طرح دولت برای نجات کتابفروشی‌ها جواب می‌دهد؟
به گزارش راهبرد معاصر، این طرح که در قالب یک سامانه الکترونیکی به نام «سامانه خرید از کتابفروشی» اجرایی شده، قرار است کتابفروشی‌ها را به عنوان مراکز و محل‌های حقیقی به فضای مجازی گره بزند.
کتابفروشی‌ها در سال‌های اخیر به‌خصوص در دوران همه‌گیری بیماری کرونا، سخت‌ترین دوران فعالیت خود را پشت سر گذاشتند و در این ماه‌ها و سال‌ها هر روز شاهد خبرهایی از تغییر کاربری، تعطیلی و ورشکستگی آنها بوده‌ایم. کتابفروشان همیشه به دولت انتقاد داشته‌اند که در طرح‌های حمایتی وزارت ارشاد به آنها جفا می‌شود. برگزاری نمایشگاه‌های کتاب چه به صورت حقیقی و چه به صورت مجازی با هدف حمایت از ناشران، عملا به دور زدن کتابفروشی‌ها در چرخه اقتصاد فرهنگ، منجر می‌شود و هربار که نمایشگاه‌ها و در حقیقت فروشگاه‌های بزرگ کتاب در کشور برپا می‌شود، کتابفروشی‌ها از برگزاری آنها و زیانی که به دنبال آن کتابفروشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، انتقاد کرده‌اند.
اعطای وام، تجربه ای ناموفق
مسئولان وزارت ارشاد در دولت قبل تصمیم گرفتند که برای جبران این زیان‌ها و کمک به کتابفروشی‌ها، از طریق اعطای وام‌های کم‌بهره به آنها کمک کنند که البته این امر، مسکنی موقت بود و فایده چندانی نداشت.
وزارت ارشاد درباره سامانه خرید که به تازگی گشایش یافته، گفته است در این سامانه، بیش از 2 میلیون و 100 هزار نسخه کتاب از سوی کتابفروشی‌های عضو برای فروش قرار داده شده است و خریداران بدون تعطیلی می‌توانند به صورت 24 ساعته از آن خرید کنند و دولت هم برای استفاده از این سامانه یارانه می‌دهد. بنا به اعلام مسئولان وزارت ارشاد، میزان این یارانه کتاب برای هر کدملی که سیمکارت تلفن همراه به نام آن ثبت شده باشد، مبلغ یک میلیون ریال است و علاوه بر آن به خریداران تا سقف 400 هزار تومان 25درصد تخفیف داده می‌شود و هر خریدار برای 400 هزار تومان خرید کتاب، تنها مبلغ 300 هزار تومان می‌پردازد و خرید بیشتر از 400 هزار تومان در سامانه نیز بدون یارانه امکان‌پذیر است.
همچنین خریداران برای هر بسته پستی از هر نقطه کشور صرفا 8000 تومان هزینه پرداخت می‌کنند و مابقی تعرفه پستی نیز به‌عنوان یارانه ویژه درنظر گرفته شده که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران پرداخت می‌شود.
کتابفروشی، فقط یک کسب و کار نیست
این اقدامات، البته تصمیم‌های قابل توجهی است و حتماً به کتابفروش‌ها کمک زیادی خواهد کرد اما باید به دو نکته در این میان توجه کرد.
نکته اول، اینکه کتابفروشی، تنها محلی برای کسب و کار نیست، یک فروشگاه که فقط برای امرار معاش ایجاد شده باشد. کتابفروشی‌ها از دیرباز در کشور ما پاتوق و محلی برای مراودات فرهنگی بوده است و در آن اهل قلم درحال رفت و آمد بوده‌اند. این رفت و آمدها هم به انتقال تجربه‌ها از نسل قدیم به نسل جدید منجر می‌شود و هم آشنایی‌هایی برای فرصت‌های جدید فرهنگی ایجاد می‌کند. این مراودات و ارتباطات از طریق سامانه و فضای مجازی ایجاد نمی‌شود و همچنان باید برای حفظ محیط فرهنگی کتابفروشی‌ها فکری کرد و طرحی داشت.
نکته دوم این است که حمایت از همه دست‌اندرکاران صنعت نشر ظرایف خاص خود را دارد و احتمالا این طرح برای حمایت از کتابفروشی‌ها، به کسب و کار شرکت‌ها و سامانه‌های توزیع محصولات فرهنگی که سال‌هاست در فضای مجازی فعال‌اند، آسیب زیادی خواهد زد. آنها چندین سال است در فضای مجازی فعال‌اند و برای خود مشتریانی دست و پا کرده‌اند که اینک با رقیبانی مواجه‌اند که مورد حمایت‌های سوبسیدی وزارت ارشاد هم قرار دارند و باید برای حمایت از آنان هم فکری کرد./ تسنیم