ناتوانی رژیم صهیونیستی در کنترل مرزها

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ روزگاری اسرائیل با دستاویز قرار دادن اصطلاحاتی مانند «سرزمین موعود»، «تنها دموکراسی خاورمیانه» و «تنها مکان امن برای یهودیان جهان» در منطقه قدرت‌نمایی می‌کرد، اما اکنون آن صداهای بلند در حال فروکش کردن است. این دگرگونی از زمان آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در هفتم اکتبر 2023 و جنگ ویرانگر و نسل کشی اسرائیل در غزه با شدت غیرمنتظره‌ای آشکار شد.

اسرائیل تنها با چالش روایت ها مواجه نیست، بلکه برای نخستین بار در تاریخ ۷۶ ساله خود، کل محاسبات امنیتی اش وارونه شده و رژیم اشغالگر با مناطق حائل در داخل اسرائیل دست و پنجه نرم می‌کند. البته در جنگ‌های گذشته تل‌آویو این مناطق امنیتی را در درون قلمرو دشمن و با هدف توسعه جغرافیای راهبردی اسرائیل، تخلیه جمعیت عرب از نزدیکی مناطق مرزی و تقویت مرزهای خود ایجاد می‌کرد.

میان شهرک‌نشینان شمال و جنوب فلسطین اشغالی جمله مشترکی وجود دارد، «تا زمانی که امنیت در مرز برقرار نشود، برنخواهیم گشت»

این تغییر را می‌توان به عوامل مختلفی ازجمله آسیب‌پذیری در داخل به اصطلاح «کشورهای حلقه عربی» (مصر، اردن، سوریه و لبنان) نسبت داد. اسرائیل در تاریخ خود به طور مداوم تسلط نظامی و سیاسی  و تدابیر امنیتی را با حمایت بی‌قید و شرط متحدانش مانند ایالات متحده و بریتانیا اعمال کرده است.

واقعیت‌های جدید در مرزهای اسرائیل

در جنگ کنونی تل آویو به تدریج دانست معادلات و محاسبات تقابل نظامی تغییر کرده است. در واقع، این روند از سال ۲۰۰۰ آغاز شد که حزب الله، اسرائیل را به عقب نشینی از بیشتر سرزمین‌های اشغالی در جنوب لبنان مجبور کرد.

امروز اسرائیل از عقب نشینی خود مقابل دشمنان سرسختش در غزه و لبنان وحشت زده است. قابلیت‌های ترسناک مقاومت مانند پهپادها، موشک‌ها، پرتابه‌های هدفمند، تونل‌ها و تاکتیک‌های جدید، ایمنی شهرک‌نشینان اسرائیلی را در همه مناطق مرزی اسرائیل با تردید مواجه می‌کند.

میان شهرک‌نشینان شمال و جنوب فلسطین اشغالی جمله مشترکی وجود دارد، «تا زمانی که امنیت در مرز برقرار نشود، برنخواهیم گشت». در حال حاضر چشم انداز بازگشت آنها مبهم به نظر می‌آید. وزارت دفاع اسرائیل که ۱۰۰ روز پیش متعهد به جنگی سریع و قاطع برای محافظت از شهرک نشینان بود، اکنون به دنبال پناه دادن به حدود ۱۰۰ هزار نفر ساکن در امتداد مرز شمالی خود و شامل تخلیه شهرک‌هایی است که احتمالاً در جریان افزایش تنش نظامی با حزب‌الله لبنان در آینده زیر آتش قرار می گیرند.

این وضعیت سه نتیجه مهم داشته که شامل بعید بودن بازگشت فوری شهرک نشینان، تخلیه‌ بیشتر مناطق مسکونی صهیونیست‌ها، ایجاد شهرک‌های دائمی در مکان‌های امن‌تر و با  فاصله بیشتر از مرزهای جنوب لبنان و نوار غزه است.

اهداف شکست خورده

ارزیابی شوراهای شهرک‌نشینان در مناطق شمال از آوارگی حدود ۷۰ هزار نفر از شهرک نشینان در هفته‌های ابتدایی جنگ خبر، اما گزارش‌های بعدی رقم بسیار بالاتری (حدوداً ۲۳۰ هزار نفر) نشان می‌دهد.

در این راستا، سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان در سخنرانی سوم ژانویه خود بر نکته مهمی تأکید کرد و به نگرانی یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل پرداخت که اسرائیلی‌ها نه تنها تمایلی به سکونت در مناطق مرزی ندارند، بلکه در صورت محقق نشدن اهداف جنگ، نگرانی شان در مناطق مختلف اسرائیل افزایش خواهد یافت.

طبق گزارش یدیعوت آحارونت، پس از هفتم اکتبر 2023، ۱۳ هزار و 527 سرباز و غیرنظامی صهیونیست در نبردهای غزه و در امتداد مرزهای شمالی با لبنان مجروح شدند. البته تردیدهایی نسبت به این داده‌‍‌ها وجود دارد و به تازگی تردیدها نسبت به صحت داده‌های وزارت بهداشت اسرائیل افزایش یافته است و کارشناسان مختلف، منابع مستقل و تحقیقات رسانه‌ای نشان می‌دهند تعداد کشته شدگان بسیار بیشتر است. به عنوان نمونه طبق برآوردهای سازمان معلولین ارتش اسرائیل، در جنگ جاری تقریباً ۲۰ هزار نفر از کار افتاده‌اند که بسیار بیشتر از داده‌های وزارت بهداشت است.

البته محرمانگی تعداد کشته شدگان اسرائیل به ویژه در جبهه جنگ لبنان بسیار است، به طوری که در عمل داده‌ای وجود ندارند و ساختار سانسور نظامی تل آویو به شدت تمام جریان‌های اطلاعاتی را کنترل می‌کند. این موضوع به طرح پرسش مهمی درباره توانایی اسرائیل برای ایجاد معادلات راهبردی مرزی در راستای جبران عقبگرد نظامی و سیاسی در دستیابی به اهداف جنگی منجر می‌شود.

طبق گزارش یدیعوت آحارونت، پس از هفتم اکتبر 2023، ۱۳ هزار و 527 سرباز و غیرنظامی صهیونیست در نبردهای غزه و در امتداد مرزهای شمالی با لبنان مجروح شدند

با توجه به کاستی‌های آشکار اسرائیل در عملیات نظامی اش در جنوب، تردیدهایی در زمینه ظرفیت این رژیم برای به راه انداختن جنگی بزرگ در شمال ایجاد می‌شود. مقاومت لبنان در مقایسه با همتایان خود در غزه دارای قابلیت‌های نظامی بالا و ناشناخته‌ای است. علاوه بر این، حزب‌الله در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ به‌تنهایی اسرائیل را از سرزمین‌های خود خارج کرد و تاکنون تنها بخشی از قابلیت‌های نظامی جدیدش را آشکار و از آنها استفاده کرده است.

استعمارزدایی از سرزمین‌های اشغالی

در نوامبر ۲۰۲۳ معرفی موشک بُرکان به وسیله حزب الله، سلاح ساخت لبنان با بُرد ۱۰ کیلومتر و قدرت تخریب ۵۰۰ کیلوگرم مواد منفجره ابعاد قدرتمندی به این جنبش ‌بخشید. البته حزب‌الله پادگان‌های نظامی و تجمع نیروهای اسرائیلی را با برکان هدف قرار داده است.

از آغاز سال جاری حزب‌الله بیش از ۶۷۰ عملیات نظامی علیه همه ۴۸ پایگاه نظامی اسرائیل انجام داده است که از ناقوره در غرب تا مزارع شبعا در شرق را شامل می‌شود. این موضوع پیشرفت بزرگی در راهبرد مرزی مقاومت لبنان است.

به مدت ۱۵ سال (از ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۰) اسرائیل به دنبال دفاع از نوار مرزی خود در جنوب لبنان بود، اما اکنون با صدها حمله به مواضع خود در شمال فلسطین مواجه است و بیم آن می‌رود جبهه دوم جنگی ایجاد کند که می‌تواند نبرد غزه را پیچیده کند.

دسامبر ۲۰۲۳ رئیس شورای منطقه‌ای «گالیله علیا» اعلام کرد، اسرائیل با تخلیه شهرهای شمالی عملاً منطقه ای حائل به عرض تقریباً ۱۰ کیلومتر ایجاد کرده است. این منطقه از کوه حرمون واقع در منطقه جولان اشغالی سوریه تا رأس ناقوره امتداد دارد که تقریباً خالی از سکنه شده است و نیروهای اسرائیلی عمدتاً در آن حضور دارند.

در مرز موسوم به کیبوتص مانارا شهرک نشینی گفت، ۸۶ خانه از ۱۵۵ خانه این شهرک بر اثر شلیک موشک حزب الله به طور کامل ویران شده است و این پرسش را مطرح می‌کند که آیا شهرک نشینان خانه‌هایی برای بازگشت دارند یا خیر؟ حتی اگر اسرائیل جرئت تجاوز تمام عیار به لبنان داشته باشد، باز نمی‌تواند موفقیت خود را در دستیابی به اهداف جبهه لبنان تضمین کند.

سرزمین وعده‌های دروغین

دیگر دورانی که اسرائیل می‌توانست با نیروی نظامی و دسیسه‌های سیاسی ترتیبات امنیتی را بر همسایگان عرب خود تحمیل کند، گذشته است. پیش تر اسرائیل با عملیاتی مانند «لیتانی» در سال ۱۹۷۸ تلاش کرد نوار امنیتی در جنوب لبنان ایجاد کند. در نهایت این چشم انداز در سال ۲۰۰۰ با عقب نشینی تحقیرآمیز رژیم اشغالگر از لبنان از بین رفت.

در مجموع، تاکتیک‌های اسرائیل مبنی بر استفاده از بولدوزر و بمباران کل مناطق مسکونی در شمال و شرق نوار غزه برای ایجاد نوار امنیتی تا عمق دو کیلومتری به دیواری سخت برخورد کرده است. حتی تقسیم اراضی غزه و كارایی نظامی چنین اقداماتی با انتقاد آمریکا مواجه شد. اما مهم ترین موضوع، به نظر می آید مقاومت لبنان و فلسطین آمادگی دارند با نابودی سکونت گاه اسرائیلی ها در غزه و شمال فلسطین، ترفندهای تل آویو را نقش بر آب کنند.