عربستان چگونه در مسیر صلح یمن سنگ اندازی می‌کند؟

به گزارش راهبرد معاصر تحلیلگران و فعالان سیاسی یمن علت تأخیر مذاکرات، فیمابین صنعاء و عربستان سعودی با میانجی‌گری عمان به بعد از ماه رمضان را تغییر موقعیت ریاض در این مذاکرات اعلام کردند و اظهار داشتند عربستان سعودی می‌خواهد با تبدیل خود از یک طرف گفت‌وگوها و طرف جنگ، به نقش واسطه بین طرف‌های یمنی، از پیامدهای جنگ و تجاوز به کشور همسایه خود طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی مصون بماند.

وب سایت «عربی 21» در این زمینه نوشت که بر اساس گزارش‌های رسیده فضای حاکم بر مذاکرات هیئت عربستان سعودی و دولت نجات ملی یمن که با میانجی‌گری عمان انجام شد، خوش‌بینانه بود؛ زیرا طرفین مذاکره کننده موافق‌اند که پیشرفت‌های زیادی در این دور از مذاکرات حاصل شده است، اما یک مورد اختلافی در این گفت‌وگوها وجود دارد که می‌تواند تفاهمات بین آن‌ها را به کل از بین ببرد.

ماهیت اختلاف بین عربستان سعودی و دولت نجات ملی یمن، در تفسیر و برداشت از نقش ریاض در این گفت‌وگوها است؛ زیرا دولت نجات ملی یمن معتقد است که ریاض یک طرف درگیر در جنگ یمن و به تبع آن گفت‌‌وگوها است، نه یک میانجی، در حالی که سعودی‌ها به دنبال دور زدن این مسئله اختلافی هستند و می‌خواهند خود را به عنوان میانجی بین یمنی‌ها معرفی کنند.

بر اساس این گزارش، عربستان سعودی تلاش کرده است این مذاکرات و سفر هیئت سعودی به صنعاء پشت درهای بسته انجام نشده و به صورت علنی برگزار شود و این عملکرد ریاض نشان می‌دهد که سعودی‌ها سعی دارند در درگیری‌های یمن دست به بازتعریف جایگاه خود برنند و خود را از یک طرف درگیر جنگ، در این مذاکرات به یک میانجی تبدیل کند.

تحلیلگران سیاسی در امور و مسائل یمن به این نکته واقف هستند که نقش میانجی برای عربستان سعودی، این کشور را از برخی تعهدات مربوط به بازسازی یمن و پرداخت غرامت یه یمنی‌ها به دلیل هشت سال جنگ معاف می‌کند و این مورد اختلافی به وضوح بین دولت نجات ملی یمن و عربستان سعودی در سفر اخیر هیئت ریاض به صنعاء، پایتخت یمن آغاز شد و شدیدا مورد انتقاد رهبران دولت نجات ملی در صنعاء قرار گرفت.

«محمد آل جابر»، سفیر عربستان سعودی در یمن (نزد دولت مستعفی) که ریاست هیئت سعودی‌ در مذاکرات را بر عهده داشت، بعد از دیدارها در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «با حضور هیئت سلطان نشین عمان جهت تثبیت صلح و آتش‌بس، حمایت از روند تبادل اسرا و تبادل آراء در مورد راه‌های گفت‌وگو بین گروه‌های یمنی به صنعاء سفر می‌کنم تا به یک راه حل سیاسی جامع و پایدار در یمن دست یابیم».

سفیر عربستان سعودی در ادامه نوشت: دولت و ملت عربستان سعودی برای دهه‌ها در تاریک‌ترین شرایط و بحران‌های سیاسی و اقتصادی در کنار برادران یمنی ایستاده‌اند و تلاش‌های مستمر و برادرانه از سال 2011 برای تحقق آرمان‌های مردم یمن جهت بازگشت امنیت، ثبات و رونق اقتصادی به کشور [یمن] ادامه دارد.»

به گزارش عربی21، بلافاصله پس از انتشار توییت سفیر سعودی، «محمد علی الحوثی»، عضو شورای‌عالی‌ سیاسی انقلاب یمن با اظهارات محمد آل جابر مخالفت کرد و گفت: «مذاکرات با عربستان سعودی بر این اعتبار که این کشور (عربستان سعودی) بعد از آمریکا، جنگ [علیه یمن] را رهبری می‌کند، همچنان ادامه دارد و گفت‌ؤگوها بر این اساس و اعتبار ادامه خواهد داشت».

عضو شورای عالی انقلاب مردمی یمن در ادامه افزود: «گفت‌وگوها (بین عربستان و یمن) هنوز فراتر از پرونده بشردوستانه نرفته است و مهم‌ترین آن حقوق‌هایی است که قطع آن‌ها، یکی از سلاح‌های ائتلاف برای نابودی دولت یمن و مجازات مردم یمن بود».

گره مذاکرات یمن از دید تحلیلگر یمنی

عدنان هاشم، نویسنده و محقق سیاسی یمنی نیز در همین زمینه به عربی21 گفت: «اگر عربستان سعودی دولت نجات ملی یمن را متقاعد کند که در این گفت‌وگوها نقش طرف درگیر را نداشته بلکه نقش میانجی را داشته باشد، فکر نمی‌کنم هیچ‌کدام از راه حل‌های دولت نجات ملی را بپذیرد.»

عدنان هاشم در ادامه افزود: این موضوع در روابط بین‌الملل و آینده، برای عربستان سعودی تبعات کوتاه‌مدت و بلندمدتی دارد؛ زیرا بدون توجه به هدفی که به دنبال آن بوده، در کشور همسایه خود جنگ به راه انداخته است.

این نویسنده یمنی در چرایی اینکه ریاض تلاش دارد به عنوان میانجی جنگ شناخته شود و نه طرف جنگ اظهار داشت: اینکه عربستان سعودی به عنوان میانجی پذیرفته شود، نه یک طرف جنگ، به این دلیل است که بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی، جنگ علیه یمن تبعاتی برای عربستان سعودی نخواهد داشت (ریاض متجاوز شناخته نخواهد شد).

عبدالکریم غانم، کارشناس جامعه شناسی سیاسی یمن نیز در این زمینه اظهار داشت، دولت نجات ملی یمن به این نکته آگاه است که عربستان سعودی به دنبال تغییر موقعیت سیاسی خود در بحران یمن است و می‌خواهد از یک طرف درگیر به یک میانجی بین طرف های یمنی تبدیل شود.

این جامعه‌شناس افزود: «می توان فشار مستمر عربستان سعودی بر متحدانش در یمن را به عنوان بخشی از فواید و منافعی دید که ریاض به وسیله این منافع می‌خواهد به دولت نجات ملی یمن نزدیک شود تا این دولت را به پذیرش نقش عربستان سعودی به عنوان میانجی در این گفت‌وگو‌ها متقاعد کند.»

آتش بس احتمالی در یمن

طی دو هفته اخیر، هیئت‌‌هایی از عمان (به عنوان میانجی) و هیئتی از عربستان سعودی به ریاست محمد آل جابر، سفیر این کشور در یمن راهی صنعاء شدند تا در مورد آتش بس و صلح در یمن مذاکره کنند. سفر هیئت سعودی بعد از هشت سال صورت گرفت و نتیجه این مذاکرات این شد که طرفین درگیر (انصارالله، یمنی‌های مورد حمایت عربستان سعودی و خود این کشور) بر سر تبادل اسرا به توافق رسیدند ولی علی رغم گمانه زنی‌ها و ادعای برخی رسانه‌ها مبنی بر تمدید آتش بس در یمن، این مطلب تاکنون اعلام نشده است.

آتش‌بس در یمن از یازدهم فروردین ماه سال 1401 هجری شمسی با وساطت سازمان ملل محقق شد که دوماهه قابل تمدید بود و تاکنون دو بار تمدید شده است. قرار بود این توافق مهرماه گذشته تمدید شود ولی عدم تحقق مطالبات دولت نجات ملی که بر اساس توافق بوده، منجر به عدم تمدید آن شد.

دولت نجات ملی یمن طی این مدت تأکید کرد که کشورهای متجاوز به این کشور باید به تعهدات خود ذیل توافق آتش‌بس عمل کنند؛ قرار بود بر اساس این آتش‌بس، فرودگاه صنعاء بازگشایی شود و موانع ورود کشتی‌ها به بندر الحدیده برداشته شود و حقوق کارمندان دولت که برای سال‌ها به‌دلیل جنگ پرداخت نشده است، پرداخت شود./تسنیم