بررسی سناریوهای احتمالی انتخابات ترکیه

به گزارش راهبرد معاصر نتایج اولیه رأی‌گیری، اگر رویداد غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، در ساعات پایانی فردا شب اعلام خواهد شد و نتایج تقریبا قطعی نیز تا صبح دوشنبه مشخص می‌شود.

در این میان هرچه به موعد انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم، تحولات و رویدادها و اتفاقات غیرمنتظره بیشتری شاهد هستیم که آخرین آن کناره‌گیری «محرم اینچه» و انتشار یک فایل ویدئویی مشکوک از رابطه نامشروع او بود که گفته می‌شود به همین دلیل او مجبور به کناره‌گیری شده است. این ویدئو به شکل گسترده‌ای در میان کاربران ترکیه‌ای منتشر یافت. اردوغان گفته است که کار قلیچدار اوغلو و فتح الله گولن برای کنار زدن محرم اینچه است و قلیچدار اوغلو نیز در صفحه توئیتر خود روسیه را به این کار متهم کرد و نوشت که ویدئوی منتشر شده جعلی و مونتاژ است.

قلیچدار اوغلو شامگاه پنج شنبه در صفحه توئیتر خود نوشت: «دوستان عزیز روسی شما پشت مونتاژها، توطئه‌ها، مطالب جعلی و نوارهایی هستید که دیروز در این کشور (ترکیه) افشا شد. اگر میخواهید که بعد از ۱۵ می به دوستیمان ادامه دهیم، دست از سر حکومت ترکیه بردارید، ما همچنان خواستار همکاری و دوستی هستیم».

در مقابل، اردوغان نیز در مصاحبه‌ای به شدت علیه قلیچدار اوغلو موضع گرفت و او را بابت انتقاد از روسیه سرزنش کرد. سخنگوی کاخ کرملین نیز روز جمعه این اتهامات را رد کرد و در جمع خبرنگاران گفت که روسیه هیچ دخالتی در انتخابات ترکیه ندارد و اطلاعات غلطی به کمال قلیچدار اوغلو داده شده است.

اما در خصوص سناریوهای احتمالی، در شرایط حال حاضر هر احتمالی بدون استثناء قابل اعتنا است؛ همچنان پیش‌بینی نتایج انتخابات بسیار دشوار است، به شکلی که نظرسنجی‌ها نیز از نتایج ضد و نقیض حکایت دارند.

در این راستا تاکنون نتایج نظرسنجی چهار مؤسسه تحقیقاتی منتشر شده است، طبق نظرسنجی موسسه تحقیقاتی و خبری SAROS رجب طیب اردوغان ۴۶.۹ درصد و قلیچدار اوغلو ۵۱ درصد آرا را از آن خود کرده است. در نظرسنجی مؤسسه «کُندا» نیز ۴۹.۳ درصد سؤال شوندگان به «کمال قلیچدار اوغلو» نامزد ائتلاف «ملت» و ۴۳.۷ درصد آن‌ها نیز به «رجب طیب اردوغان» نامزد ائتلاف «جمهور» رأی دادند.

اما نظرسنجی Areda نشان داد که ۵۱.۳ درصد رای‌دهندگان آماده رای دادن به اردوغان در روز یکشنبه هستند، در حالی که ۴۴.۲ درصد قصد دارند به «کمال قلیچداراوغلو» رأی بدهند. نظرسنجی مؤسسه Asal هم پیش‌بینی کرد اردوغان ۵۰.۶ درصد و قلیچداراوغلو ۴۶.۳ درصد آرا را کسب خواهند کرد.

بنابراین، همانطور که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد، آرای اردوغان و قلیچدار اوغلو بسیار به یکدیگر نزدیک است. در این میان رسانه‌های غربی و مخالفان اردوغان از یک ماه پیش مدام این گزاره را تکرار می‌کنند که قلیچدار اوغلو در همان دور اول پیروز خواهد شد. شاید بتوان گفت که اطمینان مخالفان بیشتر به دلیل حجم تبلیغاتی است که در رسانه‌های غربی علیه اردوغان می‌شود که باعث شده است تا سطح انتظارات آن‌ها بالا برود؛ تا جایی که کمال قلیچدار اوغلو معتقد است در همان دور اول رأی‌گیری با ۶۰ درصد آرا پیروز خواهد بود که بعید است.

اما در سناریوی اول اگر قلیچدار اوغلو پیروز انتخابات باشد، به احتمال قوی این پیروزی با درصد ناچیزی خواهد بود و اگر مخالفان انتخابات پارلمانی را نیز ببرند، همزمان قوت مجریه و قانون‌گذاری را در دست خواهند گرفت که قدرت بالایی در اختیار آن‌ها می‌گذارد و می‌تواند تحول بزرگی در سیاست داخلی و خارجی ترکیه موجب شود. هرچند به نظر می‌رسد که با پیروزی قلیچدار اوغلو، ترکیه ثبات سیاسی داخلی و ثبات در تصمیم‌گیری سابق را از دست بدهد، چرا که اکنون ائتلاف «ملت» از احزابی تشکیل شده است که تنها هدفشان شکست اردوغان است و هر کدام جهت‌گیری و پیشینه مختلفی دارند، از داود اوغلو گرفته تا احزاب کُرد بالطبع در فردای پیروزی در سیاست‌ها به اختلاف خواهند خورد.

در سیاست خارجی نیز آن‌گونه که از مواضع قلیچدار اوغلو بر می‌آید، ترکیه به سمت آمریکا و غرب و دوری از روسیه خواهد رفت؛ هرچند برخی کارشناسان معتقدند که قلیچدار اوغلو چندان نمی‌تواند در سیاست خارجی ترکیه تغییرات گسترده‌ای ایجاد کند و سیاست خارجی فعلی ترکیه منبعث از وضعیت ژئوپلتیکی این کشور است و ترکیه در هر شرایطی باید با همسایه آبی خود یعنی روسیه تعامل داشته باشد.

در سناریوی دوم، اردوغان بار دیگر پیروز رقابت‌هاست و حزب عدالت و توسعه نیز در پارلمان اکثریت را از آن خود خواهد کرد؛ در این شرایط اردوغان می‌تواند با قدرت بیشتری از گذشته طرح و برنامه‌های خود را در سطح داخلی و خارجی پیش ببرد؛ اما مطمئنا اپوزیسیون نیز از هم خواهد پاشید. گروههایی که اشتراکات چندانی باهم ندارند و تنها نقطه مشترکشان دشمنی با اردوغان است و اگر در این دوره نیز شکست بخورند، باید شاهد بازچینی اپوزیسیون و تغییرات گسترده در رهبری و ساختار آن باشیم.

در سناریوی سوم، یکی از طرفین انتخابات ریاستی و دیگری انتخابات پارلمانی را خواهد برد، این احتمال چندان بعید نیست؛ اما به معنای بی ثباتی سیاسی در ترکیه و کشمکش هر روزه پارلمان و دولت است که تأثیر خود را در سطح داخلی و خارجی را به شکل قابل توجهی می‌گذارد. اما از آن‌جایی که اردوغان در سال‌های گذشته اختیارات گسترده‌ای را به قوه مجریه اعطا کرده است، در صورت اختلاف میان دولت و پارلمان، دست برتر با دولت خواهد بود.

سناریوی چهارم به تشکیک در نتایج انتخابات از سوی طرف بازنده مربوط می‌شود که می‌تواند به تنش و حتی بحران در ترکیه منجر شود. رسانه‌های غربی و جبهه مخالفان از مدت‌ها پیش در این باره سخن گفته و هشدار می‌دهند که ممکن است اردوغان در صورت شکست در انتخابت نتایج را نپذیرد و همانند سال ۲۰۱۹ در انتخابات شهرداری استانبول شورای عالی انتخابات را برای لغو نتایج تحت فشار قرار دهد.

برخی کارشناسان نیز معتقدند که اگر اردوغان با درصد ناچیزی شکست بخورد، احتمال اعتراض به نتایج از سوی او وجود دارد، اما اگر با درصد قابل توجهی نتیجه را به رقیب واگذار کند، مجبور است بپذیرد.

در این راستا رجب طیب اردوغان شب گذشته در یک مصاحبه تلویزیونی که از شبکه ۱۴ ترکیه پخش شد، در پاسخ به اینکه برخی می‌گویند حزب عدالت و توسعه در صورت شکست، نتیجه را نخواهد پذیرفت، گفت: «این سؤال زشتی است؛ ما به واسطه دموکراسی به قدرت رسیده‌ایم، همان کاری را خواهم کرد که اقتضای دموکراسی است و هر نتیجه‌ای که از صندوق‌های رأی بیرون آید، قانونی است».

البته این نکته نیز ضروری است که حزب «جمهوری خلق» به رهبری قلیچدار اوغلو کارنامه چندان سفیدی در حوزه دموکراسی ندارد، این حزب پیش از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه برای دهها سال سیاست تک حزبی را در ترکیه برقرار کرده بود و از کودتاهای نظامی علیه دولت‌های غیرهمسو حمایت می‌کرد. با این حال مخالفان اردوغان از مدت‌ها پیش در حال ضریب دادن به احتمال تقلب و تشکیل در نتایج انتخابات هستند و به نظر می‌رسد در صورت شکست در انتخابات دست به اعتراض بزنند.

نتیجه انتخابات هر چه که باشد، بدون شک آینده ترکیه و مسیری را که طی خواهد کرد، بسیار تحت تاثیر قرار خواهد داد که ممکن است بر فضای منطقه و روابط خارجی ترکیه نیز تاثیر بگذارد.

اما در خصوص اعلام نتایج، کمیسیون عالی انتخابات تا اواخر شامگاه روز انتخابات (۱۴ می) اجازه درز هیچ اطلاعاتی از نتایج را نمی‌دهد و پس از آن رسانه‌ها می‌توانند به تدریج نتایج را اعلام کنند و تا نیمه شب ۱۵ می کمیسیون عالی انتخابات نتایج اولیه را به تدریج اعلام می‌کند.

پس از اعلام نتایج، احزاب و نامزدها می‌توانند اعتراضات خود را اعلام کنند و پس از بررسی شکایت‌ها، نتیجه نهایی در عرض دو هفته اعلام می‌شود.

در صورتی هم که هیچ یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری حائز اکثریت آراء نشود، انتخابات به مرحله دوم کشیده خواهد شد که بعد از دو هفته در تاریخ ۲۸ می برگزار می‌شود./فارس