشه‌ای وضعیت کنونی پیرامون برجام و بر موارد نقض قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریکا که شامل اجرای برجام است، متمرکز می شد. بر اساس بند های مشخصی از این گزارش، دبیرخانه به سفرهای غیرمجاز و بازدیدهای راستی‌آزمایی و همچنین اقداماتی «برای بررسی» ادعاهای مربوط به اجرای پیوست B قطعنامه ادامه داده است، این درحالی است که در یادداشت رئیس شورای امنیت به دبیرکل ملل متحد به شماره S/2016/44 وظایف دبیرخانه در مورد اجرای قطعنامه 2231 که محدود به «پشتیبانی اداری» از شورای امنیت است، تشریح شده است. در نتیجه، این گونه فعالیت های فراقانونی دبیرخانه غیرقابل قبول است و باید از آنها اجتناب شود. بر این اساس، هر گونه یافته یا ارزیابی احتمالی که توسط دبیرخانه انجام شود، باطل و فاقد اثر تلقی می شود. در این خصوص، هرگونه ادعای نسبت داده شده به جمهوری اسلامی ایران رد می شود.

در پایان اظهاراتم اجازه دهید چند کلمه در مورد منطقه نیز صحبت کنم.

ما اتهامات و ادعاهای بی اساس که در این جلسه علیه کشورم مطرح شد را قاطعانه رد می کنیم. ایران به عنوان یک کشور مسئول، به تعهدات بین المللی خود متعهد است و هرگز در هیچ فعالیتی که ناقض تعهداتش از جمله ذیل قطعنامه 2231 باشد، مشارکت نداشته است. برنامه موشکی و فضایی ایران خارج از حدود و صلاحیت قطعنامه 2231 و ضمائم آن است و به هیچ وجه موضوع مذاکره نیستند و نخواهد بود.

سیاست خارجی ایران مبتنی بر رعایت کامل حقوق بین الملل، احترام متقابل، حسن همجواری، همکاری و گفت و گو و حفظ صلح و امنیت منطقه از طریق مشارکت فعال همه کشورهای منطقه است. ما مصمم هستیم که این سیاست را با حسن نیت دنبال کنیم. تعامل و تلاش سازنده ما با سازمان ملل برای کمک و حمایت از آتش بس در یمن و تمدید آن، ناشی از اعتقاد راسخ ما به این است که کشورهای منطقه باید برای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات با یکدیگر همکاری کنند.

حضور و تجهیز گسترده ارتش ایالات متحده در منطقه و صادرات تسلیحات پیشرفته این کشور به منطقه و همچنین صادارت تسلیحات مرگبار توسط برخی از کشورهای اروپایی به کشورهای منطقه، این منطقه را به بزرگترین مرکز تجمع تاسیسات نظامی خارجی در جهان و به یک بمب ساعتی در حال انفجار تبدیل کرده است.

یکی دیگر از منابع اصلی ناامنی منطقه، فعالیت های بی ثبات کننده، شرورانه و تروریستی رژیم اسرائیل در منطقه است که همواره با حمایت مستمر آمریکا همراه بوده است. رژیم اسرائیل از هر فرصتی برای تهدید و نابودی برجام و همچنین تضعیف اجرای قطعنامه 2231 توسط کشورهای عضو سازمان ملل استفاده کرده است. این رژیم برای پیشبرد اهداف شوم خود در منطقه به عملیات های مخفیانه، اقدامات خرابکارانه و مخرب علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران و همچنین ترور ناجوانمردانه و نفرت انگیز دانشمندان هسته ای ایران متوسل شده است.

مایه تاسف است که برخی از اعضای شورا ، همانطور که اخیرا در گزارش جدید موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم ( SIPRI ) منعکس شده است، همچنان به مدرن سازی زرادخانه های هسته ای خود ادامه می دهند. این کشورها به جای اشک تمساح در مورد فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران، باید به تعهدات خود ذیل معاهده منع اشاعه هسته ای، به ویژه تعهدات مندرج در ماده 6 آن پایبند باشند. این کشورها همچنین در مورد سلاح های هسته ای رژیم اسرائیل و همچنین فعالیت های تروریستی و مخرب مکرر آن علیه تاسیسات هسته ای صلح آمیز ایران سکوت می کنند. زمان آن فرا رسیده است که استانداردهای دوگانه را کنار بگذارند.

آقای رئیس از شما سپاسگزارم./ایرنا