بازگشت آمریکا به برجام در برزخ

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌ها با حضور علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران، انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا و رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران در وین آغاز شد. شاید تفاوت اساسی این دور از مذاکرات، تأکید طرف اروپایی و آمریکایی برای «پایان مذاکرات» و تشدید تلاش برای تحمیل شروط خود بر تهران است. 

در سوی مقابل جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر خطوط قرمز خود همچون ارائه تضمین قوی در زمینه خارج نشدن آمریکا از برجام، بر خروج نام سپاه پاسداران از لیست «FTO» و بسته شدن ادعاهای پادمانی تأکید می‌کند. 

بازی رسانه‌ای

«بازی رسانه‌ای» کلید واژه اصلی این روزهای مذاکرات است. طی هفته‌های اخیر رسانه‌ها و مطبوعات غربی سعی کرده‌اند با نقل از «مقام‌های مطلع از مذاکرات» ادعاهایی را به طرف‌های مذاکره به‌ویژه هیئت ایرانی نسبت دهند. چهارم آگوست روزنامه وال استریت ژورنال در خبری مدعی شد ایران درخواست حذف نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم را به شرط ارائه تضمین قوی از سوی آمریکا و پایان پرونده‌های ادعایی آژانس در ایران کنار گذاشته است. بلافاصله پس از انتشار این خبر مقام‌های ایرانی این ادعا را رد کردند و آن را دروغ خواندند. 

طی هفته‌های اخیر رسانه‌ها و مطبوعات غربی سعی کرده‌اند با نقل از «مقام‌های مطلع از مذاکرات» ادعاهایی را به طرف‌های مذاکره به‌ویژه هیئت ایرانی نسبت دهند

دیگر بازی رسانه‌ای غرب در روزهای اخیر را می‌توان ادعای بلومبرگ در خصوص ضرب‌الاجل 72 ساعته غرب برای ایران دانست؛ ادعایی که توسط شخص انریکه مورا رد شد. وی دراین‌باره گفت: این (مطلب) را در بلومبرگ خواندم. نمی‌دانم چی کسی آن را گفته است، اینکه 72 ساعت یا هیچ چیز دیگر. 

همچنین یک مقام اروپایی در مصاحبه با پولیتیکو مدعی شد هدف از مذاکرات کنونی در وین، به سرانجام رساندن متنی است که جوزپ بورل 21 جولای برای بازگشت آمریکا به برجام ارائه کرده بود. این در حالی است که هر یک از طرف‌ها مذاکره برای خروج از وضعیت فعلی ابتکاراتی ارائه کردند و هر کدام از متن‌های پیشنهادی در حال بررسی هستند. حال اروپایی‌ها قصد دارند با فضاسازی رسانه‌ای به متن پیشنهادی خود اصالت دهند و مسیر مذاکرات را به سمت دلخواه خود هدایت کنند. 

بیانیه «E3»

دیگر حربه تیم اروپایی برای تقویت موضع تیم آمریکایی در مذاکرات غیر مستقیم (non-paper) با ایران، بیانیه ای بود که هم‌زمان با دومین روز مذاکرات وین منتشر شد. در این بیانیه تند، متن پیشنهادی تهران غیر قابل مذاکره خوانده شد. همچنین سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه با رد هرگونه گفت‌وگوی تازه با طرف ایرانی، دور جدید مذاکرات را درباره مسائل فنی دانستند. 

دیگر حربه تیم اروپایی برای تقویت موضع تیم آمریکایی در مذاکرات غیر مستقیم (non-paper) با ایران، بیانیه ای بود که هم‌زمان با دومین روز مذاکرات وین منتشر شد. در این بیانیه تند، متن پیشنهادی تهران غیر قابل مذاکره خوانده شد

این سه قدرت اروپایی با تکرار ادعای جهت‌دار خود خواسته‌های مشروع ایران را غیر واقع‌بینانه و خارج از چارچوب برجام خواندند. سؤال کلیدی از تروئیکای اروپایی آن است که آیا ارائه تضمین از طرف ناقض برجام (آمریکا) یا پافشاری بر نفع اقتصادی این توافق برای تهران خواسته غیر منطقی است؟ پاسخ این سؤال برای دانشجوی سال اول علوم سیاسی نیز روشن است. کشورها بر مبنای اصل تأمین منافع روابطشان با سایر کشورهای جهان را تنظیم می‌کنند. اگر در این روابط یا مذاکرات منافع تهران حفظ نشود، بازگشت به برجام بیهوده است. 

توطئه رژیم صهیونیستی

یکی از گره‌های اصلی مذاکرات هسته‌ای پرونده‌سازی صهیونیست‌ها درباره سه مکان غیراتمی آلوده به اورانیوم است. سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در این پرونده‌سازی مدعی است ایران تجهیزات مرتبط با سلاح هسته‌ای را در این مکان‌ها نگهداری کرده است. حال تهران با رد ادعاهای واهی تل‌آویو، به آژانس درباره اتخاذ خط مشی سیاسی به جای نگاه فنی و حرفه‌ای هشدار داده و خواستار بسته شدن پرونده‌هایی ادعایی علیه ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده است. 

در مقابل طرف غربی با رد درخواست ایران، بسته شدن این پرونده را مشروط به تحقیقات آژانس و قانع شدن این نهاد بین‌المللی عنوان کرده است. لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال درباره پرونده‌های پادمانی ایران در توییتی مدعی شد، در این زمینه بحثی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام نشده و برجام و مسائل پادمانی را دو موضوع جدا از هم عنوان کرد. 

در واکنش به این دوئل فرسایشی محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در توئیتی نوشت: در تمامی گفت‌وگوهای تلفنی آیت‌الله رئیسی با رؤسای جمهور فرانسه، روسیه و چین موضع قاطع این بود فقط زمانی ادعاهای پادمانی حل‌وفصل و بسته شود، توافق نهایی قابل دست یافتن است.

بهره سخن

مذاکرات رفع تحریم‌ها پایان یافته و تنها حل‌وفصل چند موضوع باقی مانده است. آخرین اخبار حاکی از ارائه تضمین قوی‌تر از سوی طرف آمریکایی مبنی بر درخواست ایران برای خارج نشدن مجدد این کشور از توافق هسته‌ای به دست آمده، اما هنوز باقی مسائل اختلافی در حال مذاکره است. 

بازگشت به برجام در ساعت صفر خود قرار دارد، اما هیچ‌کس نمی‌داند سوت پایان این ماراتن چه وقت به صدا درخواهد آمد. دولت بایدن برای مهار چین، حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و کاهش قیمت نفت نیاز به مصالحه با تهران و کاهش تنش‌ها در منطقه دارد. در سوی مقابل، تهران با رصد و فهم تحولات جهانی به‌ویژه بحران اوکراین به خوبی بهای مذاکرات هسته‌ای را می‌داند. 

اگر قرار است تا سرعت صنعت هسته‌ای ایران کند شود، باید غربی‌ها در زمینه بسته‌شدن پرونده‌های ادعایی علیه ایران و ارائه تضمین‌های اقتصادی به تهران تضمین دهند و به تعهدات خود پایبند باشند.