تکاپوی بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نوسان بازار ارز همچنان ادامه دارد و با اعمال تغییرات از سوی بانک مرکزی، بازار ارز در راستای رسیدن به آرامش گام برمی دارد و طبعاً هر تکانه‌ای در شرایط سیاسی و بین‌المللی تأثیر خود را بر بازار ارز نشان می‌دهد. در هفته گذشته محدودیت های بانک مرکزی آمریکا بر دلارهای عراق تأثیر روانی کوتاه مدت روی بازار ارز داخلی گذاشت.

 
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی از برنامه‌های جدید این بانک برای ساماندهی بازار ارز رونمایی کرد و یکی از این برنامه‌ها، ساماندهی نرخ آزاد و حذف بازار توافقی بود. بانک مرکزی اعلام کرد، قصد دارد در بازار آزاد ارز مداخله کند و قرار است بعد از چندسال صرافی ها به طور مستقیم وارد بازار شوند و نقش‌آفرینی خود را در بازار ارز بازیابی کنند.  همچنین معرفی سامانه «ناخدا» و معرفی سامانه دیگری برای مبادلات غیر رسمی تا دهه فجر دو نمای نسبتاً روشن را برای بازار ارز در هفته های آینده ایجاد می کند.

در شرایطی که نقدینگی کشور به گونه ای است که افرادی متقاضی نرخ ارز 45 هزار تومان هستند بانک مرکزی باید از آن‌ها استقبال کند و دلار خود را به قیمت روز بفروشد

محمدرضا رنجبر فلاح، اقتصاددان و مدیرعامل اسبق بانک تجارت درباره سیاست‌های جدید بانک مرکزی برای کنترل ارز به «راهبرد معاصر» گفت: اگر به سیاستی که بانک مرکزی اعلام کرده است دقت کنیم، متوجه می‌شویم به نوعی قواعد بازار در سیاست های بانک‌های مرکزی اعمال می شود. اگر صحبت از نرخ ارز 28 هزار و 500 تومانی می‌شود منظور ثابت ماندن نرخ ارز نیست، بلکه تثبیت آن در محدوده ای مشخص است تا بانک مرکزی هدف ثبات در بازار را محقق کند. بانک مرکزی متوسط قیمت ارز را در این محدوده اعلام کرد و اگر غیر از این بود، هیچ تفاوتی با ارز 4 هزار و 200 تومانی نداشت.

 
وی افزود: بانک مرکزی با تجربه ارز 4 هزار و 200 تومانی هرگز نمی‌تواند نرخ 28 هزار و 500 تومانی را به عنوان نرخ ثابت در اقتصاد در نظر بگیرد، زیرا سطح عمومی قیمت‌ها نمی‌تواند خود را با این قیمت ثابت نگه دارد، بنابراین بانک مرکزی باید ایفای نقش خود را به عنوان فعال بازار انجام دهد.

 
مدیرعامل اسبق بانک تجارت دخالت بانک مرکزی برای نرخ سازی در بازار ارز را مثبت ارزیابی و عنوان کرد: بانک مرکزی از ابزارهای خود نظیر سامانه هایی که ایجاد کرده، صرافی هایی که در کشور وجود دارند و بازارهایی که در خارج از کشور بر روی نرخ حواله ای ارز شکل گرفته استفاده خواهد کرد تا بتواند پیام تثبیت نرخ ارز را در اقتصاد کشور القا کند، برای همین گام به گام به سمت آن حرکت می کند.

 
رنجبر فلاح با بیان اینکه بانک مرکزی برای ثبات بازار باید از تجربه موفق سیاست‌های ارزی کشورهای دیگر استفاده کند، گفت: کشورهای نفتی مشابه خوبی برای الگوگیری هستند. در سال 2014 وقتی شوک نفتی در بازار نفت اتفاق افتاد، نیجریه با بحران ارزی مواجه شد، زیرا درآمدهای نفتی آن به شدت کاهش یافت. در ابتدا دولت تصمیم به کنترل و مداخله شدید در بازار گرفت به نحوی که هفت نرخ در مدت دو سال در بازار شکل گرفت، آن قدر که ارزش پول نیجریه (نایرا) کاهش پیدا کرد و در مدت 6 ماه 70 درصد ارزش پول از دست رفت.

 
وی ادامه داد: نرخ های متعددی که در این بازار شکل گرفت دولتمردان این کشور را مصمم کرد برنامه اصلاحی فوری اجرا کنند و توانستند با گرفتن وام از بانک جهانی سیاست حراج نزولی را اتخاذ کنند و با دست گذاشتن بر روی نرخ ارز، آن را پایین کشاندند.

 
این اقتصاددان با تأکید بر اینکه یکی از سیاست‌های بانک مرکزی در راستای نرخ سازی ارز حراج نزولی است، عنوان کرد: در شرایطی که نقدینگی کشور به گونه ای است که افرادی متقاضی نرخ ارز 45 هزار تومان هستند بانک مرکزی باید از آن‌ها استقبال کند و دلار خود را به قیمت روز بفروشد. با این روش نقدینگی جمع، تورم مهار و توأم با آن نرخ ارز مدیریت می‌شود.

 
رنجبر فلاح گفت: بانک مرکزی می‌تواند با سیاست حراج نزولی دلار 45 هزار تومانی را به بانک مرکزی برگرداند و زمانی که به مجموعه ای از متقاضیان پاسخ داد، چند هفته بعد نرخ را پایین تر بیاورد و متقاضیانی که حاضرند دلار را با قیمت 44 هزار تومان بخرند، پاسخگوی تقاضای آنها باشد و در ادامه با نرخ 43 هزار تومان بفروشد. با این روش سوداگرانی که در بازار ارز هستند و دنبال نوسان گیری بودند، متوجه می شوند فضا برگشته است. با این روش نرخ هر دفعه پایین تر می‌آید و آنها نیز به نوعی به عرضه کننده دلار تبدیل می شوند و این سیاست به کمک بانک مرکزی می آید تا دلار را به کانال قیمتی که مد نظر دارد، برسد.

 
وی گفت: تغییر روش با کمک بازار آزاد، صرافی ها و سامانه های مختلفی که بانک مرکزی می تواند برقرار کند، کمک می کند از فرایند حراج نزولی نرخ پایین تر بیاید و به حدی برسد که برای کشور مقبول باشد. در غیر این صورت اگر از روش دیگری بخواهد این کار انجام شود، صادرکننده مجبور است ارز خود را به نرخ 28 هزار و 500 تومان بفروشد و واردکننده با همین نرخ ارز را می گیرد و کالایی که وارد می کند با نرخ بازار آزاد، یعنی بالای 40 هزار تومان به دست مردم می‌رسد و این نوعی رانت تشویقی برای وارد کننده به شمار می رود که ضربه مهلکی به اقتصاد می زند.

تغییر روش با کمک بازار آزاد، صرافی ها و سامانه های مختلفی که بانک مرکزی می تواند برقرار کند، کمک می کند از فرایند حراج نزولی نرخ پایین تر بیاید و به حدی برسد که برای کشور مقبول باشد

این اقتصاددان تصریح کرد: با مکانیسم حراج نزولی ارز دولت می تواند محرک انتظارات در جامعه را در دست بگیرد و هیجانات را تغییر دهد. امروز انتظارات در کشور به اندازه ای است که افراد فکر می کنند اگر ارز بخرند فردا حاشیه سود عایدشان می شود، اما در حراج نزولی این انتظارات برعکس می شود و در واقع کسی که ارز را زودتر خریده، روز بعد متوجه می شود نرخ ارز پایین آمده و متضرر می شود.

 
مدیرعامل اسبق بانک تجارت با تأکید بر اینکه نباید همه تمرکز ‌ها بر بانک مرکزی باشد، تصریح کرد: اگر برخی تولیدکنندگان در راستای منافع کلان از اقدامات سوداگری دست بردارند، به ثبات اقتصادی کشور کمک می‌کند. اگر این کار را انجام ندهند، می توان به لحاظ نقدینگی با کنترل ترازنامه بانک ها و صدور بخشنامه ای تأمین مالی ریالی آن ها محدود و ناچار شوند ارز خود را بفروشند و ریالش را برای پرداخت هزینه های خود بیاورند.

 
رنجبر فلاح با بیان اینکه یکی دیگر از سیاست های بانک مرکزی برای مدیریت نرخ ارز ورود به پیمان های چندجانبه پولی است، افزود: باید با تمام کشورهایی که طرف تجاری ما هستند وارد مذاکره شویم و با پول ملی دو کشور مبادلات خودمان را تراز کنیم. می‌توان با ارز ثالث یا کالایی که ارزش سرمایه ای دارد محاسبات را انجام داد. با این روش دیگر ضرورتی ندارد وقتی با چین مراوده تجاری داریم از یورو یا دلار استفاده کنیم. این اقدام دستاورد مهمی است که باعث می‌شود برخی از کشورها از پول خود به عنوان اسلحه برای تهدید نظام مبادلات جهانی استفاده نکنند.