پیامد مثبت حضور میانجی گرانه ایران در افغانستان
یک پژوهشگر مسائل منطقه ای در خصوص حضور میانجی گرانه ایران در افغانستان گفت:برخی بازیگران منطقه‌ای مخالف میانجی‌گری ایران بین طالبان و دولت افغانستان هستند
به گزارش راهبرد معاصر؛ یک پژوهشگر مسائل منطقه‌ای با تاکید بر این‌که برخی از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی مخالف ایفای نقش ایران به‌عنوان میانجی‌گر بین طالبان و دولت افغانستان هستند، اظهار کرد: هر روند صلحی که در افغانستان انجام شود، در صورت حضور ایران می‌توان پیامد مثبت‌تری داشته باشد، اما حذف یا عدم حضور ایران موجب می‌شود یک صلح ناقص انجام شود.
فرزاد رمضانی بونش درباره گفت‌وگوهای میان ایران و طالبان که اخیرا مطرح و دیداری هم میان نمایندگانی از طالبان با معاون وزیر امور خارجه کشورمان انجام شده، گفت: روابط ایران و طالبان از زمانی که طالبان در افغانستان حضور یافت با فراز و نشیب‌هایی همراه بود. این روابط در مراحلی با تضاد کامل و یا افزایش اختلاف‌ها و همچنین با کشتن دیپلمات‌های ایرانی در مزار شریف وارد واگرایی کامل شد.
وی تصریح کرد: اما بعد از سقوط حکومت طالبان و روی کار آمدن جمهوری اسلامی افغانستان و همچنین حضور طالبان در مناطق مختلف این کشور، عملا طی سال‌های گذشته نوع روابط طالبان با ایران وارد تحولات ویژه ای شده گرچه نوع برقراری تماس‌ها وارد روابط تعاملی یا گفت‌وگوهای گسترده نشده اما حفظ و برقراری تماس با طالبان، مد نظر این گروه و تهران بوده است.
این پژوهشگر مسائل منطقه‌ای با اشاره به دلایل مذاکره و گفت‌وگوها میان ایران و طالبان گفت: این مساله دلایل مختلف منطقه‌ای، داخلی و بین‌المللی دارد؛ در بعد داخلی اگر به وضعیت طالبان نگاه کنیم، نفوذ این گروه در جغرافیای مختلف افغانستان و در مناطق شمالی و غربی این کشور گسترده‌تر شده و این افزایش مانور طالبان در افغانستان به‌عنوان بازیگری که توان زیادی دارد موجب شده تا بازیگران منطقه مانند ایران به این بازیگر مهم صحنه امنیتی افغانستان توجه کنند و خواهان آگاهی یافتن ازاهداف، نیت‌ها و به نوعی رویکرد آن‌ها در مسائل مختلف افغانستان باشند.
وی همچنین بیان کرد: با تداوم روند گفت‌وگوهای افغانستان با طالبان و همچنین فراز و نشیب آن‌ها در سال‌های گذشته در کنار توجه روسیه و آمریکا و همچنین سایر بازیگران مخالف انجام گفت‌وگو، ایران چنین رویکردی داشته که برای حفظ تعادل با سایر بازیگران گفت‌وگو با طالبان را مد نظر قرار دهد.
رمضانی بونش ادامه داد: طی سال‌های اخیر در این زمینه گاهی با اعتراضاتی از سوی دولت کابل مواجه بودیم، زیرا دولت افغانستان تلاش می‌کند هر نوع تعامل با طالبان از سوی حکومت ملی افغانستان کانالیزه شود، اما در وضعیت کنونی به نظر می‌رسد که ایران تلاش کرده با انجام گفت‌وگو، مجموعه اقدامات خود را با اطلاع دولت افغانستان پیش ببرد تا مانع از واکنش گسترده مقامات افغانستان در این زمینه شود.
این پژوهشگر مسائل منطقه‌ای خاطر نشان کرد: مسلما وضعیت افغانستان با توجه به خروج نیروهای آمریکا از این کشور و سایر مسائل امنیتی و سیاسی و همچنین حضور داعش در افغانستان، همه و همه عواملی هستند که موجب نگرانی‌هایی از سوی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با وضعیت و آینده افغانستان شده و طالبان به‌عنوان نیروی اپوزیسیون امنیتی و با تعصب افغانستان است که می‌تواند در آینده نقش مهمی داشته باشد، بنابراین آگاهی از نوع رویکردها و منافع طالبان می‌تواند مد نظر دولت ایران باشد.
وی افزود: ایران هم تلاش می‌کند با شناخت بیشتر و رایزنی با مقامات طالبان افغانستان و همچنین با موضوعات مربوط به میانجی‌گری بین طالبان و دولت وحدت ملی افغانستان، منافع امنیت ملی خود را مد نظر قرار دهد.
رمضانی بونش درباره این‌که چرا طالبان پیشنهاد کابل برای برگزاری مذاکره در عربستان را رد کرده است؟ اظهار کرد: حداقل در 10-15 سال گذشته یکی از شروط مذاکرات، پای میز مذاکره آمدن طالبان بوده است، درواقع به نوعی گفت‌وگوی مستقیم طالبان- آمریکا مد نظر رهبران طالبان قرار داشته، اما این امر خواسته حداکثری طالبان بوده که به نظر می‌رسد از این خواسته حداکثری دست کشیده‌اند، در عین حال خواستار تماس و گفت‌وگوهای آمریکا و طالبان هستند و تلاش می‌کنند روند گفت‌وگو را مستقیم با آمریکایی‌ها انجام دهند، آن‌ها دولت مستقر را غیر مشروع و دست نشانده تلقی می‌کنند.
این پژوهشگر و کارشناس ارشد مسایل منطقه ادامه داد: طالبان، با توجه به رویکرد مذاکره از سوی آمریکا تلاش می‌کند با رایزنی‌هایی با روسیه و ایران و سایر بازیگران منطقه‌ای توجه اصلی خود را معطوف به گفت‌وگوهای بنیادین و مهم با ایالات متحده آمریکا کند و خود را به‌عنوان بازیگر اصلی و میدان دار اصلی جغرافیای افغانستان مطرح کنند، در واقع طالبان تلاش می‌کند که در روند گفت‌وگو با آمریکا بیش‌ترین منافع را کسب کند.
وی همچنین درباره این‌که آیا ایران می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در مذاکرات صلح افغانستان داشته باشد، در شرایطی که گفته شده ادامه مذاکرات ناتمام طالبان در ابوظبی با آمریکایی‌ها، در عربستان انجام می شود. گفت: در سال‌های گذشته روندهای مختلفی را در بحث گفت‌وگوهای طالبان با دولت کابل و همچنین آمریکا شاهد بودیم، همچنین شاهد نقش عربستان،ازبکستان و یا تلاش‌های پاکستان و روسیه بودیم، بنابراین در این زمینه عربستان تلاش می‌کند نقش مهمی را به عهده بگیرد.
رمضانی بونش تاکید کرد: این‌که ایران به عنوان بازیگری در کنار عربستان بتواند ایفای نقش کنند در وضعیت کنونی متصور نیست، اما هر یک از بازیگران منطقه تلاش می کنند به نوعی ایفاگر نقش میانجی‌گر میان طالبان و دولت کابل باشند، در گذشته نیز مباحثی مربوط به میانجی‌گری بین طالبان و دولت کابل از سوی ایران مطرح بوده اما این که تا چه اندازه به سرانجام برسد یا با موفقیت همراه باشد، نمی‌توان خوش‌بینانه به آن نگاه کرد،زیرا موانع و چالش‌های بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد.
این پژوهشگر مسایل منطقه در پایان بیان کرد: به نظر می‌رسد برخی از بازیگران مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی مخالف ایفای نقش ایران به‌عنوان میانجی‌گر بین طالبان و دولت مستقر در کابل یا دولت وحدت ملی هستند. با همه این‌ها با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک افغانستان، هر روند صلحی که در این کشور انجام شود، در صورت حضور ایران به‌عنوان بازیگر مهم در صحنه سیاسی می‌تواند پیامدها و چشم‌اندازهای مثبت‌تری را داشته باشد، اما حذف یا عدم حضور ایران موجب می‌شود بخشی از توان و پتانسیل ایران در افغانستان مدنظر قرار نگیرد و یک صلح ناقص یا معادله ناقصی در هر گونه روند صلحی انجام گیرد.
فرزاد رمضانی بونش درباره گفت‌وگوهای میان ایران و طالبان که اخیرا مطرح و دیداری هم میان نمایندگانی از طالبان با معاون وزیر امور خارجه کشورمان انجام شده، گفت: روابط ایران و طالبان از زمانی که طالبان در افغانستان حضور یافت با فراز و نشیب‌هایی همراه بود. این روابط در مراحلی با تضاد کامل و یا افزایش اختلاف‌ها و همچنین با کشتن دیپلمات‌های ایرانی در مزار شریف وارد واگرایی کامل شد.
وی تصریح کرد: اما بعد از سقوط حکومت طالبان و روی کار آمدن جمهوری اسلامی افغانستان و همچنین حضور طالبان در مناطق مختلف این کشور، عملا طی سال‌های گذشته نوع روابط طالبان با ایران وارد تحولات ویژه ای شده گرچه نوع برقراری تماس‌ها وارد روابط تعاملی یا گفت‌وگوهای گسترده نشده اما حفظ و برقراری تماس با طالبان، مد نظر این گروه و تهران بوده است.
این پژوهشگر مسائل منطقه‌ای با اشاره به دلایل مذاکره و گفت‌وگوها میان ایران و طالبان گفت: این مساله دلایل مختلف منطقه‌ای، داخلی و بین‌المللی دارد؛ در بعد داخلی اگر به وضعیت طالبان نگاه کنیم، نفوذ این گروه در جغرافیای مختلف افغانستان و در مناطق شمالی و غربی این کشور گسترده‌تر شده و این افزایش مانور طالبان در افغانستان به‌عنوان بازیگری که توان زیادی دارد موجب شده تا بازیگران منطقه مانند ایران به این بازیگر مهم صحنه امنیتی افغانستان توجه کنند و خواهان آگاهی یافتن ازاهداف، نیت‌ها و به نوعی رویکرد آن‌ها در مسائل مختلف افغانستان باشند.
وی همچنین بیان کرد: با تداوم روند گفت‌وگوهای افغانستان با طالبان و همچنین فراز و نشیب آن‌ها در سال‌های گذشته در کنار توجه روسیه و آمریکا و همچنین سایر بازیگران مخالف انجام گفت‌وگو، ایران چنین رویکردی داشته که برای حفظ تعادل با سایر بازیگران گفت‌وگو با طالبان را مد نظر قرار دهد.
رمضانی بونش ادامه داد: طی سال‌های اخیر در این زمینه گاهی با اعتراضاتی از سوی دولت کابل مواجه بودیم، زیرا دولت افغانستان تلاش می‌کند هر نوع تعامل با طالبان از سوی حکومت ملی افغانستان کانالیزه شود، اما در وضعیت کنونی به نظر می‌رسد که ایران تلاش کرده با انجام گفت‌وگو، مجموعه اقدامات خود را با اطلاع دولت افغانستان پیش ببرد تا مانع از واکنش گسترده مقامات افغانستان در این زمینه شود.
این پژوهشگر مسائل منطقه‌ای خاطر نشان کرد: مسلما وضعیت افغانستان با توجه به خروج نیروهای آمریکا از این کشور و سایر مسائل امنیتی و سیاسی و همچنین حضور داعش در افغانستان، همه و همه عواملی هستند که موجب نگرانی‌هایی از سوی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با وضعیت و آینده افغانستان شده و طالبان به‌عنوان نیروی اپوزیسیون امنیتی و با تعصب افغانستان است که می‌تواند در آینده نقش مهمی داشته باشد، بنابراین آگاهی از نوع رویکردها و منافع طالبان می‌تواند مد نظر دولت ایران باشد.
وی افزود: ایران هم تلاش می‌کند با شناخت بیشتر و رایزنی با مقامات طالبان افغانستان و همچنین با موضوعات مربوط به میانجی‌گری بین طالبان و دولت وحدت ملی افغانستان، منافع امنیت ملی خود را مد نظر قرار دهد.
رمضانی بونش درباره این‌که چرا طالبان پیشنهاد کابل برای برگزاری مذاکره در عربستان را رد کرده است؟ اظهار کرد: حداقل در 10-15 سال گذشته یکی از شروط مذاکرات، پای میز مذاکره آمدن طالبان بوده است، درواقع به نوعی گفت‌وگوی مستقیم طالبان- آمریکا مد نظر رهبران طالبان قرار داشته، اما این امر خواسته حداکثری طالبان بوده که به نظر می‌رسد از این خواسته حداکثری دست کشیده‌اند، در عین حال خواستار تماس و گفت‌وگوهای آمریکا و طالبان هستند و تلاش می‌کنند روند گفت‌وگو را مستقیم با آمریکایی‌ها انجام دهند، آن‌ها دولت مستقر را غیر مشروع و دست نشانده تلقی می‌کنند.
این پژوهشگر و کارشناس ارشد مسایل منطقه ادامه داد: طالبان، با توجه به رویکرد مذاکره از سوی آمریکا تلاش می‌کند با رایزنی‌هایی با روسیه و ایران و سایر بازیگران منطقه‌ای توجه اصلی خود را معطوف به گفت‌وگوهای بنیادین و مهم با ایالات متحده آمریکا کند و خود را به‌عنوان بازیگر اصلی و میدان دار اصلی جغرافیای افغانستان مطرح کنند، در واقع طالبان تلاش می‌کند که در روند گفت‌وگو با آمریکا بیش‌ترین منافع را کسب کند.
وی همچنین درباره این‌که آیا ایران می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در مذاکرات صلح افغانستان داشته باشد، در شرایطی که گفته شده ادامه مذاکرات ناتمام طالبان در ابوظبی با آمریکایی‌ها، در عربستان انجام می شود. گفت: در سال‌های گذشته روندهای مختلفی را در بحث گفت‌وگوهای طالبان با دولت کابل و همچنین آمریکا شاهد بودیم، همچنین شاهد نقش عربستان،ازبکستان و یا تلاش‌های پاکستان و روسیه بودیم، بنابراین در این زمینه عربستان تلاش می‌کند نقش مهمی را به عهده بگیرد.
رمضانی بونش تاکید کرد: این‌که ایران به عنوان بازیگری در کنار عربستان بتواند ایفای نقش کنند در وضعیت کنونی متصور نیست، اما هر یک از بازیگران منطقه تلاش می کنند به نوعی ایفاگر نقش میانجی‌گر میان طالبان و دولت کابل باشند، در گذشته نیز مباحثی مربوط به میانجی‌گری بین طالبان و دولت کابل از سوی ایران مطرح بوده اما این که تا چه اندازه به سرانجام برسد یا با موفقیت همراه باشد، نمی‌توان خوش‌بینانه به آن نگاه کرد،زیرا موانع و چالش‌های بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد.
این پژوهشگر مسایل منطقه در پایان بیان کرد: به نظر می‌رسد برخی از بازیگران مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی مخالف ایفای نقش ایران به‌عنوان میانجی‌گر بین طالبان و دولت مستقر در کابل یا دولت وحدت ملی هستند. با همه این‌ها با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک افغانستان، هر روند صلحی که در این کشور انجام شود، در صورت حضور ایران به‌عنوان بازیگر مهم در صحنه سیاسی می‌تواند پیامدها و چشم‌اندازهای مثبت‌تری را داشته باشد، اما حذف یا عدم حضور ایران موجب می‌شود بخشی از توان و پتانسیل ایران در افغانستان مدنظر قرار نگیرد و یک صلح ناقص یا معادله ناقصی در هر گونه روند صلحی انجام گیرد.