جزئیات توافق نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا

به گزارش راهبرد معاصر؛ موافقت‌نامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اولین توافقت‌نامه چند جانبه تجارت آزاد ایران بوده که پیش بینی می‌شود با اجرایی شدن آن تجارت ایران با کشورهای عضو این اتحادیه تا پنج سال آینده به ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار برسد.

* آغاز شکل‌گیری اتحادیه اقتصادی اوراسیا

در فوریه سال 1999، قرارداد ایجاد اتحادیه گمرکی و منطقه واحد اقتصادی توسط بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و روسیه امضا شد و در اکتبر 2000 جامعه اقتصادی اوراسیا، توسط بلاروس، قرقیزستان روسیه و تاجیکستان تشکیل شد.

در جولادی 2011 اتحادیه گمرکی میان بلاروس، قزاقستان و روسیه ایجاد شد و در ادامه در اول ژانویه 2015 موافقتنامه اتحادیه اقتصادی اوراسیا بین کشورهای بلاروس، قزاقستان و روسیه امضا شد.

عضویت رسمی ارمنستان نیز در تاریخ 2 ژانویه 2015 و قرقیزستان در تاریخ 15 اگوست 2015 در اتحادیه اقتصادی اوراسیا محقق شد.

* روند موافقت‌نامه تجاری ایران و اوراسیا

مذاکرات اولیه بین ایران و اتحادیه اوراسیا برای انعقاد موافقت‌نامه تجاری در دی ماه 1394 آغاز شد و در اردیبهشت 1397 امضای موافقت‌نامه موقت (تجارت ترجیحی) توسط اعضای اتحادیه و ایران انجام شد.

این گزارش می افزاید: بالاخره در 5 آبان ماه 1398 موافقت‌نامه موقت (تجارت ترجیحی) بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا اجرایی شد و مذاکرات برای تبدیل موافقتنامه موقت به تجارت آزاد 5 آبان 1399 آغاز شد و در 28 دی ماه 1401 نیز توافق مربوط به اتمام مذاکرات رسمی موافقتنامه تجارت آزاد انجام و فرآیند آماده سازی متن و فهرست‌های کالایی آغاز شد.

* موارد تحت پوشش موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا

رفع موانع تعرفه‌ای: (فهرست‌های کالایی)
حذف تعرفه گمرکی برای حدود ۸۷ درصد خطوط تعرفه‌ای بین طرفین
رفع موانع غیر تعرفه‌ای و قانونمندی اقدامات تجاری (متن موافقت‌نامه)
رفع موانع و محدودیت‌های فرا راه تجارت
قانونمندی تدابیر غیر تعرفه‌ای جهت اجتناب از تبدیل آنها به موانع غیر ضرور برای تجارت
شامل الزامات فنی، تدابیر بهداشتی و بهداشت گیاهی، موارد مربوط به گمرکات، قواعد مبدا و چاره کارهای تجاری
شفافیت در اقدامات غیر تعرفه‌ای و اطلاع‌رسانی

* متن موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا

متن موافقت‌نامه مشتمل بر ۱۱ فصل شامل:

مقدمه، تجارت کالا، چاره کارهای تجاری، اقدامات فنی، اقدامات بهداشتی، قواعد مبدا، همکاری گمرکی، حل و فصل اختلافات، خرید دولتی، همکاری‌های بخشی (حوزه‌های حمل و نقل، MSME، انرژی، صنایع خودرو، مناطق آزاد تجاری)، مقررات پایانی

پیوست موافقت‌نامه:

دو فهرست کالاهایی مربوط به ایران و اوراسیا (هر یک حدود ۷۰۰ کد تعرفه شش رقمی) که مشمول حذف تعرفه گمرکی فهرست‌های منفی نمی‌شوند.

دو فهرست کالاهای مشمول سهمیه حذف تعرفه (۱۷ ردیف شش رقمی ایران و ۱۲ ردیف شش رقمی اوراسیا)

اهم اقدامات انجام شده وزارت صمت

1. انجام مکاتبات با اتاق بازرگانی ایران، روسای سازمان‌های صمت استانها، اتاق تعاون جهت آمادگی برای مذاکرات تجارت آزاد و انعکاس نظرات بخش خصوصی در این زمینه.

2. انجام مطالعات مربوط توسط موسسه پژوهش‌های بازرگانی درخواست ارائه فهرست منفی و اولویت‌های صادراتی به اوراسیا از بخش خصوصی و دستگاه‌های ذیربط و جمع‌آوری و تدوین بانک اطلاعاتی.

3. دریافت و بررسی گزارش‌های موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در خصوص مطالعات تطبیقی موافقت‌نامه تجارت آزاد و همچنین فهرست‌های کالایی.

4. برگزاری جلسات هماهنگی داخلی با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذیربط در خصوص موضوعات مربوط به مذاکرات تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا.

5- صدور مجوز مذاکرات در هیات محترم وزیران ایران در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۹

6- برگزاری جلسه راهبردی برای هماهنگی مذاکرات تجارت آزاد با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذیربط

7- برگزاری جلسات بررسی فهرست منفی کالایی با حضور نمایندگان دستگاه‌ها و اتاق بازرگانی سازمان توسعه تجارت ایران

8- بررسی کارشناسی متن موافقت‌نامه قبلی و تهیه پیش نویس پیشنهادات اصلاحی و تکمیلی جمهوری اسلامی ایران در خصوص متن موافقت نامه

9- شروع رسمی مذاکرات تجارت آزاد از بهمن ۱۳۹۹.

10- برگزاری بیش از ۳۰ جلسه ویدئو کنفرانس و ۶ دور مذاکره حضوری بین ایران و اوراسیا و کشورهای عضو در طی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲.

* راهکارهای حفاظتی در موافقت‌نامه ایران و اوراسیا

راهکارها و تدابیر ویژه در موافقت‌نامه ایران و اوراسیا برای حمایت از تولید داخل تعبیه شده است.

از آن جمله: اقدامات حفاظتی (سیف گارد): دو نوع سیف گارد عمومی و سیف گارد موافقت‌نامه‌ای یا دو جانبه:

سیف گارد عمومی: هنگامی که صنعت داخلی به دلیل واردات بی‌رویه دچار لطمه یا تهدید به لطمه می‌شود، با توجه با قواعد تجارت بین‌الملل (WTO) و قوانین داخلی کشورها (در مورد ایران آیین نامه مصوب هیات وزیران مصوب ۱۳۹۶ که مطابق قواعد بین‌المللی است) این سیف گاردها برای صنعتی که دچار لطمه شده است وضع می‌شود و بدون تبعیض شامل همه کشورها می‌ شود. سیف گارد به صورت اعمال عوارض مازاد یا محدودیت‌های مقداری برای واردات برای مدت زمان مشخص می‌شود و قابل تمدید است.

سیف گارد موافقت‌نامه‌ای یا دو جانبه: اگر بر اثر اعمال تخفیفات تعرفه‌ای در موافقت‌نامه، واردات بی‌رویه حاصل شود به نحوی که صنایع داخلی تهدید به لطمه شوند یا لطمه ببینند با توجه به شاخص‌ها و مدارک و مستندات ارائه شده کشور طرف توافق می‌تواند برای مدت مشخص (5 سال و قابل تمدید) وضع نماید.

ضد قیمت شکنی: با توجه با قواعد تجارت بین‌الملل (WTO و قوانین داخلی کشورها، در مورد ایران آیین نامه مصوب هیات وزیران مصوب ۱۳۹۶ که مطابق قواعد بین‌المللی است) چنانچه کمیته تحقیق تشخیص دهد که کشور مقابل قیمت کالای صادراتی خود را پایین‌تر از شاخص‌های حدنصاب مندرج در قواعد بین‌المللی مثلا پایین‌تر از قیمت تمام شده کالا عرضه می‌کند کشورها جهت حمایت از تولید داخل اقدام به اخذ عوارض مازاد بر تعرفه یا اعمال محدودیت‌های مقداری بر کالای وارداتی آن کشور می‌نمایند.

اجازه اعمال محدودیت‌های مقداری برای محصولات کشاورزی و شرایط خاص طبق قواعد بین‌المللی (اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها مطابق با قواعد بین‌المللی ممنوع است، ولی شرایط ویژه جهت امکان اعمال این محدودیت‌ها به طور خاص در مورد محصولات کشاورزی و شیلات جهت حمایت از محصولات داخلی در موافقت‌نامه‌های تجاری دیده می‌شود)

تدابیر مربوط به حفظ تراز پرداخت‌ها: هر یک از کشورهای طرف موافقت‌نامه به منظور حفظ وضعیت مالی خارجی، توقف کاهش جدی ذخایر پولی و تعادل تراز پرداخت‌های خود می‌تواند مقدار یا ارزش کالای واردتی را طبق شرایط مندرج در موافقت‌نامه‌ها محدود نماید.

قواعد مبدا: برای اطمینان از اینکه امتیازات تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای یک موافقت‌نامه فقط به کالاهای تولیدی و مبدا کشور طرف توافق تعلق می‌گیرد، در تمامی موافقت‌نامه‌ها فصل یا ضمیمه مهمی به این بخش (قواعد مبدا) اختصاص می‌یابد. با صدور و ارائه گواهی مبدا مختص هر موافقت‌نامه، در واقع امکان استفاده کالای کشور ثالث از مزایای موافقت‌نامه از بین خواهد رفت. در موافقت‌نامه ایران و اوراسیا محتوای داخلی کالا ۵۰ درصد تعیین شده است.

به گزارش فارس، عباس علی آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت امروز با هدف مذاکره با برخی مقامات اتحادیه اقتصادی اوراسیا و امضای موافقتنامه دائمی تجارت آزاد جمهوری اسلامی ایران با اعضای این اتحادیه وارد سن پترزبورگ روسیه شد و اولین موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل (کشورهای روسیه، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس)، توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و مقامات 5 کشور عضو آن اتحادیه و کمیسیون اقتصادی اوراسیا، طی مراسمی در حاشیه اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سنت پترزبورگ روسیه (4 دی ماه 1402) امضا شد./فارس