نقش شهید امیرعبداللهیان در پیشبرد سیاست همسایگی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دولت‏‌های مختلف هر یک بر مبنای رویه‌ها و مشی خود علاوه بر حفظ اصول ثابت در سیاست خارجی، به کنشگری در حوزه سیاست خارجی در ابعاد منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای پرداخته‌اند. در این میان روی کار آمدن دولت سیزدهم دربردارنده برخی مفاهیم و روایت‏‌های نو از اصول سیاست خارجی است. 

سیاست خارجی دولت سیزدهم مبتنی بر گفتمان انقلابی‌گرایی عملگرا در نظر گرفته می‌شود که عناصر اصلی آن خنثی‏‌سازی و لغو تحریم‌ها، متوازن‏‌سازی روابط خارجی با اتکا به راهبرد «نگاه به شرق» و پیشبرد سیاست همسایگی بود. در این میان انتخاب حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه با سال‌ها تجربه‌ و فعالیت‌ در حوزه منطقه‌ای و کشورهای حوزه خلیج فارس گویای این موضوع بود ایران در زمینه راهبرد و راه کنش، سیاست دقیق و مشخصی دارد.

امیرعبداللهیان روابط بسیار نزدیکی با رهبران کشور‌های منطقه داشت و حتی در این زمینه از برخی وزیران امور خارجه ایران جلوتر بود

سیاست خارجی‌ دولت سیزدهم در سه سال گذشته مبتنی بر همکاری با همسایگان و بازیگران منطقه‌ای بود و در این مسیر موفقیت‌های چشمگیری کسب کرد که در سپهر تنش‌آلود و ملتهب روابط جمهوری اسلامی ایران با آمریکا و کشورهای اروپایی عامل کلیدی تعادل در روابط خارجی بود.

شعار اصلی دولت سیزدهم در سیاست خارجی «سیاست همسایگی» و از حیث جغرافیایی، اولویت آن کشورهای مجاور در غرب آسیا، قفقاز، آسیای میانه و شبه‌قاره هند بود. به‌طور ویژه این روابط برای کشورهایی نظیر پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس که دارای مرز مشترک زمینی یا دریایی با ایران بودند پیگیری می‌شد.

سیاست همسایگی به معنای هنر به کارگیری پویایی قدرت در فضای جغرافیایی همجوار است. ازجمله اهداف سیاست همسایگی نیز حفاظت و حراست از منافع ملی، حفظ امنیت ملی و جلوگیری از تهدیدات امنیتی، ثبات‌آفرینی در منطقه، کاهش تنش و اختلافات با همسایگان، فراهم‌ کردن مشارکت قوی‌تر با همسایگان بر مبنای منافع مشترک، دستیابی به همگرایی سیاسی و افزایش تعاملات اقتصادی با انعقاد توافقات دو یا چندجانبه و ... است.

در این میان نقش شهید حسین امیرعبداللهیان، رئیس دستگاه دیپلماسی کشور در پیشبرد سیاست همسایگی دولت سیزدهم بسیار حائز اهمیت بود. امیرعبداللهیان روابط بسیار نزدیکی با رهبران کشور‌های منطقه داشت و حتی در این زمینه از برخی وزیران امور خارجه ایران جلوتر بود. امیرعبداللهیان گفته بود، در دولت سیزدهم توسعه روابط با همسایگان اولویت اساسی است و تحقق اهداف این اولویت با جدیت ادامه خواهد یافت، زیرا این اعتقاد وجود دارد همسایگان ایران به ویژه حوزه خلیج فارس ظرفیت‌ها و در عین حال مشترکات بسیار زیادی برای همکاری دارند.

بسیاری از مقام های سیاسی منطقه بر نقش شهید امیرعبداللهیان در پیشبرد و بهبود روابط خارجی تأکید کرده‌اند. حمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی، وزیر امور خارجه قطر می‌گوید، نقش شهید امیرعبداللهیان در گسترش روابط دو کشور چشمگیر بود و ابراز امیدواری کرد با تلاش متقابل، این مسیر تداوم و همکاری‌های دو کشور در همه زمینه‌ها توسعه یابد. جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان نیز نقش حرفه‌ای شهید امیرعبداللهیان را در عادی‌سازی و توسعه روابط دوستانه میان دو کشور در مقطع پیچیده روابط حائز اهمیت دانست.

در دولت سیزدهم، ایران به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای و بریکس درآمد. تحکیم روابط با چین و روسیه از دیگر اقدامات دولت سیزدهم بود و ایران موفق شد روابط دیپلماتیک خود را با تعدادی از همسایگان عرب و کشورهای آفریقایی ازجمله عربستان سعودی، کویت، امارات، قطر، عمان، مصر، لیبی، سودان، جیبوتی، مالدیو و ... گسترش دهد یا ازسر بگیرد.

 
در هفت ماه گذشته نیز شهید امیرعبداللهیان از پرکارترین وزیران امور خارجه منطقه و جهان بود که برای توقف جنگ غزه و اجرای آتش‌بس به رایزنی و گفت‌وگو با همتایان خود پرداخت. همزمان با آغاز جنگ غزه، امیرعبداللهیان چندین سفر دیپلماتیک به کشور‌های منطقه با محوریت لبنان و سوریه داشت.

در دولت سیزدهم، ایران به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای و بریکس درآمد. تحکیم روابط با چین و روسیه از دیگر اقدامات دولت سیزدهم بود

وزیر امور خارجه شهید کشورمان در این مدت بارها با مسئولان ارشد سیاسی حماس در خارج دیدار کرد و به دیدار سیدحسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان و زیاد نخاله، دبیر کل جنبش جهاد اسلامی رفت. امیرعبداللهیان در مقام وزیر امور خارجه دولت سیزدهم با آشنایی‌ به موضوعات جهان عرب و منطقه غرب آسیا، با ایفای نقش پویا در ماه‌های گذشته به دنبال آن بود منطقه رخنه‌پذیر و کشمکش‌زای غرب آسیا وارد دور جدید بی‌ثباتی و تنش گسترده و فراگیر نشود.

در همین زمینه ایساو روزنرویوچ در گزارشی که در وب سایت شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی منتشر شد، نوشت: وزیر امور خارجه ایران یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های این کشور در منطقه و تقویت حضور آن به شمار می‌رفت.

به طور کلی عضویت در سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس، بهبود روابط با همسایگان از جمله عربستان سعودی و دیپلماسی فعال در جنگ غزه ازجمله نقاط قوت و درخشان کارنامه شهید امیرعبداللهیان از زمان برعهده گرفتن سکانداری وزارت امور خارجه بود که انتظار می‌رود وزیر امور خارجه جدید با تمرکز بر سیاست منطقه‌ای و گسترش روابط با همسایگان، دستاوردهای مهم دستگاه دیپلماسی را پیگیری و دنبال کند.