فرصت‌ها و تهدیدهای توسعه روابط ایران و چین

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نشست تخصصی «همگرایی آسیایی، فرصت‌های ایران در دکترین صلح و توسعه چین» به همت مؤسسه مطالعات جهان معاصر و مؤسسه راهبرد معاصر برگزار شد.

در این نشست احسان فروزنده، مدرس دانشگاه و مدیر تحقیق و توسعه شرکت خودروسازی یوتانگ چین با تحلیل وضعیت حاکم بر اقتصاد چین، گفت: در چین به خانواده بهای زیادی می‌دهند و معتقدند، اگر در کشورشان اتحاد داخلی داشته باشند می‌توانند مقابل نیرو و فشار خارجی مقاومت کنند. آنها اعتقاد دارند، باید همه چینی‌ها یکسان تقویت شوند و همگرایی مسالمت آمیز میانشان وجود داشته باشد.

طرف چینی ملاحظات خود را با طرف آمریکایی دارد و به خاطر سود جزئی با ایران، سود کلانش را با واشنگتن به خطر نمی‌اندازد

سیاست کاهش هزینه ها در چین

وی افزود: چینی‌ها خود را طبق آموزه‌هایشان یک سرباز می‌دانند که باید از یک فرمانده و کل واحد اطاعت و فرمانبرداری کنند. تولید در چین مبتنی بر اصل «کاهش هزینه‌ها» و هزینه نیروی انسانی این کشور پایین است. پکن سیاست «راهبری هزینه‌ها» را در دستور کار خود دارد. اگر می‌بینید سیاست صادرات کالای چینی در دستور کار قرار می‌گیرد، به این دلیل است که معتقدند باید هزینه نیروی انسانی پرداخت شود و راهبری هزینه‌ها وجود داشته باشد.

این مدرس دانشگاه عنوان کرد: طرف چینی در مذاکرات خود با مقام‌های ایرانی بارها اعلام کرده است، پکن روابط اقتصادی خود را با واشنگتن به خاطر برخی ملاحظات ایران بر هم نمی‌زند. ایران و چین روابط دیرینه و خوبی دارند، ولی به عنوان نمونه قرار بود در خیابان آزادی تهران پروژه احداث تراموا را شرکت چینی نصب و بهره‌برداری کند و حتی اتوبوس‌های فرسوده نوسازی شوند، ولی طرف چینی ملاحظات خود را با طرف آمریکایی دارد و به خاطر سود جزئی با ایران، سود کلانش را با واشنگتن به خطر نمی‌اندازد.

فروزنده گفت: ایران بعد از بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی باید الگوی توسعه پیشرفت مشخص داشته باشد، ولی در جلسات مختلف با طرف‌های خارجی ازجمله چینی‌ها در زمینه نحوه اجرای پروژه‌ها و بستن قراردادها مشکلاتی وجود دارد.

 
لزوم شناخت فرهنگ چین قبل از تعاملات اقتصادی

در ادامه نشست علی محمد سابقی، رایزن فرهنگی سابق ایران در چین و مدیرکل اسبق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: یکی از چالش‌ها برابر چین شناخت فرهنگ، اقتصاد و ماهیت فعالیت‌های چینی‌هاست. این در حالی است که چینی‌ها قبل از اینکه وارد تعامل با طرف مقابل شوند، مطالعات لازم را انجام می‌دهند، جوانب کار را می‌سنجند و بعد اقدام می‌کنند. پکن سال‌هاست این سیاست را در دستور کار خود قرار داده که باید دنیا را بشناسد، چین را به دنیا بشناساند و در این زمینه سرمایه‌گذاری فراوان کردند.

وی افزود: چینی‌ها در زمینه آموزش نیروی کار به اندازه نیازشان دانشجو پذیرش و تربیت می‌کنند، زیرا این سیاست را مد نظر دارند هزینه اضافی ندارند نیرو تربیت کنند و نیرو در جهت اشتغال به کار گرفته نشود.

لزوم پیوند میان علم و صنعت

رایزن فرهنگی سابق ایران در چین تصریح کرد: کشورمان برای پیشرفت در هر حوزه‌ای باید از جزیره ای عمل کردن بپرهیزد و همه حوزه‌ها به هم ارتباط معناداری داشته باشند. اگر آموزش و تربیت نیرو به کار، پروژه و عملیاتی نشدن ایده‌ها تبدیل نشود هیچ فایده‌ای ندارد و هزینه کرد در این زمینه‌ها عملاً بیهوده بوده است.

سابقی عنوان کرد: در چین تا چند سال پیش شرکت‌ها و کارخانجات ابتدای سال تحصیلی دانشگاه‌ها در مراکز آموزشی حاضر می‌شدند و دانشجویان تازه وارد را سنجش و بر طبق توانمندی‌هایشان راهنمایی اشتغال می‌کردند. حتی در برخی موارد هزینه آموزش دانشجو را پرداخت می‌کردند و بعد از فراغت از تحصیل، وی در کارخانه یا شرکت استخدام می‌شد و به معنای واقعی کلمه پیوند علم و صنعت شکل می‌گرفت.

ایران در رابطه با چین فرصت سوزی نکند

وی افزود: در چین حدود ۳۰ مؤسسه ایران شناسی وجود دارند و در ایران باید سیاستی وجود داشته باشد که برای تعامل با چین، سیاست‌ها و فرهنگش شناخته شود. پکن در پروژه «یک کمربند، یک راه» برای هر کشور سیاست خاصی دارد و از ابتدا نیز برای جایگاه ایران ارزش خاصی قائل بودند، ولی جمهوری اسلامی ایران از این فرصت باید بهره‌برداری کند و نباید شاهد فرصت سوزی باشیم.

در چین حدود ۳۰ مؤسسه ایران شناسی وجود دارند و در ایران باید سیاستی وجود داشته باشد که برای تعامل با چین، سیاست‌ها و فرهنگش شناخته شود

سابقی گفت: چین اگر تعامل مثبتی از ایران نبیند، مسیر پروژه «یک کمربند، یک راه» را تغییر می‌دهد و امکان دارد از شمال دریای خزر استفاده یا از ظرفیت دیگر مناطق بهره‌برداری کند. جمهوری اسلامی ایران، چین و دنیا می‌دانند بهترین مسیر عبور پروژه «یک کمربند، یک راه» از ایران است و ظرفیت‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. با وجود این، پکن ظرفیت‌های خود را معطل تصمیم گیری‌های بعضاً کند نمی‌کند و برای سرمایه‌های خود ارزش قائل است.

مدیرکل اسبق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی عنوان کرد: ایران باید در دو حوزه تصمیم گیری و تشخیص درست عمل کند تا طرف چینی به کشورمان بابت عبور پروژه اعتماد کند.

اولویت اقتصادی چین، رابطه با آمریکاست

سابقی گفت: روابط با آمریکا برای چینی‌ها مهم است و رابطه با ایران را تا جایی ادامه می‌دهند که در رابطه‌شان با آمریکا ضربه وارد نشود. چینی‌ها می‌گویند روابط اقتصادی‌شان با واشنگتن چندین برابر رابطه با تهران است و نمی‌آیند ۵۰۰ میلیارد دلار روابط تجاری خود را با آمریکا به خاطر ۱۵ میلیارد دلار رابطه با ایران به خطر بیندازند.

وی افزود: پروژه قطار سریع السیر تهران-مشهد حدود ۲۰ سال است معطل مانده، ولی همزمان با آن پروژه قطار مکه-مدینه در عربستان مطرح شد. آنها اکنون چندین سال است از پروژه خط ریلی بهره‌برداری کردند، ولی پروژه ما همچنان معطل تصمیم گیری‌های داخلی است.

چینی‌ها به رشد فردی اعتقاد ندارند و باورشان این است، اگر بخواهند رشد کنند یک جمع و یک جامعه باید با هم رشد کنند و همه یکسان از فرصت‌ها برخوردار شوند

رایزن فرهنگی سابق ایران در چین گفت: زمان مفید کار در ایران شاید به نیم ساعت یا یک ساعت در طول روز نرسد، ولی چینی‌ها هر هشت ساعت را کار می‌کنند و وقت کار را به بیهودگی نمی‌گذرانند. آنها کار را وظیفه خود می‌دانند؛ در مقاله‌ای می‌خواندم بزرگترین شبکه اطلاعاتی مربوط به چین است، زیرا آنها اعتقاد دارند اگر هر چینی به هر جای دنیا می‌رود، وظیفه خود می‌داند دانسته‌ها و اطلاعات فنی و آموزشی خود را که به سود کشورش باشد، گزارش دهد.

وی افزود: این فرهنگ از چینی‌ها شبکه میلیونی اطلاعاتی تربیت کرده است. چینی‌ها به فرهنگ، تمدن، اقتصاد و باورهای خود افتخار می‌کنند و این فرهنگ باید در ایرانی‌ها بارور شود که به فرهنگ و تمدن ایرانی خود افتخار کنند. اگر فردی چینی به خارج از کشور برود، با وجود گذشت سال‌ها همچنان روابطش را با پکن و کشورش حفظ می‌کند و به کشورش پشت پا نمی‌زند.

سابقی عنوان کرد: باید در ایران از فرهنگ سلبریتی پروری فاصله بگیریم. چینی‌ها به رشد فردی اعتقاد ندارند و باورشان این است، اگر بخواهند رشد کنند یک جمع و یک جامعه باید با هم رشد کنند و همه یکسان از فرصت‌ها برخوردار شوند.

رایزن فرهنگی سابق ایران در چین گفت: چین در اقتصاد به معادله برد-برد اعتقاد دارد، یعنی اگر چین منفعت می‌برد، طرف مقابل هم باید سود ببرد و نمی‌خواهد طرف مقابل را زیر فشار قرار دهد. چین می‌خواد بگوید، تمدن غرب آفت جامعه بشری است؛ ولی می‌خواهند تمدن چینی را جایگزین و مطرح کنند تا وضعیت جامعه بشری را تغییر دهند و همه جهان بتوانند در حیطه‌های مختلف حرف بزنند.

وی تأکید کرد: چین نمی‌خواد کشوری مانند آمریکا بر جهان سلطه داشته باشد و قوانین خود را بر جهان یکجانبه حاکم کند، بلکه می‌خواهد حتی کوچک‌ترین کشور جهان نیز در مجامع جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد. پکن جهانی شدن سازمان ملل متحد را می‌خواهد و هدف اصلی پروژه «یک کمربند، یک راه» توسعه فرهنگی چینی است.