فضای سیاسی ترکیه پس از انتخابات چگونه خواهد بود؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ ترکیه در روزهای آینده شاهد انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست ‌جمهوری و تعیین‌کننده معادلات سیاست داخلی و خارجی این کشور خواهد بود. از سویی با رجب طیب اردوغان مواجهیم که سیاست‌های توسعه‌طلبانه‌ای در پیش می‌گیرد و در مقابلش قلیچدار اوغلوست که راهبرد بازگشت به درون را پیشنهاد کرده و مدعی است در صورت رأی‌آوردن از بسیاری راهبردهای توسعه‌طلبانه اردوغان عقب‌نشینی خواهد کرد.

در حالی در آستانه انتخابات ترکیه قرار داریم که ناظران سیاسی معتقدند قلیچدار اوغلو از لحاظ توانایی‌های شخصی، رفتاری و تیپ و منش ظاهری در مقایسه با اردوغان سیاستمدار توانمندی نیست؛ اما حمایت کامل میز 6 نفره کاری کرده که پیروزی وی در برابر رقیب تا حد زیادی تضمین شود. دیگر تحلیلگران معتقدند ائتلاف ملت، چندان یکپارچه و منسجم نیست و قهر ناگهانی مرال آکشنر نشان داد ممکن است در ایستگاه‌های بعدی نیز کمال با مشکلات ناگهانی مواجه شود. رهبر حزب جمهوری خلق امیدوار است با سیاست تعامل و دوستی، احزاب را کنار هم گرد آورد، اما میان اعضای ائتلاف میز 6 نفره اختلافاتی وجود دارد که ممکن است در آینده دردسرساز شود.

شور انتخاباتی باعث شده است بسیاری از وزیران ترکیه مسئولیت را رها کنند و به کمپین انتخاباتی بپیوندند؛ حتی وزیر امور خارجه ترکیه این روزها در آنتالیا به سر می برد تا برای اردوغان رأی جمع کند

طبق آخرین نظرسنجی منتشر شده، اردوغان در افکار عمومی کمی از اوغلو عقب افتاده و این در حالی است که به دستور شورای عالی انتخابات، برخی ممنوعیت‌های انتخاباتی در ترکیه آغاز شده و این شورا سختگیرانه بر کار رسانه‌ها و فعالیت کمپین‌ها نظارت می‌کند. یکی از این قوانین، این است که از 10 روز مانده به انتخابات، انتشار هر نوع نظرسنجی و پیش‌بینی ممنوع می‌شود.

به همین دلیل در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه بازار نظرسنجی و تخمین آرای فرد پیروز کساد شده است. با وجود این، برخی روزنامه‌نگاران مشهور طرفدار اردوغان به بهانه‌ها و با ترفندهای مخصوص این ممنوعیت را دور می‌زنند. شور انتخاباتی نیز باعث شده است بسیاری از وزیران مسئولیت را رها کنند و به کمپین انتخاباتی بپیوندند؛ حتی مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه این روزها اغلب اوقات خود را در استان زادگاه خود آنتالیا به سر می برد تا برای اردوغان رأی جمع کند.

بکر بوزداغ وزیر کُردتبار دادگستری نیز به دستور اردوغان به استان کردنشین شانلی اورفا در مرز سوریه رفته و مأموریتش این است هم به عنوان نماینده مردم اورفا به مجلس راه یابد و هم مردم کُرد و عرب این استان را برای دادن رأی به اردوغان اقناع کند. فانح دونمز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه نیز مسئول برخی ریزه‌کاری‌های مهم در آنکاراست. وی با اعتماد به نفس کامل گفت: ما پیروز انتخابات خواهیم بود. بگذارید راحت بگویم؛ همین حالا همکاران من مشغول تهیه متن سخنرانی بالکن هستند. جناب رئیس‌جمهور پس از اعلام پیروزی در انتخابات به بالکن می رود و در سخنرانی ای تاریخی، از مردم ترکیه بابت اعتماد مجدد آنها تشکر می‌کند.

وزیران کابینه اردوغان و کادرهای برجسته حزب عدالت و توسعه در سخنرانی‌های خود دوقطبی و تقابل آشکار را به عنوان اصلی‌ترین الگوی انتخاباتی خود با مردم مطرح می‌کنند؛ الگویی به نام اشاره به توانایی‌های اردوغان به عنوان سیاستمداری با 30 سال سابقه بالاترین پست‌ها و مقایسه آن با قلیچدار اوغلو به عنوان سیاستمداری که غیر از رهبری حزب، پست ممتازی در اختیار نداشته و فاقد تجربه است.

 
نگاه غرب به انتخابات ترکیه

انتخابات ترکیه غیر از اهمیت داخلی، دارای ابعاد خارجی نیز هست و بسیاری از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه ‎ای به این انتخابات و نتیجه آن چشم دوخته‌اند. بسیاری از رسانه‌ها به تحلیل این رویداد پرداخته‌اند و کشورهای مختلف نیز سعی می کنند به شیوه ای بر نتیجه انتخابات تأثیر بگذارند. در این شرایط است که آمریکا در مخالفتی آشکار با تمدید دوره اردوغان، سفیر خود در ترکیه را به دیدار اوغلو رقیب اردوغان فرستاد.

برخی رسانه‌ها و مطبوعات غربی آشکارا اردوغان را هدف گرفته‌اند و آرزومند شکست وی هستند. مجله انگلیسی اکونومیست، طرح جلد خود را به انتخابات ترکیه اختصاص داد و آشکارا و بی‌محابا نوشت: اردوغان باید برود، با رأی خود برای نجات دموکراسی اقدام کنید.

انتخابات ترکیه غیر از اهمیت داخلی، دارای ابعاد خارجی نیز هست و بسیاری از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه ‎ای به این انتخابات و نتیجه آن چشم دوخته‌اند

در مقاله اکونومیست آمده است: اردوغان در بسیاری از نظرسنجی‌ها با اندکی فاصله پشت سر کمال قلیچدار اوغلو، نامزد ائتلاف ملت قرار دارد. شکست رئیس جمهور فعلی ترکیه پیامدها و  نتیجه ای برای جهان خواهد داشت. در صورت ظهور قدرتی جدید در ترکیه، روابط با غرب احیا خواهد شد.

این نشریه افزود: از همه مهمتر، در عصری که تعداد رهبران اقتدارگرا از مجارستان تا هند در حال افزایش هستند، برکناری مسالمت آمیز اردوغان به همه دموکرات های جهان نشان می دهد ممکن است رهبران اقتدارگرا نیز شکست بخورند. در صورت پیروزی قلیچدار اوغلو در انتخابات، قول داده استقلال بانک مرکزی را به رسمیت بشناسد و تورم را تک رقمی کند.

واشنگتن‌پست نیز در گزارشی اغراق‌آمیز، انتخابات ترکیه را مهم ترین انتخابات قرن ارزیابی کرد و معتقد است، پس از به قدرت رسیدن قلیچدار اوغلو، دوران جدید در ترکیه و منطقه آغاز خواهد شد.

 
چند سناریوی پس از انتخابات

«اردوغان نتیجه باخت در انتخابات را نخواهد پذیرفت»؛ این سناریویی است که در روزهای گذشته در ترکیه در حال شنیده شدن است. سناریویی بر مبنای مواضع تند و شدیداللحن سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه که در نگرش سیاسی و امنیتی‌اش معتقد به اهمیت مشت آهنین است و آشکارا اعلام کرده در صورت کنار رفتن اردوغان، به‌طور جدی وارد صحنه سیاست خواهد شد.

این هدف‌گذاری و ارتباط سویلو با ملی‌گرایان و برخی چهره‌های مافیایی، وی را به وزیری تبدیل کرده است که مواضع سیاسی‌اش موجب نگرانی فعالان سیاسی می‌شود. وی به تازگی در حساب کاربری اش در توییتر انتخابات پیشِ‌روی ترکیه را کودتا قلمداد کرد و مدعی شد، انتخابات آتی کودتای مهندسی‌شده به وسیله تیم جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و هدف از این کودتا، به قدرت رساندن کمال قلیچدار اوغلوست.

در مقابل این ادعاها، حزب جمهوری خلق برای مراقبت از آرا و جلوگیری از هرگونه تخلف و تقلب نهادی درون حزبی تأسیس کرد که رصد وضعیت برگزاری انتخابات در بیش از 500 هزار صندوق رأی کشور را بر عهده دارد. کانون وکلای مدافع در 81 استان ترکیه با هماهنگی مسئولان شاخه‌های استانی ائتلاف ملت، در همه شهرها به صورت زنده و برخط گزارش تخلفات انتخاباتی را دریافت و موضع‌گیری می‌کنند.

اسماعیل سایماز، تحلیلگر «سوزجو» از مرکز مراقبت آرا در حزب جمهوری خلق بازدید کرد و درباره آن نوشت: حزب جمهوری خلق برای کنترل وضعیت امنیت انتخابات بیش از 300 هزار نفر از اعضای خود را به کار گرفته است. آنان کار ناظران صندوق‌ها را نظارت می‌کنند، از صورت‌جلسه نهایی شمارش آرا عکس گرفته و آن را برای پنج قرارگاه حزبی ارسال می‌کنند، آرای مأخوذه را تا فرمانداری تعقیب می‌کنند، آمار یکایک صندوق‌های تمام شهر و روستاها را به مرکز می‌فرستند، اطلاعات شورای عالی انتخابات را هر سه دقیقه یک بار دریافت و ثبت می‌کنند و با استفاده از این تدابیر گسترده و دقیق، امکان دستکاری در نتیجه آرا و بروز تخلف و تقلب پایین می‌آید.

حزب جمهوری خلق برای مراقبت از آرا و جلوگیری از هرگونه تخلف و تقلب نهادی درون حزبی تأسیس کرد که رصد وضعیت برگزاری انتخابات در بیش از 500 هزار صندوق رأی کشور را بر عهده دارد

معاون حزب جمهوری خلق اعلام کرد، اظهارات تند و جانبدارانه وزیر کشور نگران کننده است. به همین دلیل حزب حامی قلیچدار اوغلو با استفاده از برنامه ویژه تلفن همراه، با تمام ناظران خود ارتباط لحظه‌ای دارد و بر مبنای ارتباط مجازی و تماس مداوم، همه را کنترل می‌کند تا خطایی روی ندهد.

با توجه به این نکات، دو سناریوی محتمل برای انتخابات در پیش است. با پیروزی اوغلو شاهد مواضع تند و تیز اردوغانی‌ها خواهیم بود. نپذیرفتن نتیجه انتخابات از سوی رئیس‌جمهور مستقر که به تازگی شرایط سخت جسمی نیز بر وی حاکم شده است می‌تواند تبعات سنگینی برای کشوری همچون ترکیه داشته باشد که در سال‌های اخیر تورم سرسام‌آوری تجربه کرده و اقتصادش بر مبنای گردشگری است.

علاوه بر این، انتخاب نشدن مجدد اردوغان سیاست بلندپروازانه وی را برای ایجاد سرزمین‌های واحد ترک نقش بر آب می‌کند، زیرا اوغلو گفته از این راهبرد عقب‌نشینی خواهد کرد. این در حالی است که با پیروزی اردوغان، شاید بسیاری از پرونده‌های بلندپروازانه منطقه‌ای ترکیه ازجمله حمایت آنکارا از باکو در مقابل ایروان و اقدام باکو برای اشغال استان سیونیک ارمنستان و همچنین رنگ و لعاب دادن به سازمان کشورهای ترک وارد مرحله جدید و جدی‌تری می‌شود.

انتخاب مجدد اردوغان احتمال اخراج ترکیه از ناتو را رقم می‌زند که این موضوع می‌تواند در شرق‌گرایی ترکیه و در سناریویی، در اوراسیاگرایی ترکیه مؤثر باشد.