سکته روابط صهیونیست‌ها و اعراب در دوره نتانیاهو

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ روابط میان رژیم صهیونیستی و جهان عرب در چند ماه نخست کابینه بنیامین نتانیاهو بدتر شده است. تحرک در روابط رژیم صهیونیستی و اعراب که نتانیاهو با امضای توافقنامه آبراهام در سپتامبر 2020 آغاز کرد و در زمان  دولت نفتالی بنت و یئیر لاپید سرعت گرفت،  از زمان روی کار آمدن کابینه جدید در اواخر دسامبر 2022 کاهش یافت.

نتانیاهو در ابتدا پس از تصدی پست نخست وزیری به دنبال ادامه دستاوردهای منطقه ای خود بود و حکام عرب خواهان همکاری با وی بودند، اما با توجه به سیاست‌های خشن و اظهارات تند اعضای کابینه اش، این روند به سرعت تغییر کرد و هشدارهای اعراب به رژیم صهیونیستی و محکومیت اقدامات آن به موضوعی تکراری تبدیل شد .به موازات آن، با وجود اینکه همکاری های عملی ادامه داشت و تفاهمات قبلی پابرجا بود، اما دیدارهای میان مسئولان و وزیران رژیم صهیونیستی و اعراب به طور فزاینده ای کاهش یافت.

نتانیاهو به دنبال تداوم همکاری منطقه ای

درباره موضوعات منطقه ای مانند قبل، نتانیاهو همچنان خواهان توسعه بیشتر توافقنامه ابراهیم، دستیابی به توافقات عادی سازی با کشورهای دیگر و به حاشیه راندن موضوع فلسطین بود. وی کمتر از قبل به ایران به عنوان موضوعی که می‌تواند رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی را به هم نزدیک‌تر کند، پرداخت و تلاش کرد از پیشرفت قابل توجهی که بنت و لاپید در روابط منطقه‌ای به دست آورده‌اند، سود ببرد.

رئیس جمهور مصر در تماس تبریک خود به نتانیاهو تأکید کرد، وی باید از هرگونه اقدامی که می تواند به تنش های منطقه ای دامن بزند خودداری کند

نتانیاهو چند روز پس از پیروزی خود در انتخابات در اول نوامبر 2022 بر تعهد خود به پیشبرد توافقنامه ابراهیم و اشتیاقش برای گسترش آن به «توافق‌های اضافی و همکاری با همسایگان منطقه‌ای رژیم صهیونیستی» تأکید کرد. نتانیاهو هنگام معرفی کابینه جدید در اواخر دسامبر 2022 ادعایش را برای گسترش چشمگیر دایره صلح تکرار کرد و به دنبال حمایت آمریکا برای عادی سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی بود.

نتانیاهو در ابتدا تعدادی پیام تبریک از سوی رهبران منطقه دریافت کرد که در دو مرحله رخ داد؛ نخست، پس از پیروزی وی در انتخابات و دوم، پس از تشکیل کابینه در پایان دسامبر. تبریک به وسیله نامه ها و تماس های تلفنی از کشورهایی ازجمله امارات، بحرین، اردن، مصر، ترکیه و سودان انجام شد. سران منطقه امیدهای خود را برای همکاری دوجانبه، حفظ ثبات و صلح و دعوت‌ها برای بازدید و ملاقات ابراز کردند.

در حالی که نتانیاهو با پیام‌های حسن نیت از سراسر منطقه مورد استقبال قرار گرفت، برخورد با وی چندان خوشایند نبود.  عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در تماس تبریک خود تأکید کرد، نتانیاهو باید از هرگونه اقدامی که می تواند به تنش های منطقه ای دامن بزند خودداری کند. عبدالله دوم، پادشاه اردن در مصاحبه با سی.ان.ان به نتانیاهو هشدار داد از هیچ خط قرمز مربوط به مکان های مقدس قدس شریف عبور نکند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز در حالی که در مصاحبه‌ای عنوان کرد «راهی جز معامله با نتانیاهو نخواهد داشت»، تأکید کرد، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی فردی نیست که به صلح معتقد باشد.

هشدار و محکومیت اعراب

برای سران کشورهای عرب گریزی از آرایش افراطی کابینه جدید رژیم صهیونیستی، بیانیه ها و سیاست های آن در زمینه موضوع فلسطین، تحریکات اعضای راست افراطی آن یا حمایتی که آنها از خشونت شهرک نشینان انجام دادند، وجود نداشت.

کمتر از یک هفته پس از ادای سوگند کابینه نتانیاهو، بن گویر (در سمت جدید خود به عنوان وزیر امنیت داخلی) از محوطه مسجد الاقصی بازدید کرد. گرچه این دیدار سفری کوتاه و کم اهمیت بود، اما بلافاصله جرقه محکومیت هایی را در سراسر منطقه برانگیخت. این نخستین مورد از سری تحریکات بالقوه با هدف از بین بردن وضعیت موجود در قدس اشغالی بود که جهان عرب باید به شدت با آن مخالفت می کرد.

نتانیاهو در دوره نخست وزیری قبلی خود برخی کارهای منطقه ای ناتمام داشت و حتی یک سفر رسمی به امارات نداشت. سفرهای برنامه ریزی شده وی به آنجا از زمان امضای توافقنامه ابراهیم در سال 2020 چندین بار لغو شد یا به تعویق افتاده است

از آن زمان، اشکال مختلف هشدارها و محکومیت‌های اعراب نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی، انتقاد از گسترش شهرک‌سازی، خشونت شهرک‌نشینان، حملات نیروهای صهیونیستی، اقدامات پلیس در قدس اشغالی، استفاده از زور در غزه و رفتارهای بن گویر و اسموتریچ ادامه یافته است. پیام اصلی اعراب این بوده که در صورت ادامه چنین اقداماتی، افزایش تنش اجتناب ناپذیر خواهد بود و ممکن است روابط با رژیم صهیونیستی، به صورت رسمی یا بالفعل کاهش یابد.

چنین هشدارها و محکومیت‌هایی با گذشت زمان بیشتر شد و در مارس با افزایش تنش‌ها در ماه رمضان به اوج خود رسید. به عنوان نمونه امارات متحده عربی 6 بار در 100 روز نخست کابینه جدید رژیم صهیونیستی، ازجمله چهار بار تنها در ماه مارس، این رژیم را محکوم کرد.

کاهش جلسات سران عرب و رژیم صهیونیستی

نتانیاهو در دوره نخست وزیری قبلی خود برخی کارهای منطقه ای ناتمام داشت و حتی یک سفر رسمی به امارات نداشت. سفرهای برنامه ریزی شده وی به آنجا از زمان امضای توافقنامه ابراهیم در سال 2020 چندین بار لغو شد یا به تعویق افتاده است. این موضوع بر همکاری میان دو طرف تأثیر گذاشته است، زیرا نتانیاهو به هیچ وزیر دیگری اجازه نداد قبل از خودش به امارات سفر کند.

هنگامی که نتانیاهو 10 روز پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرد به امارات متحده عربی دعوت شده است، به نظر می آمد همه چیز شروع خوبی دارد، اما پس از بازدید بن‌گویر از محوطه مسجدالاقصی در اوایل ژانویه، امارات متحده عربی به دلیل موضوعات فنی، به طور رسمی بازدید برنامه ریزی شده را لغو کرد.  ران درمر، وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی سفری محرمانه به امارات داشت تا راه را برای سفر نتانیاهو هموار کند، اما این تلاش ناموفق بود.

تنها دیدار علنی نتانیاهو با یک رئیس دولت عرب از زمان بازگشت به قدرت، با عبدالله دوم پادشاه اردن در امان در ژانویه بود. همچنین امید رژیم صهیونیستی به اینکه الی کوهن، وزیر امور خارجه بتواند برای شرکت در کنفرانس گردشگری سازمان ملل متحد به عربستان سعودی سفر کند به دلیل مخالفت عربستان نامید نشد.

نهادهای امنیتی رژیم صهیونیستی در ماه می به کابینه درباره فرسایش توافقنامه ابراهیم هشدار دادند. این موضوع در به تعویق افتادن نشست مجمع «نقب» و درخواست متعاقب آن از سوی کشورهای عربی درگیر برای تغییر نام مجمع به نامی که «کمتر صهیونیستی» باشد، مشهود بود.

آرزوی اولیه نتانیاهو برای گسترش توافقنامه ابراهیم در زمانی که حفظ روابط موجود با جهان عرب چالش است، واقع بینانه نبود. پس از اظهارات مکرر نتانیاهو در زمینه عادی سازی روابط احتمالی، وزیر امور خارجه عربستان در ژانویه تأکید کرد، صلح با رژیم صهیونیستی تنها با واگذاری کشور به فلسطینیان حاصل می شود. همچنین توافق ازسرگیری روابط میان عربستان سعودی و ایران نشان می دهد سعودی ها ممکن است در جهت دیگری حرکت کنند.

علاوه بر این، عربستان سعودی به تازگی چندین بار سیاست های رژیم صهیونیستی را محکوم کرده است و از اصطلاحات منفی استفاده می کند که سال ها از آن استفاده نکرده بود. به موازات آن ، عربستان ویزای مهمانان صهیونیست را که در ابتدا برای شرکت در کنفرانس گردشگری سازمان ملل متحد در العلا پذیرفته شده بود، لغو کرد.

به نظر می آید تحولات پنج ماهه نخست روی کار آمدن کابینه جدید رژیم صهیونیستی بر روابط این رژیم و اعراب تأثیر گذاشته است. این روند نزولی احتمالاً (با فراز و نشیب هایی در مسیر) در دوره تصدی کابینه ائتلافی ادامه خواهد داشت. بنابراین در کابینه فعلی رژیم صهیونیستی تنها پیشرفت محدودی ممکن است در روابط این رژیم و اعراب امکان پذیر باشد.