پیوستن به سازمان شانگهای اقدامی درست در جهت منافع حال و آینده ایران است

به گزارش راهبرد معاصر؛ جمشید دموئی، استاد اقتصاد و رئیس دانشکده اقتصاد، امور مالی و حسابداری در دانشگاه لوترن کالیفرنیا است.

دموئی معتقد است ایران می تواند با عضویت در این سازمان به تجارت خود رونق بیشتری ببخشد، هرچند بر این باور است که فواید حضور ایران در سازمان همکاریهای شانگهای در بلندمدت خود را نشان خواهد داد.

وی یادآور می شود در آینده چندان دور قدرت اقتصادی و سیاسی سازمان همکاریهای شانگهای به مراتب بیشتر از امروز خواهد شد. البته مشروط بر آنکه اعضای سازمان بیش از پیش به سمت همبستگی، صلح و همکاریهای مشترک حرکت کنند.

دیگر نظرات وی در این خصوص در ادامه  می خوانید.

در آینده نه چندان دور قدرت اقتصادی و سیاسی سازمان همکاریهای شانگهای به مراتب بیشتر از امروز خواهد شد
اعضای سازمان بیش از پیش به سمت همبستگی، صلح و همکاریهای مشترک حرکت کنند
مزایا و مضرات پیوستن ایران به سازمان همکاریهای شانگهای چیست؟

در مورد مزایای پیوستی به این سازمان به نکات متعددی می توان اشاره کرد. این سازمانی است با قدرت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده در آسیا و اروپا (اروآسیا) که جمعیت کشورهای عضو آن در زمان حاضر و براساس دانسته های سال 2021 ، 42.5 % جمعیت جهان را شامل است. بیشتر از 24 درصد تولید ناخالص جهان در کشورهای عضو آن تولید می شود.

20درصد ذخایر نفت جهان و 44 درصد ذخایر گاز جهان در کشورهای عضو این سازمان است. میزان تجارت بین کشورهای آن حدود 6 تریلیون دلار است که از زمان تشکیل آن در 2001 تا به حال حدود 9 برابر شده است.

این شرایط حاضر است و براساس هر نوع تخمینی که بخواهیم مورد استفاده قرار دهیم، قدرت اقتصادی و سیاسی این سازمان در طی سالها، نه چندان دور به مراتب بیشتر از امروز آن خواهد شد.

البته نباید آینده این سازمان را آینده ای قطعی و بدون شک و تردید دانست. امکان گرفتاری و ایجاد اختلاف در میان اعضای این سازمان کم نیست و این امکانات می تواند موجب خدشه و گرفتاری‌های عدیده این سازمان در طی سالهای آینده باشد.

نکته عمده‌ای را که نباید از نظر دور داشت، این است که جهان کنونی نیازمند ایجاد روابط همبستگی و صلح و همکاریهای مشترک است و اعضای این سازمان صرفاً عضو این مجموعه نیستند و در سازمانهای دیگر نیز شرکت دارند. امید است که سازمانهای بین المللی در جهت نزدیک شدن به هم گام بردارند و نه نفاق و چند دستگی.

مسأله ای که می تواند نشان دهنده ایجاد شکاف بیشتر در آینده باشد و نه توافق و همبستگی، نقش نظامی و قدرت نظامی حال و آینده سازمان است. یکی از آثار این سازمان ایجاد قدرتی است در مقابل سمت گیری غرب از طریق ناتو و این رقابت در طی سالهای آینده می تواند اهمیتی به مراتب بیشتر کسب کند. به این مسأله از دو سو می شود نگاه کرد. یکسوی آن ایجاد توازن بیشتر در نیروهای نظامی در جهان و سوی دیگر آن امکان بیشتر شکاف و بروز خشونت و جنگ است.

ضرر خاصی در عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای نمی‌بینم
عضویت در این سازمان نباید باعث کم شدن فعالیت ایران در مجامع بین‌المللی دیگر شود
در مورد مضرات، من ضرری خاصی را در عضو شدن در این سازمان نمی بینم. مگر آنکه عضویت این سازمان موجب کم شدن فعالیت ایران برای بودن در مجامع بین المللی دیگر باشد.

عضویت در سازمان همکاریهای شانگهای نباید دلیلی برای ادامه ندادن مذاکرات برای حل و فصل برجام باشد و یا نزدیکی به دیگر کشورهای جهان و این می تواند شامل همه کشورهای جهان از جمله آمریکا باشد. نمونه خوب آن را می توان در اعضای دیگر این سازمان مانند هند مشاهده کرد.

چین و روسیه هم تمام توجه خود را در طی زمان صرفاً در بودن این سازمان ندیدند و براساس شرایط آینده شکی نیست که در تمامی زمینه های سیاسی و اقتصادی دیگر در جهان فعال خواهند بود. ایران هم باید چنین مسیری را دنبال کند.

ایران می تواند به تجارت خود رونق بیشتری ببخشد
فواید حضور ایران در سازمان همکاریهای شانگهای بلندمدت است
امکان فروختن نفت در بین اعضای سازمان همکاریهای شانگهای
چه تأثیری این پیوستن می تواند روی وضعیت اقتصادی ایران داشته باشد؟

ایران می تواند به تجارت خود رونق بیشتری دهد. زمینه های سرمایه گذاری بیشتر در ایران فراهم خواهد آمد، شاید بتواند نفت خود را در میان اعضای سازمان بفروشد ولی شک دارم که بتواند پیشرفتهای چندانی در زمان کنونی با وجود روسیه و شرایط روسیه در جهان در این زمینه داشته باشد.

نکته مهم این است که فواید ایران با بودن در این سازمان، فواید در طی سال جاری و یا سال آینده نخواهد بود، فواید ایران در این سازمان بلندمدت تر است. گشایش‌هایی در طی زمان ایجاد خواهد شد. نه بالافاصله.

البته ایران در طی سالهای اخیر روابط اقتصادی خود را با چین گسترش داده و این روابط به پیش خواهد رفت. ایران اخیراً روابط اقتصادی خود را با روسیه رونق داده و این زمینه دیگری خصوصا در مورد نفت و گازاست.

نقش این سازمان در مورد گسترش بیشتر تجارت و سرمایه گذاری بدون اتکا به دلار آمریکا می تواند امکانات مناسبی را برای همه اعضای به وجود آورد
ایران می تواند از سرمایه گذاریهای زیر بنایی داخل این سازمان در مورد ایجاد راه و ارتباط فواید زیادی داشته باشد. نقش این سازمان در مورد گسترش بیشتر تجارت و سرمایه گذاری بدون اتکا به دلار آمریکا می تواند امکانات مناسبی را برای همه اعضای به وجود آورد. اینها همه امکانات موجود در طی سالهای آینده است و نه چند روزه و یا چند ماهه آینده.

برای حفظ این حضور چه باید کرد؟ چه در مورد دولت و چه بخش خصوصی؟

کشورهای عضو باید در توافق اقتصادی و سیاسی با یکدیگر از نظر روابط و همکاریهای چندجانبه باشند. یکی از شرایط امضا کردن تفاهم نامه ای است که براساس آن کشورهای عضو باید بر علیه تروریسم و فعالیتهای سیاسی افراطی و جدایی طلبی اقدام کنند.

البته تعبیر این اقدامات قابل بحث است که نمی توان در مورد آنها به توضیح چندان در این فرصت کوتاه مبادرت کرد. پذیرفتن شرایط ضد تروریستی و به ویژه مسأله توافق با گروه ویژه اقدام مالی مسأله است که ایران با آن مواجه خواهد بود. به نظر من پذیرش این توافق بین المللی و به خصوص موکداتی که مورد تأیید سازمان ملل متحد است در دستور کار اقدامات ایران قرار خواهد گرفت. البته شکی نیست که زیر پاگذاشتن موکدات سازمانهای بین المللی همیشه مورد پذیرش کشورهای عضو این سازمان و یا دیگر سازمانهای بین المللی نبوده است ولی لزوم پذیرش آنها مسأله ای جدا و قابل توجه است.

در مورد بخش خصوصی، شکی نیست که سرمایه گذاریهای منطقه ای موجبات گشایشهای قابل توجهی در این زمینه ها خواهد بود.

مشکل فعلی ایران عدم ظرفیت بخش خصوصی برای استفاده از این امکانات است. اقتصاد ایران عمدتاً در دست بخش دولتی، شبه دولتی و بنیادهاست و بخش خصوصی ایران از ظرفیت اجرایی بسیار نازلی برخوردار است.

نزدیکی بیشتر با گروههای کشورهای اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا به حیطه روابط بین المللی ایران و گسترش امکانات اقتصادی آن خواهد افزود
این پیوستن چه مسیرهای جدیدی برای همکاری با اعضا یا اتحادهای همکاری ایجاد می کند؟

ایران در طی سالهای اخیر روابط اقتصادی خود را با چین گسترش داد. ورود ایران به این سازمان به تحکیم این روابط کمک زیادی خواهد کرد. اما شاید این امکانات با دیگر کشورهای عضو و ناظر و حتی در مذاکره با این سازمان خواهد بود. لیست این کشوها درازتر از لیست اعضا است. البته این امکانات در طی زمان ایجاد خواهد شد و نه چنده ماه اخیر.

یکی از سازمانهای در روابط چندان با پیمان همکاریهای شانگهای، سازمان ASEAN است. نزدیکی بیشتر با گروههای کشورهای اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا به حیطه روابط بین المللی ایران و گسترش امکانات اقتصادی آن خواهد افزود.

عضویت در چه سازمانهایی و یا ورود به چه سازمانهایی می تواند به بهبود وضعیت اقتصادی ایران کمک کند؟

یکی از اهداف این سازمان حمایت از فعالیتهایی است که منجر به گسترش فعالیتهای اقتصادی در اوراسیا می شود . این هدف می تواند موجب تقویت خط زنجیره تأمین در منطقه شود که فواید زیادی را برای ایران خواهد داشت. چنین توجهی می تواند موجب افزایش امکانات ایران در جهت تأمین امنیت تولید غذا، انرژی و بسیاری از نیازهای آینده در منطقه باشد. یکی دیگر از امکانات مناسب این سازمان، ایجاد امکانات حمایت از روابط سیاسی مناسب بین اعضا در جهت حفظ صلح در منطقه است. به هر حال نباید فراموش کرد که گسترش امکانات تولید، ارتباطات، بازار منطقه ای و تقویت امنیت و جلوگیری از جنگ در یک منطقه جهان فراهم آورنده امکانات بهتر برای توسعه اقتصادی است.

شکی نیست که نقش چین در این سازمان نقشی کلیدی است و شرایط اقتصادی و سیاسی چین در آینده تأثیر به سزایی بر شرایط این سازمان خواهد داشت. این نکته را باید در مورد کشور دیگری مثل هندوستان نیز در نظرداشت. در طی دهه آینده چین و هندوستان نفوذ اقتصادی قابل توجه ای را در اقتصاد جهان خواهند داشت.

با تمام نکات مثبتی که در مورد این سازمان می توان بیان کرد. باید جنبه های دیگر یک سازمان منطقه ای را در نظر داشت و آن سوق یافتن چنین سازمانی به سمت اهداف نظامی است. این سمت گیری در شرایط موجود جهان به شدت واقعیت دارد. متأسفانه جهان کنونی با وجود نیازهای غیرقابل انکار آن به همستگی و مشارکت در جهت کمک به ایجاد محیط زیست بهتر برای جهان با سرعت هرچه بیشتر به سمت جنگ و نقاق و خشنونت به جلو می رود و تحولات سیاسی زمان حاضر دوام زندگی و ادامه بهره گیری از امکانات گسترده نوآوری های علمی و صنعتی را برای ایجاد یک جهان بهتر از نظر زندگی انسانها به شدت کاهش داده است و خطر جنگ بیشتر ازهر زمان گذشته نزدیک در جلوی بشریت قرار گرفته است.

الزامات اینگونه حضورها چیست؟

کشورهای عضو این سازمان مانند اعضای تمام جوامع و پیمانهای جهانی در جهت مناقع خود گام بر می دارند. نگاهی به اعضای موجود نظیر چین، هندوستان و روسیه این نکته را به صورت مشخص نشان می دهد. لازمه بودن در این سازمان حفظ روابط دوستانه و همکاری با دیگر کشورهای حضور است.

کوشش در مبارزه fا تروریسم جهانی، عدم کمک به جنبشهای علیه امنیت منطقه ای، رعایت کنوانسیونهای بین المللی در مبارزه یا تروریسم. در این سازمان اعضای آن در امور داخلی کشورهای دیگر عضو دخالت نمی کنند.مرزهای موجود را می پذیرند و خواستار رفع مشکلات از طریق مذاکره هستند. از آنجانیکه چندین قدرت اتمی بزرگ جهان در عضویت این سازمان هستند این سازمان می تواند وزنه عمده ای در جهت جلوگیری از جنگ هسته ای در جهان باشد.

بودن ایران در این سازمان قدم مثبتی است در بسیاری از جهات ولی مشکلات اقتصادی ایران با ورود به این سازمان در مدت کوتاه حل نخواهد شد. ایران برای منافع خود باید در تمام جوامع جهانی چه از نظر سیاسی و چه از نظر اقتصادی نقش فعال داشته باشد. مشکلات کنونی اقتصادی ایران با رسیدن به توافق در مذاکرات برجام در کوتاه مدت تر به نتایج بهتری خواهد رسید. در غایت کلام مشکلات اقتصادی ایران از بسیاری جهات ساختاری است و با ورود به یک سازمان حل نخواهد شد و باید برای رفع این مشکلات ساختاری اقدام لازم به عمل آید که متاسفانه برای سالیان طولانی در مدنظر آنچنانی نبوده است.

پیوستن به سازمان همکاریهای شانگهای اقدامی درست در جهت منافع حال و آینده ایران است و در آن نباید شک کرد
توصیه تان به دولت و مردم در این خصوص چیست؟

پیوستن به سازمان همکاریهای شانگهای اقدامی درست در جهت منافع حال و آینده ایران است و در آن نباید شک کرد. بودن ایران در این سازمان به ویژه در طی زمان آینده موجب گشایشهای عمده ای در جهت کمک به اقتصاد ایران و گسترش روابط صلح آمیز آن با دیگر کشورهای منطقه خواهد بود. امید است که سازمانهای جهانی در جهت همکاری با هم قدم بردارند و نه نفاق و جنگ هرچند که واقعیتهای جهان امروز متاسفانه نشانگر مسیری در جهت تنش، جنگ و عدم توجه به رفع مشکلات جهان در مقابله با دشواریهای محیط زیست که تمامی مردم جهان با آن مواجه هستند است.

بزرگترین توصیه به دولت این است که پیوستن به پیمان همکاریهای شانگهای را دلیلی برای عدم فعالیت در مجامع دیگر بین المللی تلقی نکند. بهبود روابط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی با تک تک کشورهای جهان یک الزام برای یک کشور است نه چیزی دیگر./ تسنیم