بازی زمان در مذاکرات

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دور پنجم مذاکرات هسته ای در رم، پایتخت ایتالیا پایان یافت و به نظر می رسد این دوره مذاکره نقطه سر خط بود. در دو دور نخست مذاکرات کلیات و مفاهیم توافق بین دو طرف ایرانی و آمریکا رد و بدل شد و همه توقع داشتند که در دور سوم و چهارم به جزئیات پرداخته شود. حتی دو طرف در یک مرحله از مذاکرات تیم های فنی و تخصصی را اضافه کردند، به امید اینکه بتوانند وارد جزئیات توافق شوند.

روند مذاکرات از دور چهارم تغییر کرد، لحن آمریکایی ها عوض شد و بازی زمان را در مذاکرات آغاز کردند

ایران در یک دور از مذاکرات کلیاتی را به طرف آمریکایی ارسال کرد که شامل بخش های هسته ای با محوریت رفع تحریم های اقتصادی بود که در آن، تهران به صراحت بر حق غنی سازی خود تصریح و اعلام کرد، بر روی چگونگی، عمق و گستره صنعت هسته ای حاضر به مذاکره است. حتی استیو ویتکاف، رئیس هیئت مذاکره کننده آمریکا در دور اول و دوم مذاکرات عمان در جواب ایرانی ها یادداشتی داد که می توانند به شرط نبود بمب، غنی سازی هسته ای داشته باشند.

با وجود این، روند مذاکرات از دور چهارم تغییر کرد، لحن آمریکایی ها عوض شد و بازی زمان را در مذاکرات آغاز کردند. سیاست جدید واشنگتن چطور قابل تحلیل است؟

تهران از طرفی با آمریکا مذاکره می کند و کشورهای اروپایی به حاشیه رانده شده اند و از سوی دیگر مکانیزم حل اختلافات در پرونده هسته ای (اسنپ بک یا مکانیسم ماشه) در دستان اروپاست.

در مذاکرات جمعه گذشته ایران با طرف های اروپایی، لحن سه کشور اروپایی تند بود و حتی تهران هشدارهای جدی به آنها داد. عمده ترین مشکل اروپا که در مذاکرات دخیل می کنند، جنگ اوکراین است و این موضوع برای آنها به حیات و ممات تبدیل شده است. ایران به طرف اروپایی اعلام کرد، اگر مکانیسم ماشه فعال شود، بلافاصله تهران از NPT  خارج خواهد شد و نتیجه خروج از این پیمان نیز مشخص است.

دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به خوبی این موضوع را درک کرده و عنصر زمان فعلاً گروگان واشنگتن است. ویتکاف درک قوی از موضوعات فنی هسته ای ندارد، اما بالطبع علاوه بر تجارت، مذاکره کننده ای قوی است. آمریکایی ها می خواهند امتیاز حداکثری از ایران دریافت کنند که شامل دو گزینه احتمالی زیر باشد:

نخست، دریافت امتیاز بزرگ از ایران برای ارائه نمایشی بزرگتر: اساساً ترامپ مذاکره را برای نمایش انجام می دهد و می خواهد با دریافت امتیاز بزرگ هسته ای از تهران بگوید توانست ایران را از بمب هسته ای دور کند. این موضوع می تواند شامل تعلیق سه ساله هسته ای، تشکیل «کنسرسیوم هسته ای» یا «خارج کردن تمام مواد هسته ای زیر پنج درصد از تهران» باشد.

دوم، موضوعات غیر هسته ای: ترامپ علاقه دارد به این مورد دست یابد؛ چیزی شبیه دیدار با مقام های ایرانی در سطح بالا، بازگشایی سفارتخانه ها یا مواردی از این دست که بگوید «Great agreement» انجام شده است.

ترامپ مذاکره را برای نمایش انجام می دهد و می خواهد با دریافت امتیاز بزرگ هسته ای از تهران بگوید توانست ایران را از بمب هسته ای دور کند

سایه مکانیزم ماشه بالای سر تهران است و احتمال دارد کشورهای اروپایی از نیمه مرداد این روند را فعال کنند. بنابراین به نظر می رسد اروپا این کارت بزرگ بازی را در ازای موضوعی ارزشمند به ترامپ بفروشد، زیرا رئیس جمهور آمریکا به دنبال گرفتن امتیاز حداکثری از ایران است.

به همین علت مذاکرات را فرسایشی می کنند تا وقتی به زمان مکانیزم ماشه نزدیک تر شدند، بتوانند امتیازات بیشتری از تهران دریافت یا مکانیزم را فعال کنند. علاوه بر این، به دنبال شروع چرخه مذاکره با ایران از «نقطه صفر» هستند، با این تفاوت که تهران با 6 قطعنامه سازمان ملل متحد ذیل بند هفتم مواجه است.