یک گام به سوی فروپاشی ناتو

به گزارش راهبرد معاصر؛ از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید بر میزان شکاف ها در میان رهبران ناتو به نحو فزاینده افزوده شده است. شعار اول آمریکای ترامپ در کنار تلاش او برای اخذ بیش از پیش مطالبات مالی از اروپا موجب شده تا رهبران قاره سبز در راستای ایجاد سازوکاری نظامی مجزا از آمریکا گام بردارند.

اظهارات اخیر رئیس جمهور فرانسه مبنی بر مرگ مغزی شدن ناتو به رهبری آمریکا اگرچه با انتقادات برخی رهبران اروپایی منجمله مرکل مواجه شد، اما بیانگر آشکار شدن بیش از پیش جدال ها میان واشنگتن و بروکسل است.

در جدیدترین اقدام صورت پذیرفته،‌ اتحادیه اروپا به سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی چند پروژه جدید دفاعی چراغ سبز نشان داد. کارشناسان این تصمیم اروپا را به منزله گام دیگری به سوی خودکفایی در زمینه ساخت سلاح و استقلال قاره سبز از آمریکا در این زمینه ارزیابی می‌کنند.

بر اساس توافقی که روز سه‌شنبه ۲۱ آبان (۲۱ نوامبر) در نشست وزرای دفاع کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل، پایتخت بلژیک به دست آمد، ۱۳ طرح از جمله پروژه تولید یک ناو گشتی جدید، یک نوع سلاح الکترونیکی متلاشی‌کننده سامانه‌های ضد هوایی و نیز یک سامانه جدید ردیابی موشکی تصویب شد.

گفتگو برای تصویب این طرح‌ها چند ماه طول کشید و تنها چند روز پس از آن به سرانجام رسید که امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه ناتو به رهبری آمریکا را در وضعیت «مرگ مغزی» توصیف کرده و خواستار همکاری بیشتر کشورهای اروپایی در زمینه دفاعی شده بود.

در پی تصمیم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و ۲۳ کشور دیگر عضو این اتحادیه در اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی برای تأمین بودجه، توسعه و استقرار نیروهای مسلح خود پیمان‌نامه‌ای با هم امضا کردند. کشورهای اروپایی هم اکنون ۴۷ پروژه دفاعی مشترک در حال اجرا دارند.

اروپایی‌ها به طور معمول می‌توانند هر سلاح جدیدی اعم از زمینی، دریایی، هوایی و سایبری را در اختیار ناتو قرار دهند. اما به نظر می‌رسد با زیر سؤال رفتن اهمیت اتحاد ناتو از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، آنها به انجام همکاری‌های دفاعی میان خودشان ترغیب شده‌اند.

مکرون در مورد شعار امنیتی ناتو که می‌گوید «حمله به یک کشور عضو، حمله به همه اعضا است»، ابراز تردید کرده است. با این همه در آستانه نشست سران ناتو که قرار است روز ۱۳ آذر در لندن برگزار شود، بسیاری از کشورهای اروپایی تعبیر رئیس جمهوری فرانسه یعنی «مرگ مغزی» ناتو را قبول ندارند.

فدریکا موگرینی‌، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از نشست وزیران دفاع کشورهای این اتحادیه در بروکسل، تأکید کرد که اروپا به همکاری نظامی با سایر متحدان خود ادامه خواهد داد. او در عین‌حال افزود اگر این همکاری ممکن نباشد، اروپایی‌ها باید بتوانند خود دست به ابتکار عمل زنند. موگرینی افزود که همکاری اتحادیه اروپا با ناتو در حال حاضر مانند گذشته مثبت و روشن است.

تلاش فرانسه برای اثربخشی بیشتر

با آن که ۲۲ کشور از کشورهای اتحادیه اروپا عضو ناتو هستند، اما این اتحادیه در صدد است تا از سال ۲۰۲۱ با تأسیس یک صندوق تسلیحاتی چند میلیارد یورویی، اعضا را به همکاری در طراحی و تولید تانک‌ها، ناوها و فناوری‌های جدید تشویق کند.

فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه روز دوشنبه در گفتگو با رادیو فرانس‌انتر یادآوری کرد که در اروپا ۲۰ نوع و در آمریکا تنها ۶ نوع هواپیمای جنگی تولید می‌شود. وی در عین حال افزود: «ما به حد کافی [در صنایع دفاعی] سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم و آن مقداری هم که سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، به حد کافی مؤثر نبوده است.»

بررسی برنامه دفاعی، عملیات و توسعه سلاح‌ها در اروپا نشان می‌دهد که فرانسه در ۶۰ درصد از ۴۷ پروژه مشترک جاری اتحادیه نقش مهمی ایفا می‌کند، گر چه آلمان، ایتالیا و اسپانیا هم در اغلب این پروژه‌ها نقش دارند.

فرانسه در چهارچوب آخرین شرح‌های دفاعی اروپا رهبری پروژه‌های بهینه‌سازی رهگیری موشکی در فضا را بر عهده دارد و به همراه اسپانیا و سوئد مشغول توسعه سلاح مخربی است که در جنگنده‌های اروپایی برای حمله به سامانه‌های پدافند هوایی دشمن تعبیه خواهد شد.

فرانسه به همراه ایتالیا نیز در حال توسعه پیش‌نمونه‌ای برای کلاس جدیدی از کشتی‌های کوچک جنگی است که به نام «ناوچه‌های سبک گشتی» یا «کوروت» اروپایی شناخته می‌شود.

فرانسه، پرتغال، اسپانیا و سوئد همچنین مشغول همکاری برای راه‌اندازی یک سامانه جدید ضد زیردریایی به هدف تأمین امنیت خطوط ارتباطی آبی هستند.

فرانسه از هم اکنون هدایت پروژه ساخت بالگردهای جدید اروپایی را نیز بر عهده دارد.