آزادی آدریان دریا؛ شکست راهبرد ضدایرانی واشنگتن و پیروزی دیپلماتیک برای تهران

به گزارش راهبرد معاصر؛ دادگاه عالی منطقه جبل‌الطارق روز پنجشنبه 24 مرداد طی حکمی دستور رفع توقیف آدریان دریا را صادر کرد. این دادگاه اعلام کرد: دیگر دلیلی برای نگه داشتن این نفتکش وجود ندارد، اما مقام های آمریکایی تلاش کردند تا مانع از رفع توقیف «آدریان دریا» شوند و خواستار جلوگیری از حرکت آن شدند. سرانجام روز یکشنبه دادگاه عالی جبل‌الطارق با این درخواست آمریکا مخالفت و آن را رد کرد و با توجه به هماهنگی و آماده سازی کشتی «آدریان دریا»، این نفتکش ایرانی بامداد دوشنبه از منطقه جبل الطارق خارج و وارد آبهای بین‌المللی شد.

چرایی تغییر نام نفتکش گریس ۱ به آدریان دریا

نفتکش گریس ۱ روز جمعه ۲۵ مرداد به «آدریان دریا» تغییر نام داده و پرچم آن هم از پاناما به ایران تغییر کرد. عده‌ای این اقدام را در راستای دور زدن تحریم کشتی از سوی آمریکا عنوان کرده اند. موضوعی که از سوی مقامات سیاسی و دریانوردی ایران تکذیب شده است.

جلیل اسلامی معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ایران در مورد دلیل این موضوع اعلام کرد: «در روزهایی که نفتکش ایرانی گریس 1 در توقیف جبل‌الطارق بود، پاناما به استفاده از نفتکش گریس 1 از پرچم این کشور پایان داد.» او ادامه داد:‌ «بر اساس درخواست مالک کشتی در حال حاضر، نفتکش دارای پرچم جمهوری اسلامی ایران است.»

همچنین یکشنبه حمید بعیدی‌نژاد نیز با تأیید این موضوع در صفحه توییتر خود نوشت: تغییر نام نفتکش حامل نفت ایران در جبل الطارق این برداشت نادرست را برای برخی ایجاد کرد که این اقدام برای دور زدن تحریم‌ها صورت گرفته است. در حالی‌که ضرورت این اقدام از مخالفت پاناما با ادامه مسیر این نفتکش تحت پرچم آن کشور آغاز شد. بر اساس قوانین دریایی، پرچم کشتی تابع محل ثبت آن است. وی ادامه داد: با تصمیم به قرار گرفتن نفتکش تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران، لازم بود که ثبت نفتکش نیز در ایران انجام گیرد. طبعا با ثبت کشتی در ایران، نام جدید ایرانی برای آن انتخاب شد.

پیرامون نام آدریان این نکته لازم به ذکر است که ریشه نام آدریان از واژه یونانی «آدریانوس» یا «هادریانوس» است و این واژه نیز از ریشه اصلی «آدور» به معنی دریا یا آب گرفته شده است. هادریانوس یا ادریانوس پادشاه امپراتوری رم در سده دوم پس از میلاد مسیح، در سال 122 میلادی یک دیوار در مرز رم با انگلستان باستان کشید که بعدها به دیوار هادریان یا با تلفظ امروزی‌تر آدریان مشهور شد.

این دیوار با هدف جلوگیری از حمله قبائل سلت انگلیس به رم ساخته شد و در حال حاضر نیز بقایای این دیوار در انگلستان موجود است. می‌توان گفت که با توجه به پیروزی طرف ایرانی در آزاد کردن سوپرنفتکش آدریان دریا از دست انگلیس این نفتکش نقش دیوار آدریان را برای ایران در برابر توطئه انگلیس در دریا ایفا کرد. به سخن دیگر آدریان دریا دیواری بود که از منافع ایران در برابر انگلیس حفاظت کرد ویکی از بهتر‌ین نام‌هایی بود که می‌شد بر این نفتکش غول پیکر بعد از پیروزی در برابر غرب گذاشت.

تعهد یا عدم تعهد ایران به انگلیس؟

ایران از همان آغاز توقیف نفتکش، آن را یک دزدی دریایی آشکار و ناقض قوانین بین المللی دریانوردی اعلام کرده و با رد ادعای انگلیس مبنی بر دور زدن تحریم های اروپا علیه سوریه توسط گریس 1، اقدام لندن را بخشی از سناریوی واشنگتن علیه تهران برآورد کرد. در همان روزها، مقامات جبل الطارق گفتند که توقیف گریس 1 متاثر از کشور ثالث بوده است. یک خبرنگار بی‌بی‌سی نیز تایید کرد که این اقدام تحت تاثیر فشار آمریکا بوده است.

با این حال اکنون دولت انگلیس که به صورت آشکاری از مواضع خود عقب نیشنی کرده است تعهد کتبی ایران مبنی بر عدم دور زدن تحریم ها توسط گریس 1 را عامل آزادی آن اعلام می‌کند.وزارت امور خارجه انگیس در بیانیه‌ای نوشت: ما در نظر داریم که دولت جبل‌الطارق از ایران ضمانت گرفته که کشتی گریس ۱ به سوی سوریه حرکت نکند. ایران باید به ضمانتی که داده پایبند بماند. وزارت خارجه بریتانیا در پایان نوشت: هیچگونه قیاس یا شباهتی میان حملات و توقیف غیرقانونی و غیرقابل قبول کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز توسط ایران و اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توسط دولت جبل‌الطارق وجود ندارد.

ادعای انگلیس اما از سوی مقامات ایران کاملاً تکذیب شد. سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه این ادعا را رد کرد و گفت: «ایران برای آزادی نفتکش «گریس 1» هیچ تعهدی مبنی براینکه به سوریه نرود، نداده است؛ زیرا از ساعات اولیه توقیف نفتکش اعلام کردیم که مقصد نفتکش سوریه نبوده و تا انتها هم بر سر همین حرف باقی مانده و تأکید کردیم که اگر هم مقصد نفتکش سوریه بود، بازهم به کسی ربطی نداشت.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران هدف از طرح این ادعا را توجیه برای خروج آبرومندانه از این اقدام غیر قانونی و دزدی دریایی دانست.

در همین راستا رسانه انگلیسی «گاردین» در تحلیل این ماجرا نوشت: «انگلیس بازنده اصلی قدرت‌نمایی ایران و امریکا شد» و نشریه نیویورک تایمز آمریکا نیز اقدام دولت جبل‌الطارق را عقب‌نشینی انگلیس از تشدید تنش میان ایران و غرب تحلیل کرد.»

آزادی آدریان دریا؛ شکست راهبرد ضدایرانی واشنگتن

آزادی این آدریان دریا را می‌توان شکستی دیگر در راهبرد ضد ایرانی واشنگتن برای وارد کردن فشارهای سیاسی و اقتصادی بر تهران قلمداد کرد. در واقع با اعلام اولین خبرها از احتمال عدم تمدید دوره 30 روزه مصادره کشتی نفتکش ایران توسط جبل الطارق مقامات آمریکایی تمامی نفوذ و اهرم های مورد استفاده را بکار بردند تا از این اقدام جلوگیری کنند اما نهایتاً این ایران بود که توانست در این موضوع موفقیت آمیز عمل کرده و دولت بریتانیا را وادار به عقب‌نشینی کند.

در این مسیر ابتدا «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا چند روز پیش از صدور حکم دادگاه به لندن سفر کرد. سفری که بی تردید یکی از اهدافش ترغیب لندن به ماندن در زمین بازی آمریکا علیه ایران به ویژه جدال بر سر نفتکش توقیف شده ایرانی بود. علی رغم انجام این سفر اما لندن در عقب‌نشینی آشکار از مواضع اولیه خود زمینه را برای آزادسازی نفتکش ایرانی مهیا کرد.

با وجود این شکست اما واشنگتن همچنان امیدوار بود بتواند از طریقی دیگر و با جلب همکاری حکومت جبل الطارق از حرکت نفتکش جلوگیری به عمل آورد. روز پنجشنبه و همزمان با شنیده شدن زمزمه آزادسازی «گریس 1»، وزارت دادگستری امریکا با ارسال نامه‌ای از دولت جبل الطارق خواست تا نفتکش ایرانی «گریس 1» را همچنان در توقیف نگه دارد و اجازه آزادی آن را ندهد. بهانه چنین درخواستی وارد کردن اتهاماتی چون نقض تحریم‌های آمریکا،‌ پولشویی و حمایت از تروریسم بود. اما با رد این درخواست از سوی جبل الطارق، این بار نوبت به تهدید خدمه کشتی رسید. وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای به تمام خدمه کشتی‌ها، از جمله خدمه کشتی گریس ۱ در جبل‌الطارق، هشدار داد که در صورت «کمک به سپاه از طریق انتقال نفت ایران» ویزای آمریکا نخواهند گرفت. ارزیابی آمریکا این است که گریس ۱ با انتقال نفت از ایران به سوریه به سپاه پاسداران کمک می‌کرد. این امر می‌تواند برای هر فرد مرتبط با گریس ۱ عواقب جدی داشته باشد».

به دنبال آزادی آدریان دریا، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا نیز با طرح ادعایی درباره فعالیت آدریان دریا، کشتی حامل سوخت ایران به دولت یونان هشدار داد که هر تلاشی برای کمک به این کشتی «در طول سفرش به سوریه» حمایت مادی از یک سازمان تروریستی تلقی خواهد شد. پمپئو باز هم بر این ادعای آمریکا تاکید کرد که این کشتی در انتقال سوخت غیرقانونی به سوریه به سپاه پاسداران ایران کمک‌رسانی می‌کرده است. وی در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز با اشاره به آزادی کشتی ایرانی از جبل‌الطارق گفت: مایه تاسف است که این اتفاق افتاده است.

به هر ترتیب، ماجرای جدال نفتکش میان ایران و انگلیس به رغم حمایت آمریکا از این کشور ناکامی دیگری در کارنامه تیم تندروهای دولت آمریکا به ثبت رساند.

آزادی کشتی محوله نفت ایران آن هم با حکم دادگاه ضمن آنکه در حکم یک پیروزی حقوقی دیگر برای ایران بود، به منزله رد ادعاها و اتهام‌های پیشین مقامات دولت لندن و همچنین تندروهای کاخ سفید علیه تهران هم بود. مهم‌تر از آن اینکه این موفقیت بار دیگر کارایی ماهیت راهبرد مقاومتی ایران در برابر اعمال فشارهای خارجی را در فضای بین المللی به اثبات رسانید. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها از اینکه موفقیت های ایران به الگویی در میان کشورهای منطقه تبدیل شود هراسناک است. در واقع این می‌تواند پیامی جدی به کشورهای دیگر ارسال کند مبنی بر اینکه در تعامل و تقابل با آمریکا باید از مقاومت استفاده کرد تا نرمش؛ اینکه مقاومت منافع بیشتری را احصا می‌کند و می تواند منجر به پیروزی دیپلماتیک شود.

آزادی آدریان دریا؛ پیروزی دیپلماتیک ایران و اثبات منطق مقاومت

رفع توقیف آدریان دریا را می توان یک پیروزی دیپلماتیک برای تهران قلمداد نمود و آن را اثبات منطق مقاومت ایران دانست. نشریه واشنگتن اگزمینر آمریکایی در گزارشی درباره ماجرای توقیف ابرنفتکش حامل نفت ایران توسط نیروهای انگلیسی در جبل‌الطارق نوشت که رفع توقیف این نفتکش یک پیروزی دیپلماتیک برای تهران در برابر آمریکاست. به نوشته واشنگتن اگزمینر، مقامات منطقه‌ای جبل‌الطارق که در حاکمیت انگلیس قرار دارد، به‌‌رغم هشدارهای آمریکا طی حکمی نفتکش «گریس۱» را رفع توقیف کردند. بهنام طالب‌لو، کارشناس ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در گفت‌وگو با واشنگتن‌اگزمینر این اتفاق را یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران در برابر آمریکا دانست که می‌تواند از تنش‌ها میان تهران و لندن بکاهد که طی هفته‌های اخیر در پی توقیف این نفتکش و سپس توقیف نفتکش انگلیسی «استناایمپرو» در خلیج‌فارس افزایش یافته است. او می‌گوید: «تصمیم یک دادگاه منطقه‌ای در جبل‌الطارق برای پایان دادن به توقیف گریس۱ موجب آزردگی آمریکایی‌هایی شد که مدعی‌اند این کشتی ابزار ایران برای حمایت از دولت بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه است.»

اگر چه برخی از کشورهای منطقه به دلیل وجود فضای بی اعتمادی میان کشورها و عدم تمایل به پیمان‌های منطقه‌ای برای دست یابی به اهداف منافع و نیز تأمین امنیت خود، به قدرت های بزرگ فرامنطقه ای متوسل می شوند که برآیند آن ایجاد تنش در روابط دولت های منطقه با یکدیگر است اما منطق جمهوری اسلامی ایران برای تأمین امنیت منطقه همواره تأکید بر تشکیل مجمع گفتگوهای منطقه‌ای در راستای قطع دست بیگانگان و مداخله گران خارجی بوده است. تحولات اخیر در منطقه نشان داد که آمریکا و دیگر قدرت‌های فرامنطقه ای نه تنها قادر به دفاع از متحدین خود نیستند بلکه اساساً خود را به چنین مولفه ای متعهد نمی‌دانند چرا که وجود اختلافات و بی ثباتی در منطقه تأمین کننده اصلی منافع آنها می باشد.

آزادسازی آدریان دریا در کنار سقوط پهپاد آمریکایی و توقیف نفتکش استنا ایمپرو که به منزله شکست دو قدرت فرامنطقه‌ای مداخله گر در امور منطقه توسط محور مقاومت می باشد، بار دیگر صحت امنیت درون زا و توانایی کشورهای منطقه در حفظ منافع خود از طریق رویارویی و مقاومت در برابر زورگویی قدرت‌ها که به صورت آشکار و تحقیرآمیزی از لزوم دوشیدن منابع منطقه دم می‌زنند را به عنوان یک پیامد مهم راهبردی دیگر آشکار کرد.