ناگفته‌هایی از موسیقی «شبی که ماه کامل شد»/ خاموشی ملودی عاشقانه
به گزارش راهبرد معاصر؛ مسعود سخاوت‌دوست آهنگساز فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» که این روزها به پرفروش‌ترین فیلم در حال اکران سینماهای کشور تبدیل شده است، درباره تجربه همکاری با نرگس آبیار در این پروژه سینمایی گفت: آهنگسازی فیلم «شبی که ماه کامل شد» سومین همکاری من با خانم آبیار بعد از فیلم‌های «شیار ۱۴۳» و «نفس» است و در این اثر هم مانند دو اثر دیگر تغییراتی اساسی در نگرش زیبایی‌شناسانه کارگردان رقم خورده است که طبیعتاً بی‌تاثیر در روند شکل‌گیری اجزای دیگر همچون موسیقی نبوده است.
روایت یک مسخ به زبان موسیقی
سخاوت‌دوست درباره تفاوت ساخت موسیقی متن فیلم «شبی که ماه کامل شد» با آثار دیگر آبیار افزود: موسیقی «شیار ١٤٣» همانند فیلمش لطافتی زنانه همراه با کشمکش‌های درونی مادرانه را روایت می‌کرد و نتیجه کار در یک لالایی خلاصه می‌شد. موسیقی «نفس» نیز یک فانتزی کودکانه را صورتی شنوایی می‌بخشید، اما موسیقی «شبی که ماه کامل شد» داستان مسخ و دگردیسی انسانی است که در طول روایت مانند روایت کافکا تغییر ماهوی بلکه وجودی می‌دهد. تغییری که نه در ساحت جسم بلکه در ساحت روح و در سطح آگاهی شکل گرفته و نخست باور را تسخیر می‌کند و در نهایت احساسات را تحت سلطه خود می‌گیرد.
این آهنگساز بیان کرد: من معتقدم درک نحوه برخورد صوتی با صحنه‌های فیلم بدون در نظر گرفتن لایه‌های زیرین تفکر کارگردان، کاری بیهوده است و حاصلی کلیشه‌ای هم به بار می‌آورد. به همین جهت منطبق شدن گفتمان فلسفی آهنگساز و کارگردان، بیش از هر زمان دیگری در چنین فیلمی حائز اهمیت می‌شود.
وی افزود: درعین حال درک عمیق خانم آبیار به عنوان کارگردانی مولف، از موسیقی و کارکرد آن و همچنین جسارت ایشان در مواجهه با ایده‌های نو باعث شد که در ساختار آهنگسازی با آزادی بیشتری به دنبال ملودی‌سازی و سازبندی بروم و استایل صوتی کار را به صورت الکترو آکوستیک بنا کنم. تجربه‌ای که پیش‌تر در موسیقی فیلم «بدرود بغداد» به کارگردانی مهدی نادری هم به صورت تجربی آزموده بودم، اما در این فیلم با رویکردی آگاهانه‌تر آن را به کار گرفتم.
بهره‌مندی از لطافت ملودی‌های بلوچ
سخاوت‌دوست درباره کارکرد ملودی‌های مرتبط با موسیقی اقوام بلوچ در آهنگسازی فیلم «شبی که ماه کامل شد» توضیح داد: ملودی‌های بلوچی که در ابتدای فیلم نوعی لطافت طبیعی را همراه دارد، در طول اثر دستخوش تغییرات ماهوی شده و همانند شخصیت مسخ شده فیلم دگرگون می‌شوند؛ دگرگونی‌ای که نه الزاماً همراه با ارزش داوری اخلاقی نیست بلکه صرفاً توصیفی از شرایط روانی انسان‌های درون داستان است.
وی افزود: ضمن اینکه هم‌نوازی‌های پی در پی سازهای بادی بلوچی و عربی که نمادی از رویکردهای مذهبی حاکم بر فیلم است، همراه با زخمه‌ها و کشیدگی آرشه بر ساز کمتر شنیده شده «دلربا»، نوعی خشونت توأم با عشق را تداعی می‌کند و در نهایت گروه سازهای زهی سمفونیک که در این اثر صرفاً بستر شکل‌گیری موارد مذکور را فراهم کرده‌اند. این موارد از خصوصیات ارکستراسیون موسیقی این فیلم به حساب می‌آید.
آهنگساز «شبی که ماه کامل شد» در ادامه تأکید کرد: خودم معتقدم هارمونی در این اثر به جهت قضا و بافت میکروفونیک، بر هموفونیک غلبه دارد. این شرایط مانند خود فیلم است که هوشمندانه و باظرافت نشان می‌دهد چگونه لایه‌های پنهان روان آدمی، تحت‌تأثیر باورهای جزمی، عمیق‌ترین و اصیل‌ترین احساسات یعنی «عشق» را هم قربانی توهمات می‌کند.
وی در پایان گفت: افکت‌های خاص و مصنوعی اضافه شده به سازهای زهی در موسیقی این اثر نیز راوی این خشونت ناشی از جهل معرفت‌شناسانه است که در انتهای اثر در بستری تراژیک فروکش می‌کند و خاموش می‌شود، در حالی که کار از کار گذشته و راهی برای بازگشت ملودی عاشقانه باقی نمانده است.
منبع: مهر