چرا نرخ ارز کاهش یافت؟/ از سیاست بانک مرکزی تا تحولات بین المللی

به گزارش راهبرد معاصر؛ بالاخره پس از ماهها دلار به کانال 11 هزار تومان سقوط کرد، به عقیده کارشناسان بیشتر از آنکه عوامل روانی بر این کاهش اثر داشته باشد، عوامل بنیادین بر این کاهش حاکم است، این عوامل عبارتند از راهبردهای بانک مرکزی، سیاست های داخلی و خارجی کشور، تنش های بین الملل، نرخ جهانی ارز، ارزهای خانگی و تعاملات تجاری با سایر کشورها.

راهبردهای معقول بانک مرکزی راهکار نجات ریال از سقوط بیشتر

اوج گرفتن یک باره دلار از 3500 تومان به مرز 17 تا 18 هزار تومان در سال گذشته فاجعه ای بود که اقتصاد ایران را سالها به عقب کشید و تاثیرات نامطلوبی بر بسیاری از حوزه های اقتصادی به جای گذاشت. مهار نرخ ارز موضوعی بود که در بسیاری از بخش های اقتصادی می توانست منجر به تحرک و پویایی در بخش های تولیدی و کاهش نرخ بسیاری از اقلام وارداتی شود از این رو بانک مرکزی می بایست با اتخاذ راهبردهای معقول و مطلوبی ریال را در برابر دلار بالا کشیده و به نوعی ریال را از خطر سقوط ارزش نجات دهد. بی تردید اتخاذ برخی از سیاست های پولی و مالی از سوی رئیس بانک مرکزی و مهار نرخ ارز تا مرز 13 هزار تومان یکی از نقاط قوتی است که می توان در پرونده مدیریتی آقای همتی از آن یاد کرد.

تغییر سیاست های داخلی و خارجی عامل کاهش 10 درصدی نرخ دلار

قطعا افزایش نرخ ارز از نزدیک به 4 هزار تومان به 17 هزارذ تومان بیانگر عملکرد بسیار بد رئیس پیشین بانک مرکزی بود که نیاز به اصلاح ساختار و تغییر سیاستها بسیار الزامی و جدی شده بود از این رو کنترل نرخ ارز بخصوص دلار اولویت مهمی بود که باید به صورت جدی در دستور کار قرار داده می شد. کاهش 10 درصدی نرخ دلار از هفته گذشته و افزایش 20 درصدی ارزش ریال در هفته های اخیر ناشی از مولفه های مختلفی است که بخشی سیاست های داخلی و برخی وابسته به مسائل بین المللی است.

تنش های آمریکا و انگلیس عامل کاهش ارزش دلار

تعاملات مطلوب جمهوری اسلامی ایران در منطقه و دوری از التهاب و تنش آفرینی و پافشاری بر تلاش ایران برای حفظ صلح و ثبات در منطقه ودر سراسر جهان از جمله مسائلی است که در کاهش نرخ ارز تاثیر گذار است؛ هر چند در حال حاضر نیز فضای بین المللی به دلیل تنش آفرینی های آمریکا و اسرائیل دستخوش چالش های مختلفی است اما مسائل دیگری اعم از تنش های بین  آمریکا و انگلیس و افزایش مسائل سیاسی بین این دو کشور در تغییر سفیر و افشاگری های انجام شده و افزایش تعامل بین چین و روسیه در فعالیت های مشترک حوزه انرژی اعم از نفت و گاز همه و همه می تواند از مولفه های کاهش ارزش دلار در سطح بین المللی به شمار رود.

بازگشت به برجام عامل مهم کاهش نرخ ارز خواهد بود

درگیری ها و تنش های  داخلی در آمریکا به عنوان مشکلات سیاسی و رویکردهای یک سویه آقای ترامپ نیز منجر به کاهش ارزش دلار در سطح بین المللی شده است؛ هر چند لازم به ذکر است که کاهش نرخ ارز تنها مخصوص به دلار نیست بلکه بسیاری از ارزهای معتبر نیز فشار منفی کاهش ارزش را متحمل شده اند. سفر آقای ظریف به آمریکا و تاثیرات روانی مسائل عنوان شده در از بین بردن تحریم های یک سویه آمریکا و بازگشت ایران به دوران پیش از کاهش تعهدات برجام نیز می تواند تاثیرات روانی قابل توجهی را بر کاهش نرخ دلار به جای بگذارد.

ارتباط محدودیت تراکنش های خارج از کشور و کاهش نرخ دلار

 سیاست های بانک مرکزی در کاهش نرخ ارز اعم از محدود سازی کارت خوان های خارج از کشور نیز در کاهش نرخ دلار بسیار تاثیر گذار بوده است بنحوی که قریب به 90 درصد تراکنش کارت خوان هایی که منجر به خروج سرمایه از کشور می شدند متوقف گشته است. افزایش رکود عمیق اقتصادی و افزایش تورم نیز از جمله عواملی به شمار می روند که تقاضا برای خرید را در اقتصاد کاهش داده و بسیاری از کالاهای غیر ضروری و لوکس را از دایره انتخاب مردم خارج کرده است لذا چینش عوامل خارجی و داخلی در کاهش نرخ دلار بیانگر چرایی سقوط نرخ ارز در روزهای اخیر است.

فروش ارزهای خانگی عامل کاهش نرخ دلار است

از سوی دیگر این موضوع مهم را نباید نادیده گرفت که دلاری که تا سال گذشته برای عده ای ابزار سرمایه گذاری بود اینک در ورطه کاهش قیمت افتاده از این رو کسانی که به دلایل سود بری بیشتر سرمایه خود را تبدیل به دلار کرده بودند با گذشت یک سال از افزایش نامعمول نرخ ارز وعدم مشاهده سیگنالهایی مبنی بر افزایش دوباره دلار و مشاهده افزایش ارز ریال در هفته های اخیر مجبور به عرضه دلارهای خانگی خود شده اند. 

تعاملات تجاری دو یا چند جانبه عامل کاهش ارزش دلار است

قطعا محدود ساختن تراکنش های مالی در خارج از کشور و ابزارهای کنترلی بانک مرکزی همه وهمه از عوامل بسیار مهمی به شمار می رود که کاهش نرخ دلار و افزایش قیمت ریال را در پی داشته است؛ هر چند کاهش 10 درصدی نرخ دلار از دید فروشندگان دلار بحران به شمار نمی رود اما می توان تصریح نمود که کاهش معنا داری اتفاق افتاده است لذا تمامی عوامل داخلی و خارجی بخصوص فشارهای فعالان اقتصادی و طرفین تجاری آمریکا بر موضوع تجارت جهانی که دستخوش فشارهای آمریکا شده است همه و همه عواملی به شمار می روند که بر کاهش نرخ ارز موثر بوده اند؛ دراین بین نباید از طنین رسانه های بین المللی در انعکاس تنش های تجاری و مسائل بحران زایی که توسط آمریکا ایجاد می شود گذشت چرا که بسیاری از کشورها تجارت های دو طرفه یا چند طرفه با ارزهای محلی را مورد توجه قرار داده اند تا  دراین بین با کاهش وابستگی به دلار و عدم تبعیت از سیاستهای اقتصادی و سیاسی آمریکا فعالیت بیشتر دو یا چند جانبه ای در تعاملات و تبادلات تجاری جهان داشته باشند از این رو تمامی آنچه ذکر شد در کنار سیاست گذاریهای مناسب و متناسب با شرایط کنونی اقتصاد کشور نیز در کاهش نرخ ارز بخصوص دلار تاثیر گذار بوده است.