نزدیکی اروپا به چین، نتیجه تعرفه‌های ترامپ

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ آدام اسمیت با انتشار اثر مهم خود کتاب ثروت ملل در سال ۱۷۷۶، نظریه اقتصادی مدرن را پایه‌گذاری و از تقسیم کار و تجارت آزاد دفاع کرد. براساس استدلال اسمیت، تجارت آزاد تخصص، بهره وری و کارایی را افزایش می دهد و به ثروت بیشتر برای همه منجر می‌شود. تجارت آزاد از این اصل پیروی می‌کند که کشورها بر تولیدی که تخصص دارند تمرکز و کالاها و خدمات را آزادانه مبادله ‌کنند که در نتیجه، کاهش قیمت و ارتقای کیفیت به نفع مصرف‌کنندگان است؛ اما موانعی مانند تعرفه‌ها این سازوکار را مختل می کند و باعث ناکارآمدی و زیان‌های اقتصادی می‌شود.

تعرفه‌های تلافی‌جویانه سایر کشورها به صادرکنندگان آمریکایی آسیب می‌رساند، دسترسی به بازار را کاهش می دهد و باعث آسیب به صنایع می‌شود

اروپا، بازنده بزرگ تعرفه‌ها

با وجود این، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده تأکید می‌کند، تعرفه‌ها «آمریکا را دوباره عالی خواهد کرد». وی بار دیگر سیاست «تعرفه متقابل» را دنبال و بر واردات تعرفه وضع کرد و مدعی است، این موضوع علاوه بر ایجاد درآمد، از صنایع و کسب‌وکارهای ایالات متحده محافظت می‌کند.

واقعیت‌های اقتصادی با این دیدگاه در تضاد است. تعرفه‌ها به عنوان مالیات بر مصرف کنندگان و مشاغل عمل می‌کنند و باعث افزایش قیمت‌ها و تورم می‌شوند. با افزایش هزینه‌های واردات، تولیدکنندگان متکی به مواد خام خارجی با افزایش هزینه‌های تولید مواجه می‌شوند و اغلب آن را به مصرف کنندگان منتقل می‌کنند.

در طرف مقابل، تعرفه‌های تلافی‌جویانه سایر کشورها به صادرکنندگان آمریکایی آسیب می‌رساند، دسترسی به بازار را کاهش می دهد و باعث آسیب به صنایع می‌شود؛ اختلالات اقتصادی ناشی از تعرفه‌ها نیز بسیار بیشتر از هرگونه درآمد کوتاه‌مدت است.

گزارش‌ها نشان می‌دهند، سیاست تعرفه متقابل ایالات متحده به طور نامتناسبی بر شرکای تجاری اصلی مانند اتحادیه اروپا، برزیل و هند تأثیر می‌گذارد. در میان آن‌ها، اتحادیه اروپا احتمالاً بزرگترین بازنده باشد، زیرا تعرفه‌های ایالات متحده بخش‌های مهمی مانند خودرو را هدف قرار می‌دهد که این اتحادیه دارای مزیت رقابتی است.

در حال حاضر، صنعت خودروی اتحادیه اروپا با چالش‌های ناشی از برق‌رسانی و فشارهای نظارتی مواجه است و در صورت کاهش دسترسی به بازار ایالات متحده، احتمالاً با مشکلات بیشتری مواجه شود. با وجود این، تأثیر آن فراتر از بخش خودرو است. صنایع ماشین‌آلات، داروسازی و هوافضا نیز در برابر موانع تجاری آسیب‌پذیر هستند. با توجه به اینکه بخش‌های یادشده سهم قابل توجهی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال اتحادیه اروپا دارند، تعارضات طولانی مدت تعرفه‌ها می‌تواند به کاهش رشد اقتصادی، نابودی کسب‌وکارها و کاهش سرمایه‌گذاری منجر شود. در مقابل، تولیدکنندگان چینی پیشرفت چشمگیری در تولید و نوآوری خودروهای الکتریکی داشته‌اند، چالشی که خودروسازان اتحادیه اروپا در تلاش برای رفع آن هستند.

دروغ ترامپ

ترامپ شرکت‌های بزرگ اتحادیه اروپا را نیز زیر فشار قرار می‌دهد تا تولیدشان را به ایالات متحده منتقل کنند، با این استدلال که باعث ایجاد شغل و تقویت اقتصاد ایالات متحده می‌شود. ترامپ مدعی است، اتحادیه اروپا از آمریکا به لحاظ اقتصادی بهره‌برداری می‌کند؛ اما واقعیت این است، هرچند ایالات متحده در کالاها با اتحادیه اروپا کسری تجاری دارد، اما اتحادیه اروپا در زمینه خدمات با ایالات متحده کسری تجاری دارد.

همچنین، ایالات متحده از مهاجران ماهر ازجمله متخصصان اروپا و سایر نقاط جهان سود می‌برد. بسیاری از شرکت‌های پیشگام در «سیلیکون ولی» به وسیله مهاجران تأسیس شده‌اند یا مدیریت می‌شوند و برندگان جایزه نوبل در علم و اقتصاد از خارج از کشور آمده‌اند. به عنوان نمونه، ایلان ماسک بنیانگذار تسلا و اسپیس ایکس، در آفریقای جنوبی بزرگ شد، تحصیلات دانشگاهی را در کانادا طی و سپس امپراتوری تجاری اش را در ایالات متحده بنا کرد.

ترامپ شرکت‌های بزرگ اتحادیه اروپا را نیز زیر فشار قرار می‌دهد تا تولیدشان را به ایالات متحده منتقل کنند

عامل مهمی که باید در نظر گرفت، اینکه تهدید ایالات متحده برای اعمال تعرفه احتمالاً بخشی از بازی راهبردی برای وادار کردن اتحادیه اروپا به دادن امتیاز، خرید بیشتر محصولات آمریکایی یا افزایش واردات نفت و گاز ایالات متحده است.

واکنش بالقوه اروپا

اتحادیه اروپا چندین واکنش بالقوه به فشارهای تجاری ایالات متحده دارد. یعنی می‌تواند از اقدامات ضد تعرفه‌ای استفاده و کالاهای آمریکایی را در بازارهای اتحادیه گران‌تر کند؛ اما چنین اقداماتی خطر افزایش درگیری تجاری را به همراه دارد و در نهایت به هر دو اقتصاد آسیب می‌ساند. پاسخ راهبردی‌تر، تنوع بخشیدن به روابط تجاری از ایالات متحده خواهد بود. اتحادیه اروپا پیش تر توافق‌های تجاری با آمریکای لاتین، کانادا و هند را با هدف گسترش دسترسی به بازاری دیگر و کاهش وابستگی به شرکای تجاری دنبال کرده بود.

اتحادیه اروپا و چهار کشور مرکوسور- آرژانتین، برزیل، پاراگوئه و اروگوئه – به تازگی به توافقی سیاسی برای توسعه مشارکت گسترده دست یافتند. اتحادیه اروپا در حال حاضر مهمترین شریک تجاری و سرمایه‌گذاری مرکوسور است.

با گسترش روابط تجاری با چین، اتحادیه اروپا می‌تواند به بازار وسیعی برای صادرات خود، به ویژه در صنایع با ارزش مانند خودروسازی، کالاهای لوکس و داروسازی دسترسی پیدا کند. چین که با چالش‌های تجاری در برابر ایالات متحده مواجه است، احتمالاً از همکاری اقتصادی نزدیک‌تر با اتحادیه اروپا استقبال کند و به طور بالقوه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و کاهش موانع تجاری را ارائه دهد.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در سفر اخیرش به هند به همراه هیئتی بلندپایه، گفت وگوهای مفصلی در زمینه توافقنامه تجارت آزاد با این کشور داشت. اتحادیه اروپا و هند قصد دارند تا پایان سال این توافقنامه را امضا و آن را به بزرگترین توافق تجاری در نوع خود در سراسر جهان تبدیل کنند. اتحادیه اروپا امیدوار است با وجود تعرفه‌های سنتی بالای هند بر روی این کالاها، دسترسی بیشتری به بازار هند برای خودروهایش داشته باشد. با وجود این، مذاکرات در زمینه بخش کشاورزی همچنان دشوار است و هر دو طرف در تلاش برای یافتن زمینه مشترک هستند.

با وجود اعمال فشار اقتصادی ایالات متحده از رهگذر تعرفه‌ها، بعید است اتحادیه اروپا بزرگترین قربانی این سیاست‌ها باشد. اتحادیه اروپا همچنان قدرت اقتصادی با بازار داخلی بزرگ و جهت‌گیری صادراتی قوی و متنوع است. برخلاف اقتصادهای کوچکتر که برای جذب شوک‌های تجاری تلاش می‌کنند، این اتحادیه به اندازه کافی انعطاف‌پذیر است تا راهبرد تجاری اش را تعدیل کند و اثرات تعرفه‌های ایالات متحده را کاهش دهد، هرچند که تعهدش به توافقات تجاری چندجانبه توانایی اروپا را برای عبور از چالش‌های اقتصادی تقویت می‌کند.

با توجه به این نقاط قوت، اجرای مؤثر سیاست تعرفه‌ای بدون مواجهه با واکنش شدید داخلی برای ایالات متحده دشوار خواهد بود. در نتیجه این تحولات، اتحادیه اروپا احتمالاً استقلال راهبردی بیشتری را در موضوعات اقتصادی و موضوعات سیاست خارجی، ازجمله نظامی دنبال خواهد کرد. کاهش اتکا به تجارت ایالات متحده می‌تواند به همکاری‌های دفاعی و همسویی دیپلماتیک گسترش یابد. تقویت روابط چین و اتحادیه اروپا احتمالاً دوباره به عنوان اولویت راهبردی مطرح شود، زیرا همکاری اقتصادی اساس تعامل ژئوپلیتیک گسترده‌تر را تشکیل می‌دهد.

هرچند بحث‌های اخیر بر کاهش وابستگی به چین در زنجیره‌های تأمین کلیدی متمرکز شده‌اند، اما نیاز عملی به روابط تجاری پایدار تلاش‌ها برای جداسازی را خنثی می‌کند. از آنجایی که اتحادیه اروپا به دنبال محافظت از تهدیدهای بلندمدت است، چین فرصت مناسبی برای تقویت جایگاه و نفوذ خود در منطقه خواهد داشت. علاوه بر این، اتحادیه اروپا احتمالاً راهبرد بلندمدت برای جذب و حفظ مهاجران ماهر ایجاد و تضمین کند اکوسیستم نوآوری اش در مقایسه با ایالات متحده رقابتی باشد.

در نهایت، سیاست تعرفه‌های متقابل ایالات متحده احتمالاً نتیجه معکوس داشته باشد و نه تنها اقتصادش را تضعیف، بلکه حرکت اتحادیه اروپا را به سوی راهبرد جهانی متنوع‌تر و مستقل تسریع کند. واکنش اتحادیه اروپا آینده تجارت بین‌الملل را شکل و اهمیت مشارکت‌های راهبردی و انعطاف‌پذیری اقتصادی را در چشم‌انداز مبهم جهانی نشان می‌دهد.