حرکت نرخ ارز برخلاف شاخص‌های مثبت اقتصادی کشور/ حباب قیمت ارز و سکه می ترکد؟
بررسی روند چند ماه اخیر اقتصاد کشور، اقدامات بانک مرکزی، تراز مثبت تجاری و وضعیت نقدینگی، همه نشان می‌دهد روند فعلی نرخ ارز ناشی از رفتارهای هیجانی و البته ناآرامی‌های اخیر است و ارتباطی به تحولات بخش واقعی اقتصاد ندارد.
به گزارش راهبرد معاصر، بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال تاکنون جریان عرضه ارز برای واردات و خدمات و همچنین پرداخت ارز با کارت ملی رشد قابل توجهی داشته است و درواقع همه نیازهای ارزی در این مدت تامین شده است.
براساس آخرین آمارها میزان عرضه حواله ارزی در سامانه نیما نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 60 درصد افزایش داشته است و همچنین در بازار متشکل ارزی که درواقع معطوف به معاملات نقدی ارز است، میزان عرضه ارز نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 40 درصد رشد داشته است.
از طرف دیگر بانک مرکزی برای تسهیل در دریافت ارز، خریدهای الکترونیک ارز را برای معاملات نقد راه‌اندازی کرد، سهمیه دارندگان کارت‌های بازرگانی برای خرید ارز خدماتی را به 6 هزار دلار افزایش داد و برای پوشش تقاضای حفظ ارزش دارایی، اوراق ارزی و اوراق سکه را طراحی و عرضه کرد.
بنابراین عرضه ارز حواله‌ای و نقدی در این مدت رشد قابل توجهی داشته و همچنین بانک مرکزی فرایند خرید ارز و حتی ابزارهای مکمل برای خرید ارز با هدف حفظ ارزش دارایی را راه‌اندازی کرده است، با همه این اقدامات، چرا نرخ ارز در سه ماه اخیر رشد داشته است؟
* تأثیر اغتشاشات اخیر بر رشد قیمت دلار
بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین عامل افزایش بهای ارز در سه ماه اخیر، بروز ناآرامی‌ها و اغتشاشات است زیرا از شهریور 1400 تا شهریور 1401 نرخ ارز رشد بسیار اندک و نزدیک و نزدیک به صفر داشته است. التهابات شکل گرفته که بخش عمده آن در فضای مجازی و رسانه‌ای به وجود آمده بود، موجب شکل گیری انتظارات تورمی در بازار ارز، طلا و مسکن شد و همین انتظار موجب حرکت دارندگان نقدینگی به سمت این بازارها شد.
* نبود مالیات بر عایدی سرمایه از عوامل رشد قیمت دلار
بررسی روند چند ماه اخیر اقتصاد کشور، اقدامات بانک مرکزی، تراز مثبت تجاری و وضعیت نقدینگی، همه نشان می دهد روند فعلی نرخ ارز هیچ ارتباطی به بنیان‌های اقتصادی کشور ندارد و این رشد قیمت‌ها ناشی از هیجانات کوتاه مدتی است که به دلیل فقدان مالیات بر عایدی سرمایه در بازار ارز امکان جولان پیدا کرده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که به زودی روند افزایشی نرخ ارز متوقف می‌شود و نرخ ارز به سمت ثبات حرکت خواهد کرد.
د‌طرح مالیات بر عایدی سرمایه به تصویب کمیسیون اقتصادی مجلس رسیده و در نوبت طرح در صحن علنی مجلس است. به نظر می رسد باتوجه به اهمیت و تاثیر این طرح بر کنترل بازار ارز، باید بررسی مالیات بر عایدی سرمایه در اولویت اول صحن علنی مجلس قرار گیرد تا دیگر شاهد جولان دلالان در این بازار بسیار مهم کشور نباشیم.
* اوراق ارزی ابزاری برای مدیریت بازار ارز
در سال‌های اخیر نوسانات نرخ ارز عمدتاً متأثر از عوامل غیراقتصادی و برون‌زا بوده و چندین بار شاهد جهش‌های زیاد نرخ ارز بوده‌ایم، اتفاقی که در دولت سیزدهم با بهره‌گیری بانک مرکزی از ابزارهای جدید، تاکنون رخ نداده است.
جدیدترین این ابتکارات که برای پاسخ به بخشی از تقاضای موجود در بازار ارز (سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و نوسان‌گیری) و با توجه به سطح مطلوب ذخائر اسکناس در داخل کشور اجرایی شده، انتشار اوراق ارزی با سررسید کوتاه مدت (سه‌ماهه) است.
این اوراق در زمان سررسید و بنا به درخواست دارندگان اوراق، به صورت اسکناس ارز و به معادل ریالی اوراق خریداری شده در اختیار خریداران قرار می‌گیرد.
اوراق ارزی بانک مرکزی با سررسید کوتاه‌مدت (سه‌ماهه) یکی از مشتقات ارزی برای مدیریت هر چه بهتر نرخ ارز است و در همه کشورها نیز به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع به واسطه همین مشتقات است که بانک‌های مرکزی می‌توانند بازار را مدیریت کنند و مداخله مستقیم در بازار چندین دهه است که منسوخ شده است./ فارس