استفاده السودانی از فرصت جام جهانی برای نمایش دیپلماسی عراق

به گزارش راهبرد معاصر، با پایان مرحله گروهی جام جهانی و نیز مشخص شدن تکیلف تمامی کشورهای اسلامی شرکت کننده در مهم ترین رویداد فوتبالی، واکنش نخست وزیر عراق محمد شیاع السودانی به عملکرد کشورهای اسلامی شرکت کننده در آن قابل توجه بود. البته که در این زمینه باید گفت لازم است از یاد نبریم که این واکنش ها علی رغم ظاهر ورزشی خود اما دارای پس زمینه سیاسی مربوط به خود نیز هستند که در ادامه این یادداشت به آن اشاره خواهیم داشت.

محتوای توییت‌های محمد شیاع السودانی در مورد جام جهانی
اولین واکنش یا اقدام نخست وزیر عراق در زمینه دیپلماسی ورزشی با استفاده از فرصت جام جهانی به قطر باز می گردد که بابت برگزاری موفق مراسم افتتاحیه به این کشور تبریک گفت. پس از آن اما با پیروزی عربستان سعودی مقابل آرژانتین، به این کشور عربی اسلامی بابت این نتیجه تبریک گفت. السودانی به بازی ایران و ولز نیز واکنش نشان داد و این پیروزی را به ایران که دیگر کشور اسلامی بود، تبریک گفت. همچنین پس از پیروزی مراکش مقابل بلژیک نیز پیام تبریکی برای این کشور فرستاد و البته تمامی این پیام ها را نیز در حساب توییتری خود منتشر کرده بود. در پایان هم پنجشنبه شب صعود مراکش به مرحله بعد را در صفحه خود در توییتر تبریک گفت.

نکته جالب درخصوص این پیام ها این بود که پس از تبریک السودانی بابت پیروزی تیم ملی ایران مقابل ولز این سؤال در ابتدا مطرح شده بود که واکنش نخست وزیر عراق نسبت به نتیجه بازی آمریکا و تیم ملی ایران چگونه خواهد بود بود؟ چرا که از طرفی ایران کشور دوست و برادر و همسایه عراق است و از طرفی دیگر آمریکا نیز متحد استراتژیک و امنیتی این کشور است.

اما با توجه به نوع واکنش های السودانی متوجه می شویم که تمرکز نخست وزیر عراق بیشتر روی نتایج کشورهای اسلامی شرکت کننده بوده است؛ خصوصا که در توییت تبریک خود به مناسبت صعود مراکش به مرحله یک هشتم نهایی، آرزوی موفقیت برای "کشورهای دوست و برادری که نتوانسته بودند از مرحله گروهی صعود کنند" را کرده بود و این نشان می دهد که در این مرحله تمرکز نخست وزیر عراق بیشتر روی کشورهای اسلامی بوده است.

با این حال این واکنش ها ما را به این نکته هم می رساند و آن چیزی نیست جز "اتخاذ دیپلماسی متوازن" توسط دولت جدید عراق که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

شروع این دیپلماسی متوازن از جانب نخست وزیر عراق و متحدان وی از چه زمانی بود؟
شاید بتوان گفت که شروع این دیپلماسی متوازن از طرف نخست وزیر عراق و احزاب سیاسی شیعی حامی وی از زمان رایزنی ها برای تشکیل دولت بوده است که در این زمینه می توان به سفر سید عمار الحکیم به سعودی اشاره کرد که اساسا یکی از اهداف این سفر رساندن پیام تنش زدایی از طرف الاطار التنسیقی (چارچوب هماهنگی شیعی) و نیز بر طرف کردن هراس ها از به قدرت رسیدن آنان برای کشورهای حاشیه خلیج فارس بود.

در زمینه تقسیم وزارتخانه ها نیز السودانی تلاش کرد که توازن را این بار در مقیاسی وسیع تر بین ایران و آمریکا بر قرار کند و در همین راستا مثلا چهره هایی به مانند نعیم العبودی یا احمد الاسدی را که از شخصیت های بارز محور مقاومت در عراق هستند بلکه اساسا احزابی که این افراد به آن ها وابسته هستند، در لیست تحریم های آمریکا قرار دارند را به مناصب وزارت آموزش عالی و وزارت کار رساند و از طرفی دیگر شخصیتی به مانند طیف سامی را هم که به شدت نزدیک به غرب و آمریکاست به پست وزارت دارایی منصوب کرد.

در همین راستا هم محمد شیاع السودانی با وجود این که برخی از احزاب عضو در الاطار التنسیقی به شدت به دنبال پست ریاست سازمان اطلاعات هستند اما در مقابل خواسته آنان مقاومت کرده است زیرا این سازمان به طور سنتی تحت نفوذ آمریکایی ها بوده است و السودانی نمی خواهد که با خارج کردن آن از دست این کشور، اسباب اختلاف خویش با آنان را فراهم کند و به همین خاطر هم راه حل وسطی را انتخاب کرد و آن عبارت بود از منصوب کردن خود به ریاست این سازمان تا به نوعی طرفین نزاع بر سر منصب ریاست آن را راضی نگه دارد!

به طور کل داستان این پیام های تبریک هم در همین مسیر یعنی تلاش برای برقراری دیپلماسی متوازن منطقه ای و بین المللی برای عراق است. خصوصاً که در زمینه سفرهای خارجی هم السودانی ابتدا به اردن و سپس به کویت و همین چند روز پیش به ایران سفر کرد و آن طور که پیداست برنامه سفر های قریب الوقوعی را نیز به سعودی و ترکیه دارد.

علل اقبال بغداد به «دیپلماسی متوازن»
شاید بتوان دلیل اتخاذ چنین سیاستی را در دو موضوع جست و جو کرد:

الف- پس از شکست احزاب الاطار التنسیقی در نتایج انتخابات اخیر مجلس و پیروزی جریان صدر در آن با 73 کرسی و نیز اتفاقات پس از آن خصوصا درگیری های منطقه سبز بغداد، احزاب عضو چارچوب هماهنگی به این درک رسیدند مبنی براین که از آن جا که آنان به مانند جریان صدر پایگاه اجتماعی ثابت و به تمام معنا مطیعی را ندارند و نیز اکثریت مردم بی اعتماد و شدیدا منتقد تمامی جریان های سیاسی من جمله جریان صدر هستند، اگر می خواهند در برابر این جریان ایستادگی کنند، باید در قدرت باشند و به بخشی از منابع قدرت دسترسی داشته باشند و یکی از مهم ترین شرایط تحقق این موضوع ایجاد رابطه ای خوب و متوازن با قدرت های منطقه ای و جهانی است. این درک خصوصا در میان احزاب سیاسی که وزن سیاسی آنان پس از درگیری های منطقه سبز بغداد به شدت بالا رفت، به طور چشمگیری وجود دارد.

ب- اما موضوع دوم به تجربه احزاب چارچوب هماهنگی از زمان دولت عادل عبدالمهدی باز می گردد. در واقع در آن زمان یکی از دلایل سقوط آن دولت همین موضوع نوع روابط خارجی آن بود. هرچند که دولت عبدالمهدی تلاش کرد که تنشی با قدرت های منطقه ای نزدیک به غرب و آمریکا و نیز خود آمریکا نداشته باشد اما نزدیکی بسیار این دولت به چین و ایران باعث خشم آمریکایی‌ها و در نتیجه کارشکنی آنان علیه آن دولت شد. در حال حاضر و با توجه به تجربه آن دولت، احزاب قدرتمند در الاطار التنسیقی به نظر می رسد این باور را دارند که باید دولت فعلی در دیپلماسی خود توازن را اتخاذ کند.

سخن پایانی
در پایان باید گفت اگرچه اتخاذ دیپلماسی متوازن توسط دولت السودانی بهترین و تنها راه ممکن برای عراق و ملت آن در زمینه روابط خارجی است اما این توازن باید توازنی ایجابی باشد و نه توازنی سلبی و به ضرر ملت و کشور عراق.

همچنین بدون شک این سیاست السودانی با چالش هایی هم رو به رو خواهد شد و حتی همین حالا نیز با چالش هایی رو به رو است که برای مثال می توان در این خصوص به موضوع نقض حاکمیت ملی عراق اشاره کرد که یکی از همین چالش هاست که باید دید السودانی طبق همین توازن دیپلماتیک چگونه می تواند آن را به صورت ایجابی حل کند؟/ تسنیم