تحریم بانک مرکزی ایران چه معنایی دارد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ شورای آتلانتیک به فاصله کوتاهی پس از اعلام خبر تحریم بانک مرکزی از سوی ایران، به تحلیل تاثیر احتمالی آن پرداخت که در ادامه ترجمه خلاصه شده آن را می خوانید.

تحریم 20 سپتامبر ترامپ علیه بانک مرکزی ایران، ذیل قوانین ضد تروریسم ایالات متحده صادر شده ولی بهانه آن، حملات ادعایی به پالایشگاه های نفتی آرامکو بوده است. واقعیت حاکی از آن است که تاثیر تحریم ها با هدفی که اعلام شده (مبارزه با تروریسم) مطابقت ندارد. بانک مرکزی ایران برای حداقل دو دهه تحت تحریم ایالات متحده قرار گرفته که طبق آن تحریم ها، به طور کلی معامله شرکت های امریکایی با آن، ممنوع می شد. همچنین تحریم های ثانویه ضد بانک مرکزی ایران از یک دهه پیش وضع شده که دامنه خطر همکاری با این نهاد را به موسسات خارجی هم تعمیم می داد. تحریم های جدید در عمل تنها به حذف معافیت های تحریمی بشردوستانه برای بانک مرکزی منجر خواهد شد و واردات دارو، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی را با مانع مواجه می سازد.

ساز و کار چنین اقدامی بدین شرح است: تجارت موارد انساندوستانه با ایران در دوره "نفت در برابر غذا" با عراق، قانونی شد و در فرمان "افزایش صادرات و اصلاح تحریم های تجاری" مصوب 2000 نیز مورد تاکید قرار گرفت. طبق فرمان مذکور اداره کنترل دارایی های خارجی، صادرات برخی کالاهای مرتبط با حیات بشری را مورد بازرسی قرار می دهد و پس از اطمینان از عدم دستیابی افراد تحریمی وزارت خارجه امریکا، مجوز صدور آن را امضا می کند.

با آمدن تحریم های ثانویه، دامنه تحریم ها به موسسات برون مرزی امریکا هم کشیده شد و معاملات با نهادهای ایرانی به ویژه بانک مرکزی را با مشکل مواجه ساخت. البته اداره کنترل دارایی ها در دستور العمل خود تاکید داشت تحریم ها بر کالاهای بشر دوستانه ای که به دست نهادهای تحت تحریم تروریستی نمی رسد، اعمال نخواهد شد ولی چنین دستورالعملی بی فایده بود.

در این وضعیت تجارت کالاهای بشردوستانه با بانک مرکزی برای نهادهای غیر امریکایی آزاد بوده و راه را برای ابتکاراتی نظیر اینستکس باز می گذاشته است. اما با تحریم های جدید، هیچ تجارت بشردوستانه ای که یک سر آن بانک مرکزی ایران باشد، قابل اجرا نخواهد بود.

در متن بیانیه وزارت خزانه داری پیرامون تحریم جدید چنین آمده: «اداره کنترل دارایی ها به نحو مقتضی درخواست های مرتبط با تجارت بشردوستانه با ایران را بررسی خواهد کرد». اما چنین تمهیداتی نمی تواند چندان مایه امید به طرف های معامله با ایران باشد. در بیانیه مورد بحث اتهامات زیادی ضد نقش بانک مرکزی در تامین مالی حزب الله و سپاه پاسداران وارد شده است. اما هیچ یک از این اتهامات شگفتی ساز نیست. صرف در اختیار داشتن حقایق قطعی در مورد نقش مستقیم بانک مرکزی، توجیهی برای سیاست فعلی ترامپ نخواهد بود.

این تحریم های جدید، تقریبا به اندازه هیچ، مانع از تامین مالی حزب الله و سپاه خواهد شد. تنها اثری که تحریم های جدید خواهد گذاشت، فشار بیشتر بر مردم ایران است که از قبل با کمبود دارو مواجهند. چنین روندی ضدیت شرکای امریکا با واشنگتن را هم بیشتر خواهد کرد به ویژه شرکایی که غذا و دارو به ایران صادر می کنند؛ در راس آن ها اتحادیه اروپا!

هرچند هیچ فعالیت مشهودی در مکانزیم اینستکس اروپایی وجود ندارد که حاکی از تجارت با ایران باشد، اما تحریم های جدید عملا قرار دادن ایران به عنوان یک طرف مکانیزم را منتفی می سازد. شاید هیچ تجارتی میان اروپا و ایران نمانده باشد که بخواهد قطع شود اما به هر حال اینستکس، یک تلاقی گاه سیاسی مهم میان اتحادیه اروپا و دولت ترامپ است؛ دو طرفی که به اندازه کافی در روابط خود تنش دیده اند.

این که دولت ترامپ در پاسخ به اتهام دست داشتن ایران در حملات علیه عربستان، تهدید به حمله نظامی می کند، مهیج است اما تهدید تنها حتی از واکنش "ببر کاغذی" مانند هم بدتر است. ترامپ به جای تحمیل هزینه به سیستم سیاسی ایران برای دست داشتن در حمله به آرامکو، مردم ایران را هدف قرار گرفته زیرا وقتی دارو نرسد، آن ها هستند که رنج خواهند کشند. رویکرد بهتر این است که از طریق سازمان ملل و پایتخت های خارجی اصلی وارد شد و ائتلافی بین المللی برای مواجهه با "تهدیدات ایران" ساخت. همانطور که ترامپ هفته پیش در مورد آن صحبت کرد. اگر تیم ترامپ به راستی به دنبال چنین ائتلاف سازی هستند، گام اول را بد برداشتند.