لزوم سیاست‌گذاری و مدیریت مصرف آب
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ وزارت نیرو اهتمام ویژه ای برای مدیریت منابع آبی کشور در شرایط استمرار خشکسالی دارد. با توجه به محدود بودن منابع آبی کشور به دنبال تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی‌های پی در پی، اقدامات راهبردی و اساسی در دستور کار جدی قرار گرفته است.
معاون وزیر نیرو در امور آبفا با بیان اینکه در برنامه هفتم توسعه احکام خوبی در زمینه آب دیده شده است، گفت: ازجمله این موارد می‌توان بازچرخانی آب به شکل جایگزینی انواع مصرف را بیان کرد و نباید این موضوع محدود به صنعت شود.
در صورت سیاست گذاری های درست در بخش مدیریت مصارف آب، با چالش های بزرگ تأمین نشدن آب مواجه نمی شویم
وی با تأکید بر ضرورت کاهش برداشت آب‌های سطحی، متعارف و زیرزمینی، افزود: در آستانه ورود سال آبی جاری به پیک مصرف هستیم و در شرایط افزایش هفت درجه‌ای میانگین دمای هوای کشور در دو سال اخیر نسبت به شرایط عادی، شاهد شدت گرفتن مصرف آب در نقاط مختلف کشور هستیم.
عبدالمجید شیخی، کارشناس منابع طبیعی درباره سیاست گذاری مدیریت آب در راستای کنترل مصرف با توجه به کاهش ذخایر منابع آبی کشور به «راهبرد معاصر» گفت: تردیدی نیست نیازمند مدیریت تقاضای آب در بخش کشاورزی، صنعتی و خانگی هستیم؛ از این رو باید به حکمرانی و سیاست گذاری در حوزه آبی آن هم ناظر بر مدیریت تقاضای منطقی در مصارف آب، بها داده شود.
وی افزود: در صورت سیاست گذاری های درست در بخش مدیریت مصارف آب، با چالش های بزرگ تأمین نشدن آب مواجه نمی شویم؛ لذا مادامی که سیاست مدیریت تقاضای آب به درستی انجام شود، چالش بزرگی پیش روی کشور نخواهد بود. تأمین آب متوقف بر مدیریت تقاضا نیست؛ هنگام تأمین آب با استفاده از توانمندی های داخلی باید به تدریج به سمت مدیریت تقاضای آب رفت.
کارشناس منابع طبیعی عنوان کرد: مصارف آب در سه بخش کشاورزی، صنعتی و خانگی باید بازتعریف شود. در زمینه راهکار مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی باید به سمت تجهیز مزارع و تجهیزات آبیاری نوین حرکت کرد. یکپارچه سازی اراضی کشاورزی راهبرد درستی در تحقق این سیاست است.
شیخی گفت: تحقق اصولی یکپارچه سازی وابسته به تقویت بخش ترویجو ارتباط با کشاورزان به وسیله سازمان های مربوطه نیز بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه مسئولان ارتباط تنگاتنگی با مدیریت بخش کشاورزی ندارند؛ در حالی که به عنوان حلقه اتصال باید بر سر مزارع حاضر شوند. از این رو باید از کارشناسان پشت میزنشین که کارآمدی ندارند به سمت تربیت و بکارگیری کارشناسان میدانی حرکت کرد تا شاهد مدیریت درست تقاضا و مصرف آب باشیم.
وی تصریح کرد: تجهیز زمین ها، مصرف آب کشاورزی را به یک چهارم کاهش می دهد. برای تحقق مدیریت و تقاضای مصرف آب هر چه زودتر باید پیاده سازی قانون تجمیع اراضی خُرد در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد. برای مدیریت تقاضا و مصرف آب به شدت نیازمند نظارت بر اجرای قوانین و نیز قانون تکمیلی و تجمیع اراضی خُرد کشاورزی هستیم.
شیخی معتقد است: در صورت تجمیع و یکپارچه سازی اراضی خُرد، شاهد رفع مرزبندی میان قطعات و زمین های کشاورزی به صورت مجازی خواهیم بود؛ نه به صورت حقیقی، یعنی اشکالی در یکپارچه سازی کشت به وجود نمی آید .
برای تحقق مدیریت و تقاضای مصرف آب هر چه زودتر باید پیاده سازی قانون تجمیع اراضی خُرد در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد
وی توضیح داد: با یکپارچه سازی مجازی، اراضی از مالکان قبلی به مالکان جدیدی که قطعات بزرگتر و وسیع تری را در تملک دارند منتقل می شود و تجمیع حقیقی شکل می گیرد. این روند باعث استفاده از تجهیزات آبیاری به صورت مقیاس بزرگ و کاهش مصرف آب به یک چهارم می شود.
کارشناس منابع طبیعی گفت: با توجه به اینکه میان 70 تا 90 درصد مصارف آب کشور در بخش کشاورزی است، در این صورت سایر بخش ها نیز دچار اشکال نمی شوند و نیاز بخش کشاورزی تأمین می شود.
شیخی درباره مدیریت مصارف آب صنعتی گفت: اقدامات اخیر در بخش صنعتی در راستای بازیافت پساب های صنعتی مثبت ارزیابی می شود. در صورت تأسیس نیروگاه های خورشیدی کوچک مقیاس در کنار کارخانه های صنعتی، با استفاده از انرژی خورشیدی می توان آب بازیافتی تولید کرد. بازیافت آب نیز نیازمند در دسترس بودن انرژی است؛ بنابراین مسئولان باید به فکر رفع ناترازی انرژی باشند، زیرا کمبود انرژی و کمبود آب ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. باید به سمت بازیافت پساب های صنعتی برای رفع نیازهای آب در بخش صنعت حرکت کرد.
وی درباره مدیریت مصرف آب در بخش خانگی گفت: در بخش شهری نیازمند تفکیک آب شرب و مصارف شست و شو هستیم؛ از این رو باید برنامه درازمدتی برای این منظور درنظر گرفته شود. با توجه به اینکه چنین برنامه ای درازمدت است و به سرمایه قابل توجهی نیاز دارد، باید در انشعابات جدیدی که به مردم واگذار می شود، دو خط لوله آب برای شرب و شست وشو از هم تفکیک شده باشند. باید این موضوع برای بلندمدت از اکنون در دستور کار قرار گیرد.
کارشناس منابع طبیعی درباره مدیریت مصرف کوتاه مدت در بخش شهری و خانگی عنوان کرد: پلکانی کردن حق اشتراک آب در کوتاه مدت راهکار خوبی برای جلوگیری از مصرف بی رویه است. انتظار می رود سیاست گذار استانداردی برای مصارف سرانه خانگی تعریف کند تا برای مصارف خارج از عرف آب جریمه در نظر گرفته شود؛ مانند شیوه ای که برای مصرف برق درنظر گرفته شده است.
وی تصریح کرد: پلکانی کردن نرخ آب مانع از مصرف آب شرب برای امور غیر ضروری مانند شست و شوی خودرو می شود. تفکیک لوله کشی آب نیز می تواند پساب های خانگی را برای آبیاری فضای سبز شبیه به آنچه شهرداری انجام داده است بکار گیرد و در مدیریت مصرف آب یاری کننده باشد.