به گزارش راهبرد معاصر؛ گری سیک، استاد دانشگاه کلمبیا و از اعضای سابق شورای امنیت ملی آمریکا در دولتهای جرالد فورد، جیمی کارتر و رونالد ریگان و همچنین مشاور عالی کاخ سفید در امور ایران در زمان انقلاب اسلامی و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در مطلبی که بر روی تارنمای لوبلاگ آمریکا منتشر شد، به بررسی موردی چند نمونه در منطقه خاورمیانه پرداخته تا از این طریق بتواند قاعده قدیمی «قدرت حق میآورد» را مورد واکاوی دقیق خود قرار دهد و آن را تفکر عامل مشکلات در منطقه به اثبات برساند.
خاورمیانه به دوران توحش اولیه بازگشته است. کشورهای منطقه از دیرباز برای پیشگیری از برخی مخالفتها و اعتراضات با شهروندان خود ستمگری و بیرحمیهای نه چندان مهم و جدی داشته اند؛ اما پس از بهار عربی، جنگهای داخلی خشونتبار و ستیز میان کشورها سطح جدیدی از شرارتها را ایجاد کرده اند که یادآور قرون وسطی است.
علیرغم عبارتهای متمدنانه ای مانند روابط بین المللی مدرن، قاعده قدیمی «قدرت حق می آورد» اکنون در تعاملات بین کشورها بسیار زنده و محسوس است. واژه «محاصره» که یادآور جنگهای قرون وسطی است اکنون به شکلی تمام عیار علیه حداقل سه کشور خاورمیانه اجرا میشود: یمن، قطر، ایران.
یمن
عربستان سعودی در جنگ علیه یمن از نیروی هوایی دارای فناوری برتر سعودی و همچنین ائتلافی از نیروها استفاده کرد. خلبانان سعودی از آغاز هرچیزی- مانند کارخانجات، مزارع و دامداریها- را هدف حملات هوایی قرار دادند؛ به جز اهداف نظامی! این حملات همراه با مسدود کردن بنادر یمن به توقف واردات گندم و مواد غذایی و در نتیجه بروز قحطی در این کشور انجامید. از زبان خنثی و محتاط دیپلماسی که بگذریم، این همان محاصره است.
قطر
دو سال بعد رهبران عربستان و امارات متحده عربی به عنوان قدرتمندترین شخصیتهای سیاسی این دو کشور با پیوستن به ترامپ، قطر را بایکوت کردند. پروازها به قطر و از آن محدود شد؛ واردات و صادرات کالا از مرزهای زمینی و انتقال کالا از بنادر استانهای تحت محاصره نیز ممنوع شد. با توجه به منابع کلان مالی قطر به نظر میرسد این کشور بحران موجود را تاب آورده؛ اما به هر حال محاصره ادامه دارد.
ایران
دولت ترامپ با خروج از برجام و اعمال شدیدترین تحریمها علیه ایران از جمله ممنوعیت کامل تجارت نفت این کشور و مُجرم نامیدن بخش بزرگی از دولت و اقتصاد آن، اعلام کرده است که هدف از محاصره این عضو سازمان ملل کشاندن ایران به میز گفتگوهاست. اما دستیاران ترامپ به وضوح هدف از این تحریمها را برکناری حکومت مذهبی ایران اعلام کرده اند. اگرچه اقتصاد ایران آسیب دیده است؛ اما به نظر نمیرسد کمترین خطری متوجه دولت ایران باشد. اعتراضات تا حد زیادی متوقف شده و تهدید خارجی باعث اتحاد و گردهم آمدن مردم زیر پرچم کشورشان شده است.
نتیجهگیری
هیچ یک از سه محاصره خاورمیانه اهداف اولیه را محقق نمیکند و امکان پایان سریع تمام آنها وجود دارد؛ اما اربابان محاصره نمیخواهند هیچ اشتباهی را بپذیرند و باور دارند که هر نشانهای از ضعف میتواند «قدرت» آنها را زیر سوال ببرد. بنابراین هر سه محاصره ادامه خواهد یافت و سیاستگذاران و جنگجویان در موضع راحت خود به محاسباتشان ادامه داده و ثابت قدم باقی خواهند ماند. در حالی که درست مانند قرون وسطی، این مردم گرفتار بین قدرت و حق هستند که باید بهای محاصره را بپردازند.