آرایش انتخاباتی ترکیه و سناریوهای محتمل

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ اوایل هفته آینده (24 اردیبهشت) انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه برگزار می شود. احزاب سیاسی در این کشور در ائتلاف های مختلفی گرد هم آمده اند و وضعیت انتخاباتی را معلوم کرده اند؛ موضوع مهم اینکه انتخابات ریاست جمهوری روند سیاست داخلی و خارجی این کشور را تعیین می کند.

در انتخابات ریاست جمهوری چهار نامزد شرکت کرده اند که رقابت میان رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو است. دو نفر دیگر محرم اینجه و سینان اوغان هستند؛ اما رقابت میان اردوغان از حزب عدالت و توسعه و قلیچدار اوغلو از ائتلاف مشترک ملت (جمهوری خلق، سعادت، خوب، آینده، دوا و دموکرات) و حزب دموکراتیک خلق هاست.

در میان نظرسنجی ها و آنچه به وسیله مراکز معتبر نظرسنجی منتشر شده، پیشتازی کمال قلیچدار اوغلو از اردوغان با فاصله اندکی است، اما این به آن معنا نیست که وی از هم اکنون پیروز انتخابات است؛ زیرا اردوغان در قامت مسئول اجرایی ترکیه و در چند وقت اخیر اقدامات زیادی انجام داده که مهم ترین آن افزایش حقوق کارمندان و خدمت رسانی به زلزله زده های جنوب این کشور بوده است.

درباره احتمالات و سناریوهای پیش روی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بیان برخی نکات لازم است:

1. این دور از انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را شاید بتوان مهم ترین و نزدیک ترین رقابت انتخاباتی در ادوار این کشور دانست که رقبای انتخاباتی به ویژه اردوغان و قلیچدار اوغلو در آن رقابت می کنند.
2. نسل اولی ها در ترکیه طرفدار اردوغان هستند، اما رأی اولی ها در این کشور که شاید به نوعی قشر خاکستری نیز به شمار می روند، طرفدار تغییر وضع موجود هستند. این به آن معنا نیست که مخالف اردوغان باشند، اما به دنبال تغییر وضع موجود هستند.
3. مخالفان اردوغان با برجسته کردن مشکلات داخلی و خارجی ناشی از حضور طولانی مدتش به دنبال جذب آرای خاکستری هستند که در این میان همچنان تمرکز بر روی جوانان است.
4. پاشنه آشیل اردوغان موضوع اقتصادی و تورم بالا به گزاره اصلی مخالفان تبدیل شده است، اما رئیس جمهور ترکیه با برخی اقدامات همچون بهره برداری از خودروی ملی برقی، افزایش حداقل حقوق کارگران و بهره برداری نمایشی از  مرحله نخست نیروگاه هسته ای این کشور سعی دارد روند کلی ترکیه را رو به جلو قلمداد کند.
5. نقش بازیگران خارجی در انتخابات ترکیه چندان روشن و آشکار نیست؛ اما طبق اظهارات اردوغان خطاب به سفیر آمریکا در این کشور، می توان گفت آمریکایی ها چندان موافق پیروزی مجدد اردوغان نیستند و به تبع آن، اروپایی ها همین رویکرد را به دلیل برخی تقابل های اردوغان به ویژه در زمینه مهاجرین دارند.
   اردوغان خطاب به سفیر آمریکا گفته بود: باید به آمریکا در این انتخابات درس بدهیم. سفیر جو بایدن (رئیس‌جمهور آمریکا) با کمال دیدار می‌کند. شرم بر شما که سفیر هستید، طرف صحبت شما اینجا رئیس‌جمهور است. چطور بعد از این درخواست ملاقات با رئیس‌جمهور می‌کنید؟ درهای ما به روی وی بسته است و دیگر نمی‌تواند وارد شود. چرا؟ باید جایگاه خود آن را بداند.

سناریوهای انتخاباتی

پیروزی هرکدام از افراد ببیان شده تاثیرات زیادی بر روی موضوعات داخلی و خارجی ترکیه به ویژه در حوزه منطقه ای و بین المللی خواهد داشت. بنابراین باید سناریوهای هر گزاره را بر مبنای پیروزی نامزدها ترسیم کرد.

1. پیروزی اردوغان
   چنانچه اردوغان در انتخابات پیروز شود، در ابعاد داخلی تمرکز خاصی نخواهد کرد و باتوجه به رویکردهای وی می توان گفت، اردوغان بیشتر بر روی موضوعات سیاست خارجی تکیه خواهد کرد. در بُعد سیاست خارجی نیز وی همچنان به ایده تشکیل «ترکیه بزرگ» ادامه خواهد داد و در روابط بین المللی همان رویکرد مستقل گرایی از وابستگی به غرب را ادامه خواهد داد. به عنوان نمونه دخالت در تنش های بین المللی که نمونه آن موارد کثیری از سوریه و لیبی تا جنگ اوکراین است.
   در ابعاد داخلی نیز اردوغان همچنان توجه خود را به موضوع اقتصادی معطوف خواهد کرد که همین می تواند اصل مهمی در شکست احتمالی اش در انتخابات باشد، زیرا تورم در این کشور در مقاطعی به 87 درصد رسید که اکنون وی توانسته این رقم را تا حدود زیادی کاهش دهد.
2. پیروزی کمال قلیچدار اوغلو
   از آنجایی که اوغلو با ائتلاف میز شش نفره انتخاب شده دولتش در آینده ائتلافی است، احتمال شکنندگی آن بیشتر از دولت اردوغان خواهد بود و ممکن است در جهت گیری های سیاست های داخلی و خارجی وی تأثیرگذار باشد. بنابر برخی اظهارات اوغلو، تمرکزش بیشتر بر ابعاد داخلی قرار خواهد گرفت و باتوجه به گرایش اوغلو به موضوعات اقتصادی و مالی، آن را به عنوان پاشنه آشیل در انتخابات برگزیده است.
   در حوزه سیاست خارجی، اوغلو بر مبنای جهت گیری های خود که بر تنش زدایی تأکید می کند، به دنبال رویکرد تعامل با همسایگان است و در نخستین اظهاراتش بیان کرد، در مدت دو سال روابط خود را با سوریه به حالت عادی برخواهد گرداند؛ هرچند بسیاری این مواضع اوغلو را بیشتر شعار انتخاباتی تلقی کرده اند.

ارزیابی نهایی

انتخابات آتی ترکیه پرتنش و بااهمیت است که نقش مهمی در جهت گیری های سیاسی و خارجی این کشور دارد. اردوغان به دلیل حضور طولانی مدت در رأس سیاسی این کشور همچنان قدرت بیشتری نسبت به سایر افراد دارد و همین می تواند عاملی در جهت پیروزی وی در انتخابات باشد.

در چند روز باقی مانده تا انتخابات فردی می تواند رأی لازم را کسب کند که خطای کمتری نسبت به بقیه داشته باشد و در این راستا اردوغان سعی می کند با نپرداختن به برخی موضوعات به ویژه در حوزه منطقه ای از حساسیت های آن در راستای کاهش آرای خود جلوگیری کند.