«راهبرد معاصر» بررسی می‌کند؛
چرا گرفتن تضمین در مذاکرات هسته‌ای حق ایران است؟
اکنون در آمریکا جمهوری‌خواهان با توافق هسته ای مخالفت می‌کنند و در ماه‌های آینده نیز احتمالاً اکثریت کنگره در اختیار این حزب قرار خواهد گرفت؛ در این صورت ممکن است بلافاصله توافق را از بین ببرند. در چنین شرایطی هیچ بازیگر عاقلی قبول نمی‌کند ایران بدون اخذ تضمین لازم از طرف آمریکایی دست به توافقی متزلزل بزند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ چندی پیش مذاکرات دوحه با محوریت رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران در حالی پایان یافت که برخی رسانه‌های غربی بار دیگر با طرح برخی موضوعات انحرافی تلاش کردند فضای گفت‌وگوها را با هدف تداوم فشار به ایران منفی نشان دهند. در این میان مسئولان سه کشور اروپایی و آمریکا در اظهار نظرهای گوناگون و جداگانه ادعا کردند، ایران موضوعات قدیمی که پیش‌تر حل‌شده بودند را دوباره مطرح و از فرصت پیش‌آمده برای موفقیت مذاکرات استفاده نکرده است. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا مدعی شد، ایران در هفته‌ها و ماه‌های گذشته مطالباتی فرعی مطرح کرده که خارج از چارچوب برجام بوده است.
در این میان به نظر می‌آید منظور غربی‌ها و آمریکا از طرح موضوعات قدیم از سوی ایران به‌عنوان مانع دستیابی به توافق، پافشاری ایران در اخذ تضمین از طرف‌های غربی باشد. گرچه مذاکره‌کنندگان ارشد ایران به صراحت صحبتی دراین‌باره نداشته‌اند، اما سایر افراد آگاه در این زمینه می‌گویند در دو موضوع با آمریکا اختلاف وجود دارد که یکی از آن‌ها بحث انتفاع اقتصادی ایران است و واشنگتن حاضر نیست تا پایان دوران ریاست جمهوری جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به ایران ضمانت بدهد.
از آنجا که موضوع تضمین‌ها از جمله موضوعاتی است که ایران به‌هیچ‌وجه از آن کوتاه نمی‌آید، سؤالی که امکان دارد در میان افکار عمومی مطرح شود، این است دلیل پافشاری ایران بر حق خود در گرفتن تضمین از طرف آمریکایی چیست و آیا اساس درخواست تضمین از سوی ایران، رویکرد درستی در مذاکرات رفع تحریم‌هاست؟
چرا ایران تضمین می‌خواهد؟
دلایل کاملاً عقلانی و منطقی در چرایی این درخواست وجود دارد. ابتدا می‌توان پرسید آیا آمریکا حاضر است به توافقی رضایت دهد که طرف مقابل هیچ‌گونه تضمینی برای پایبندی به تعهداتش نپذیرد؟ یا اینکه آیا آمریکا و سایر طرف‌های حاضر در مذاکرات می‌پذیرند دولت‌های آینده‌شان بدون هیچ دلیلی تعهدات ایران برای ایجاد محدودیت در فعالیت‌های صلح‌آمیز را کنار بگذارند؟
گرچه اقتضای کنونی ایران حکم می‌کند مذاکرات هسته‌ای به نتیجه دست یابد، اما این توافق الزاماً باید به‌گونه‌ای باشد که بار دیگر برای ایران خسارت نداشته باشد. بدیهی است اگر قرار است آمریکا دوباره به توافق هسته‌ای برگردد باید به دلیل خدشه‌ای که با بی‌مسئولیتی به اعتبار خود وارد کرده است، طرف‌های حاضر در برجام به‌ویژه ایران را مطمئن کند که در آینده دست به بی‌قانونی و بی‌مسئولیتی نخواهد زد و اتفاقات خروج از برجام را تکرار نمی‌کند.
گرچه اقتضای کنونی ایران حکم می‌کند مذاکرات هسته‌ای به نتیجه دست یابد، اما این توافق الزاماً باید به‌گونه‌ای باشد که بار دیگر برای ایران خسارت نداشته باشد
این در حالی است که اکنون در آمریکا جمهوری‌خواهان با توافق مخالفت می‌کنند و در ماه‌های آینده نیز احتمالاً اکثریت کنگره در اختیار جمهوری‌خواهان قرار خواهد گرفت؛ در این صورت آن‌ها ممکن است بلافاصله توافق را از بین ببرند. در چنین شرایطی هیچ بازیگر عاقلی قبول نمی‌کند بدون اخذ تضمین لازم از طرف آمریکایی دست به توافقی متزلزل بزند. بنابراین ایران که در سال‌های اخیر اجرای برجام به‌خوبی نشان داده به پذیرش هزینه‌های ناشی از قبول تعهداتش پایبند است، بدیهی است با توجه به تجربیات پیشین، در مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز بر «قوی، پایدار و قابل اتکا بودن» هرگونه توافقی تأکید کند.
جمهوری اسلامی ایران باید بر این واقعیت پافشاری کند در مقابل آمریکا به‌عنوان طرفی که با بدعهدی علاوه بر خروج از برجام، تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی را علیه ملت ایران اعمال کرد، نمی‌تواند از موضوع گرفتن تضمین‌ها صرف‌نظر کند، زیرا بار دیگر دچار خسارت محض ناشی از خروج مجدد آمریکا از توافقنامه خواهد شد.
ایران در حالی بر موضوع لغو تحریم‌ها متمرکز شده که در مذاکرات مربوطه چیزی فراتر یا کمتر از توافقنامه برجام را طلب نکرده است. البته واقعیت این است بدون برآورده شدن کامل بندهای برجام، این توافقنامه برای مردم ایران توافقنامه‌ای بی‌فایده خواهد بود؛ چنان‌چه حدود چهار سال نیز این‌گونه بود و دولت و ملت ایران به‌طور کامل از حقوق و مزایای مشروع و قانونی خود تحت توافقنامه برجام محروم بوده‌اند.
واقعیت این است که بدون برآورده شدن کامل بندهای برجام، این توافقنامه برای مردم ایران توافقنامه‌ای بی‌فایده خواهد بود
اگر غربی ها می‌خواهند توافقنامه هسته‌ای احیا و تعهدات هسته‌ای ایران طبق آن بار دیگر از سر گرفته شود، می‌بایست ابتدا لغو تحریم‌ها و بهره‌مندی ایران را از عواید اقتصادی برجام، درست مطابق با بندهای توافقنامه، تضمین کنند. خواسته‌ای که طبق تجربه‌های پیشین، منطقی و کاملاً منطبق با روح و متن برجام است. در این میان اگر آمریکایی ها نیز واقعاً خواهان بازگشت به برجام هستند، همان‌گونه که در مرگ برجام پیش‌قدم بوده‌اند، می بایست در احیای آن نیز گام مهمی ازجمله ارائه تضمین های مکفی بردارند و پنجره‌ها و عواید اقتصادی این توافقنامه را برای ایران باز و تضمین کنند.