به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تحریمهای همهجانبه اروپا و آمریکا علیه روسیه که حوزههای فرهنگی و ورزشی را نیز شامل میشود، احتمالاً نتیجه مطلوب به همراه نداشته باشد و در مقابل، همبستگی عمومی را تقویت کرده است به عنوان نمونه، تحریمهایی مانند محرومیت ورزشکاران روسی از شرکت در المپیک، محدودیت در ورود خودروهایی با شماره روسی به برخی کشورهای اروپایی و محدودیت در آثار نویسندگان مشهور روسی، تصور «غیرمنصفانه» ای میان جامعه روسیه تقویت کرده است.
به دنبال اعمال محدودیت بر عناصر فرهنگی-اجتماعی روسیه، دولت اینگونه مطرح میکند مانند اتحاد جماهیر شوروی، «قدرتهای خارجی هویت روسی را هدف قرار میدهند». در واقع، حذف ورزشکاران و شخصیتهای فرهنگی این تصور را ایجاد کرد، سیاستهای تحریمی نه تنها با دولت کنونی بلکه با کل جامعه روسیه مشکل دارد. این موضوع باعث ایجاد حس «همبستگی جمعی» میان اقشار خاصی از مردم شده و آنها را به سمت نگاه انتقادیتر به کشورهای تحریمکننده و سیاستهای آنها سوق داده است.
سیاستهای تضعیف روبل روسیه به اقتصاد این کشور اجازه داد با حفظ درآمدهای نفت و گاز در سطح ثابت، در برابر تحریمها مقاومت کند
به نظر می آید درسهایی که روسیه از تحریمهای سال ۲۰۱۴ و پس از الحاق کریمه آموخت، این کشور را قادر ساخت راهبرد انعطافپذیرتری در برابر تحریمهای کنونی ایجاد کند. به همین دلیل، مسکو احتمالاً موفقیت قابل توجهی در محدود کردن تأثیر تحریمها با توسعه مسیرهای تجاری جایگزین و سیاستهای اقتصادی به دست آورد. به عنوان نمونه، به نظر می آید افزایش تجارت آلمان با کشورهای مشترک المنافع مسیر صادرات غیرمستقیم به روسیه را هموار کرده است.
میان سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ صادرات اروپا به قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان به ترتیب ۷۰.۴۲. ۲ و ۴۰ درصد افزایش یافت که نشان میدهد کالاها و محصولات مورد نیاز از این کشورها به روسیه منتقل میشوند. در مدت مشابه، صادرات این سه کشور به روسیه به ترتیب ۵۲.۳۱. ۲ و ۷۶ درصد افزایش یافت. این دادهها اثربخشی راهبردهای تجاری غیرمستقیم مسکو را در برابر تحریمها و نقش همکاری با کشورهای مستقل مشترک المنافع در کاهش اثرات تحریمها نشان میدهد.
علاوه بر این، سیاستهای تضعیف روبل روسیه به اقتصاد این کشور اجازه داد با حفظ درآمدهای نفت و گاز در سطح ثابت، در برابر تحریمها مقاومت کند. نقش حیاتی منابع انرژی مسکو در بازارهای جهانی، حذف آن از کشورهای اروپایی را دشوارتر کرده است. در این میان، روسیه روابطش را با شرکای تجاری بزرگ مانند چین و هند تقویت کرده و به صادرات انرژی و سایر کالاها از مسیر این کشورها ادامه میدهد. این حقایق بار دیگر ساختار پویای روابط بینالملل را نشان میدهد و اثبات می کند واقعیتهای اقتصادی میتوانند بر اهداف سیاسی چیره شوند.
شکاف در تولید و عرضه ناشی از خروج شرکتهای غربی و خاور دور از روسیه، دولت مسکو را به سمت سیاستهای جایگزینی واردات سوق داده است. با وجود این، باید در انتظار موفقیت ابتکارات بود. به عنوان نمونه، خروج رنو از روسیه به معرفی نمادین خودروهای با برند «مسکویچ» و سایر برندهای داخلی منجر شد.
در بخش هوانوردی، تعلیق تأمین قطعات یدکی به وسیله بسیاری از شرکتهای اصلی باعث ایجاد اختلالات عمده در حملونقل هوایی شد. گرچه طبق گزارشها، قطعات یدکی به وسیله کشورهای همسایه وارد میشوند، اما این راهحل در بلندمدت ناپایدار است. با وجود این، جایگزینهای توسعهیافته داخلی برای برآورده کردن استانداردهای کیفیت وجود دارد، هرچند با مشکل مواجه است.
در صنعت مبلمان و پوشاک، خروج نمادهای جهانی فرصتی برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرد. اما بازیگران جدیدی از ترکیه، چین و هند نیز برای تأمین تقاضای داخلی وارد بازار شدهاند.
تحریمهای اتحادیه اروپا علیه روسیه به اقتصاد اروپا آسیب میزند و اتحادیه اروپا باید در راهبردهای ژئوپلیتیک خود در محور امنیت انرژی تجدیدنظر کند
بسته شدن آخرین خط لوله گاز تأمین کننده اروپا از مسیر اوکراین به دلیل تمدید نشدن قرارداد از اول ژانویه ۲۰۲۵، چندین کشور اروپایی را در موقعیت دشواری میان اهداف سیاسی و واقعیتهای اقتصادی قرار داده است. مقرون به صرفه بودن گاز طبیعی مایع روسیه در بازار لحظهای در مقایسه با گزینههای جایگزین، ایجاد تعادل در سیاستهای انرژی را پیچیدهتر کرده است. پس از توقف خط لوله، کشورهای بالتیک برای تأمین نیازهای گاز خود به گاز طبیعی مایع روی آوردند و سال ۲۰۲۴ با ۱۶.۶۵ میلیون تن واردات گاز طبیعی مایع روسیه، رکورد جدید به نام خود ثبت کردند.
با گسترش بحران انرژی، کشورهای وابسته به انرژی به طور فزایندهای برای برقراری روابط معتدل میان مسکو و اوکراین در راستای پایان دادن به جنگ و لغو تحریمها فشار میآورند. در این زمینه اظهارات ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان و رابرت فیکو، نخست وزیر اسلواکی قابل توجه است.
هر دو مقام تأکید کردند، تحریمهای اتحادیه اروپا علیه روسیه به اقتصاد اروپا آسیب میزند و اتحادیه اروپا باید در راهبردهای ژئوپلیتیک خود در محور امنیت انرژی تجدیدنظر کند. این واگرایی، تأثیر متقابل پیچیده وابستگی به انرژی و اولویتهای ژئوپلیتیکی را میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا نشان میدهد.