دوئل وین بر سر پرونده هسته‌ای ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان چندی پیش با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، پایتخت اتریش دیدار و گفت و گو کرد. به نظر می‌آید پس از تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن، آزاد شدن 6 میلیارد دلار از دارای های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی و انتقال آن به قطر، شرایط برای ازسرگیری مذاکرات فنی- سیاسی میان ایران و آمریکا فراهم شده باشد.

کارشناسان معتقدند، یکی از پایه‌های اصلی کاهش تنش‌ها میان ایران و غرب، توافقات انجام شده میان سازمان انرژی اتمی کشورمان و آژانس برای ازسرگیری بازرسی‌ها،  بازگشت برخی سامانه‌های نظارتی آژانس در سایت‌های هسته ای و بسته شدن پرونده «مریوان» از سوی این نهاد بین‌المللی است.  روند تقریبا مثبت یک سال اخیر با آژانس این امکان را در اختیار تهران و واشنگتن قرار داده است با ابتکار عمان و قطر مذاکرات را ازسر بگیرند و به تفاهم‌های اولیه دست یابند.

دور جدید مذاکرات با توجه به ابتکار طرف عمانی در قالب مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا دنبال می‌شود

با آزاد شدن بخشی از منابع بلوکه شده ایران و آزادی زندانیان ایرانی- آمریکایی بار دیگر گویا دو طرف در آستانه توافق جدید قرار گرفتند. هم‌زمان با انتشار اخبار در زمینه شکل‌گیری توافقات اولیه میان ایران و آمریکا، حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه کشورمان از آماده بودن متن موسوم به «سند سپتامبر» میان ایران و طرف‌های برجام خبر داد.

طبق کدهای ارائه شده از سوی وزیر امور خارجه کشورمان به نظر می‌آید این سند همان متن 26 صفحه‌ای اتحادیه اروپا باشد که پس از چند ماه مذاکره میان تهران و واشنگتن، زمینه لازم را برای بازگشت تمام طرف‌های برجام به تعهداتشان فراهم می‌کرد؛ اما ناگهان وقوع بحران اوکراین و آغاز ناآرامی‌های شهریورماه موجب عقب‌نشینی غربی‌ها از این روند دیپلماتیک شد.

حال پس از فروکش کردن آتش اغتشاشات در ایران، واشنگتن و بروکسل بار دیگر گزینه تعامل و بازسازی روابط با تهران را انتخاب کرده اند. دور جدید مذاکرات با توجه به ابتکار طرف عمانی در قالب مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا دنبال می‌شود. البته در بخشی از توافق اولیه میان طرف ها، دوحه به عنوان بازیگر تسهیل‌گر زمینه انتقال پول‌های بلوکه شده ایران و تبادل زندانیان را فراهم کرد.

در طرف آمریکایی، پس از کنار گذشته شدن رابرت مالی مسئولیت مذاکره در پرونده ایران به افراد نزدیک به جیک سالیوان، یعنی برت مک‌گورک و آبرام پالی، نماینده موقت آمریکا در امور ایران واگذار شده است. علی باقری، معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز قرار است همانند گذشته هدایت روند مذاکرات هسته ای را با آمریکا برعهده بگیرد.

هم‌زمان با افزایش گمانه‌زنی‌ها در خصوص آینده مذاکرات ایران و آمریکا، به نظر می‌رسد طرف غربی به دنبال ایجاد ابزارهای چانه زنی برای کسب امتیازهای بیشتر در پای میز مذاکرات است. بسیاری از کارشناسان معتقدند، با توجه به معافیت‌های تحریمی ایران برای فروش نفت به چین، تأمین کالاهای اساسی برای تنظیم بازار و نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، این فرصت وجود دارد توافق هسته ای با برخی تغییرات در زمینه تعیین زمان برخی محدودیت‌ها بار دیگر مطرح شود.

برخی تحلیلگران معتقدند، بیانیه اخیر تروئیکای اروپایی در زمینه تمدید تحریم‌های موشکی ایران بیش از آنکه پالس منفی برای تشدید تنش با تهران باشد، بیان شرایط جدید غربی‌ها برای بازگشت به برجام یا انعقاد توافق جدید هسته ای با تهران است.

یکی از چالش‌های حیاتی در مسیر مذاکرات هسته‌ای تکرار تجربه روی کارآمدن فردی تندرو در کاخ سفید همانند دونالد ترامپ و خروج یکجانبه آمریکا از توافق است. دومین موضوع مهم در روند مذاکرات باقری در عمان باید پیگیری خروج نهادهای حیاتی ایران از لیست‌ تحریم‌ها باشد. بدون رفع تحریم این نهادها هرگونه معافیت تحریمی غرب برای اقتصاد ایران آورده واقعی به دنبال نخواهد داشت.

برخی تحلیلگران معتقدند، بیانیه اخیر تروئیکای اروپایی در زمینه تمدید تحریم‌های موشکی ایران بیش از آنکه پالس منفی برای تشدید تنش با تهران باشد، بیان شرایط جدید غربی‌ها برای بازگشت به برجام یا انعقاد توافق جدید هسته ای با تهران است

بهره سخن

با وجود پیشرفت‌های حاصل شده در روابط دوجانبه سازمان انرژی اتمی و آژانس، همچنان موضوعات اختلافی میان دو طرف وجود دارد. باز بودن پرونده‌های پادمانی «ورامین» و «تورقوزآباد»، نصب نشدن کامل دوربین‌های آژانس و لغو مجوز فعالیت هشت نفر از بازرسان این نهاد بین‌المللی ازجمله چالش‌های باقی مانده در روابط دو طرف است. در مسیر مذاکرات هسته‌ای علاوه بر تفاهم سیاسی میان سران قدرت‌های جهانی و جمهوری اسلامی ایران، ایجاد هماهنگی و نوعی توافق فنی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حیاتی است.

برای تکمیل این پازل لازم است گروسی در جایگاه نهادی تخصصی از هرگونه بازی سیاسی یا توجه به گزارش‌های کذب و مخرب سرویس‌ خارجی رژیم صهیونیستی خودداری و به سمت بازسازی روابط با ایران حرکت کند. بی‌شک انتخاب این گزینه علاوه بر احیای روابط سازنده میان تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به شکل‌گیری توافق پایدار و تقویت صلح و ثبات در منطقه غرب آسیا کمک شایانی خواهد کرد.