چشم‌انداز ۵ساله راهبرد امنیت ملی عراق
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ راهبرد امنیت ملی عراق (۲۰۲۵-۲۰۳۰) که به وسیله محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق ۲۲ می در مصاحبه ای اعلام شد، با عنوان «العراق أولاً» شناخته می‌شود. این راهبرد به‌عنوان سندی جامع برای تقویت امنیت، ثبات و حاکمیت ملی عراق عنوان شد. سودانی گفت، «همگی مسئول ساختن و حفاظت از وطن و مقدسات آن هستیم تا عراقی امن و با حاکمیت کامل برای دستیابی به ثبات و توسعه داشته باشیم». وی همچنین بر اهمیت اجرای این راهبرد به وسیله نخبگان و حمایت جدی دولت از آن تأکید کرد.
این راهبرد بر حفاظت از استقلال و حاکمیت عراق در برابر تهدیدات داخلی و خارجی تأکید می کند
این راهبرد در جلسه شورای وزیران امنیت ملی عراق تصویب شد و هدفش حفاظت از منافع عالی این کشور، مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی و تقویت روابط منطقه‌ای و بین‌المللی است.
- راهبرد یادشده با طرح اجرایی مشخص پنج ساله همراه و قرار است میان سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ میلادی پیاده‌سازی شود.
- سودانی این راهبرد را «سندی اساسی» برای مدیریت منافع عالی کشور توصیف کرده است و بر اهمیت اجرای دقیق آن تأکید می کند.
- این راهبرد با حمایت دفتر مشاوره اتحادیه اروپا و هماهنگی با نهادهای بین‌المللی تدوین شده و از پشتیبانی مجلس عراق و ریاست جمهوری این کشور برخوردار است.
محورهای اصلی راهبرد امنیت ملی عراق(۲۰۲۵-۲۰۳۰) با مفاهیم زیر همراه است:
- حفاظت از حاکمیت و منافع ملی: این راهبرد بر حفاظت از استقلال و حاکمیت عراق در برابر تهدیدات داخلی و خارجی تأکید می کند. هدفش تقویت نهادهای دولتی و حصر استفاده از سلاح در دست دولت است تا از نفوذ گروه‌های غیرقانونی یا شبه‌نظامی جلوگیری شود.
- تقویت امنیت و ثبات داخلی: این راهبرد بر ارتقای سطح آمادگی نیروهای امنیتی و مراقبت از مرزهای عراق تمرکز دارد، به‌ویژه با توجه به تحولات منطقه‌ای مانند وضعیت سوریه که به‌عنوان موضوع امنیت ملی برای عراق تلقی می‌شود.
- مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی: همچنان اولویت اصلی است، با تأکید بر نابودی بقایای گروه‌های تروریستی مانند داعش و جلوگیری از ظهور مجدد آن‌ها.
- سیاست خارجی متوازن سودانی: سودانی تأکید کرده، این راهبرد به دنبال ایجاد روابط متوازن با کشورهای منطقه و جهان است که شامل تقویت همکاری‌های امنیتی و اقتصادی با شرکای بین‌المللی مانند آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای عربی می‌شود. به‌عنوان نمونه، احتمالاً همکاری با ائتلاف بین‌المللی برای محافظت از مستشاران خارجی در عراق و ادامه حمایت‌های نظامی و امنیتی از این ائتلاف مورد تأکید قرار می گیرد.
راهبرد «العراق أولاً» بر ایجاد روابط متوازن با کشورهای منطقه و جهان تأکید می کند
- توسعه توأمان اقتصادی و امنیتی: راهبرد امنیت ملی جدید به ارتباط میان امنیت و توسعه اقتصادی توجه ویژه‌ای دارد. سیاست‌های مالی دولت سودانی مانند تقویت اقتصاد ملی و تثبیت بازار ارز، به‌عنوان بخشی از این راهبرد برای ایجاد ثبات داخلی مطرح شده‌اند. پروژه‌هایی مانند «جاده توسعه» که در دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه سال ۲۰۲۴ میلادی امضا شد، به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای تقویت زیرساخت‌های اقتصادی و امنیتی معرفی شده‌اند.
- مشارکت اجتماعی و نهادهای مدنی: این راهبرد با مشارکت گسترده نهادهای دولتی، مجلس، ریاست جمهوری، قوه قضائیه و نمایندگان جامعه مدنی تدوین شده است. سودانی از تلاش‌های کمیته دائمی راهبرد امنیت ملی و مشاور امنیت ملی تشکر و بر اهمیت مشارکت نخبگان در اجرای آن تأکید کرده است.
- مقابله با تهدیدات نوظهور: این راهبرد به تهدیدات جدید ازجمله حملات سایبری و تحولات منطقه‌ای توجه دارد.
تشکر سودانی از نقش هیئت مشورتی اتحادیه اروپا در تهیه و تصویب راهبرد امنیت ملی عراق تداعی کننده نقش بارز قدرت های غربی در تدوین راهبرد فوق و قدرت تأثیرگذاری آن بر آینده عراق است.
راهبرد «العراق أولاً» بر ایجاد روابط متوازن با کشورهای منطقه و جهان تأکید می کند. به تازگی شاهد امضای دو توافقنامه راهبردی عراق با فرانسه و انگلیس بودیم. احتمالاً عراق در آینده نزدیک با چین نیز توافقنامه راهبردی امضا کند؛ چنانچه سال 2008 میلادی این کشور با آمریکا توافقنامه راهبردی امضا کرد.
در حوزه منطقه ای نیز شاهد تقویت روابط عراق با رقبای ایران مانند عربستان سعودی و ترکیه خواهیم بود که می تواند پدیدآورنده بحران های امنیتی، سیاسی و... در مناطق مرزی ازجمله تحریک مطالبات قومی و فرهنگی در مناطق کردنشین ایران به واسطه اقدامات کشورهای رقیب در منطقه باشد. از این رو ضرورت دارد مسئولان با نگاه دقیق به راهبرد فوق برنامه ها و راهبردهای متناسبی اتخاذ کنند، زیرا مدیریت این راهبرد به رویکرد و راهبرد متناسب جم هوری اسلامی ایران با سیاست‌های هوشمندانه در بهره‌برداری از فرصت‌ها و مدیریت تهدیدات بستگی دارد.