آیا بسته پیشنهادی فرانسه تامین کننده نیازهای ایران است؟
اگر فرض بر خط اعتباری 15 میلیارد دلاری گذاشته شود، طرف اروپایی نسبت به هزینه های بالایی که بر کشور وارد شده است، قیمت بسیار پایینی گذاشته، جالبی ماجرا این است که این خط اعتباری برای جبران کاهش فروش نفت ایران در نظر گرفته شده است، در واقع این به معنای این است که طرف اروپایی نه در برابر خرید نفت از ایران که به عنوان یک اعتبار یک طرفه و با مصارف خاص این خط اعتباری را اعطا میکند
به گزارش راهبرد معاصر؛ ظریف در دیدار روز گذشته خود با مقامات فرانسوی نتایج مذاکرات را سازنده اعلام کرد، به نظر میرسد فرانسه یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای جبران کاهش فروش نفت در نظر گرفته است که به همراه برخی امتیازات کوچک مانند برخی کمک ها در صنعت خودرو همه یک نوع ارزان خری طرف ایرانی و یک سد برای پیشرفت رویکرد مقاومت فعالانه ایران باشد.
رویدادنگاری دو ماه گذشته
به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد روسای‌جمهوری ایران و فرانسه تاکنون ۵ بار با یکدیگر (از ۴ تیر تا ۱۵ مرداد) تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند. امانوئل بُن، مشاور دیپلماتیک امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه روز۱۹تیرماه در راستای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا راهی تهران شد. همچنین اول مردادماه عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران برای تسلیم پیام مکتوب رئیس‌جمهور ایران به رئیس‌جمهور فرانسه به پاریس سفر کرد. در مقابل امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه در مکالمه روز ۸ مرداد به حسن روحانی پیشنهاد برقراری یک خط اعتباری ۱۵میلیارد دلاری در چارچوب اینستکس را ارائه کرد و در چهارمین مکالمه رئیس‌جمهوری فرانسه با حسن روحانی درتاریخ ۸ مرداد که ظاهرا ۱۰۰ دقیقه به طول انجامیده، مکرون به روحانی پیشنهاد داده که ۱۵میلیارد یورو به اینستکس تزریق شود که از این مقدار ۵ میلیارد یورو را خود فرانسه تزریق میکند و مابقی را سایر اعضای باقی‌مانده در برجام تزریق خواهند کرد.
حسن روحانی رئیس‌جمهوری روز پنج‌شنبه ۱۰ مرداد از ادامه مذاکرات با طرف‌های برجام خبر داد و گفت که ممکن است در هفته‌های آینده به نتایج مثبتی در مذاکرات برسیم. شواهدی وجود دارد که احتمال تمایل دولت برای کوتاه آمدن از کاهش تعهدات برجامی و نشستن بر سر میز مذاکره وجود دارداز جمله اینکه محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری روز ۲۳ مردادماه با اشاره به مذاکرات ایران و فرانسه با هدف حفظ برجام گفت: «مذاکره با اروپا جدی‌تر شده است»
تمایل دولت برای امتیاز دادن و کوتاه آمدن
همچنین روز گذشته ظریف از روند مذاکرات با فرانسه اعلام رضایت کرد و آن را سازنده توصیف کرد، از فحوای اخبار میتوان این موضوع را برداشت کرد که گفتگوی روحانی و مکرون در این رابطه بوده که مکرون با گرفتن برخی امتیازات از آمریکا مقدمات نشستن ایران بر سر میز مذاکره را فراهم کند، روزنامه آرمان ملی در این زمینه می‌گوید: «فرانسه به دنبال مجاب کردن ترامپ به صدور معافيت‌هاي تحريمي براي برخي از خريداران نفت ايران براي مدت زمان محدود، در ازاي برگزاري مذاکرات است. يک مقام اروپايي که خواسته نامش فاش نشود گفته اين پيشنهاد، اعطاي مشوق‌هاي محدود براي مدت زمان محدود و در ازاي مذاکرات محدود را شامل مي‌شود و هدف آن به محک آزمون گذاردن مذاکره است. او گفت که مقام‌ها معتقد نيستند فشار صرف روي ايران موجب خواهد شد ايراني‌ها تسليم شوند.» ماکرون در جمع خبرنگاران گفت پيشنهادهايي براي کمک به کاستن از تنش‌ها ميان تهران و واشنگتن به ايران ارائه خواهد کرد. وي افزود: «ما پيشنهادهايي در خصوص کاستن از تحريم‌ها يا يک مکانيسم جبراني با هدف قادر کردن مردم ايران به زندگي بهتر ارائه کرده‌ايم.»
رويترز نوشت: «آمريکا نشانه‌اي از اقدام براي کاستن از تحريم‌ها نشان نداده و مشخص نيست ماکرون به چه مکانيسم جبراني اشاره مي‌کرد». المانيتور درباره اين بخش از سخنان ماکرون نوشته، او احتمالا به دنبال اعطاي نوعي بسته مشوق اروپايي به ايران از جمله راه‌اندازي يک خط اعتباري براي اين کشور است. اين رسانه مدعي شده ماکرون در جريان گفت‌وگو با حسن روحاني، رئيس‌جمهور ايران پيشنهاد راه‌اندازي يک خط اعتباري 15 ميليارد دلاري به عنوان روشي براي جبران کاهش فروش نفت ايران را مطرح کرده است. ماکرون همچنين گفت در ازاي اين اقدامات انتظار مي‌رود ايران کاملاً به توافق هسته‌اي پايبند باشد و وارد مذاکرات جديدي شود که برنامه موشکي و فعاليت‌هاي منطقه‌اي اين کشور را شامل مي‌شود. وي گفت: «در ساعت‌هاي آتي بايد ببينيم پاسخ ايراني‌ها چه خواهد بود. ضمن آنکه بايد ببينيم آمريکايي‌ها چقدر براي پيش رفتن آمادگي دارند»
دو نکته اساسی:
اول: ارزان خری طرف ایرانی
اگر فرض بر خط اعتباری 15 میلیارد دلاری گذاشته شود، طرف اروپایی نسبت به هزینه های بالایی که بر کشور وارد شده است، قیمت بسیار پایینی گذاشته، جالبی ماجرا این است که این خط اعتباری برای جبران کاهش فروش نفت ایران در نظر گرفته شده است، در واقع این به معنای این است که طرف اروپایی نه در برابر خرید نفت از ایران که به عنوان یک اعتبار یک طرفه و با مصارف خاص این خط اعتباری را اعطا میکند، به نوعی این اقدام را میتوان پیشکش یک آب نبات تشبیه کرد که در صورت پذیرش طرف ایرانی باز هم در برابر هیچ از خواسته های خود کوتاه آمده است. درست سال گذشته برخی خواسته های طرف ایرانی به طرف اروپایی ارائه شد که با جواب منفی طرف اروپایی روبرو شد، به نوعی پذیرش این بسته امتیازات از سوی طرف ایرانی کوتاه آمدن از موضع اصلی یکسال پیش است و یک عقب نشینی آشکار محسوب می‌شود.
این در حالیست که بسته‌های دیپلماسی اقتصادی جایگزین برای این موضوع توسط کارشناسان کشور تهیه شده است از جمله بسته توافق واقعی که در پنجم تیر سال گذشته رونمایی شد و حاوی اصولی نظیر نفت در برابر تکنولوژی، همخوانی امتیازات تعهد شده با توانایی‌های فنی و کُند کردن ابزار تحریم یک‌جانبه برای تقویت توافقات بین‌المللی بود، در این بسته اقدامات متقابل طرف های حاضر در برجام به صورت ریز و جزئی و با تکیه بر توانایی های طرفین طراحی شده بود، این طرح حاوی بسته های تجاری دو طرفه برای هر یک از کشورها نیز بود.
دوم: راه رفته
مشخص است که اگر چنین امتیازات اقتصادی ای به ایران داده شود تنها بهانه ای خواهد بود تا سیاست های طرف غربی به ایران تحمیل شود، پرواضح است که بزرگترین مانع برای طرفداران مذاکره نبود توجیه اجتماعی برای اقدام در این راستا است، از همین جنبه در صورتی هم که امتیازات مدنظر به ایران داده شود، به نظر میرسد نه تنها توجیهی برای مذاکره ایجاد نمی‌شود بلکه بالعکس بر اساس تجربه زیسته ایرانیان به نوعی میتوان گفت راه برای اقدام موثر در عرصه دیپلماسی اقتصادی بسته شود و دولت به دلیل اینکه خواسته های خود را در مسیری غیر از خواسته اجتماعی قرار داده است سرمایه اجتماعی خود را از بین ببرد.