یادداشت ایران در مورد گزارش مدیر کل آژانس به شورای حکام
به گزارش راهبرد معاصر؛ به نقل از مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران؛ یادداشت توضیحی در مورد گزارش مدیر کل به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با عنوان «نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد» (GOV/۲۰۲۵/۲۴، ۳۱ مه ۲۰۲۵) منتشر شد.
مشروح این یادداشت به شرح ذیل است:
یادداشت توضیحی در مورد گزارش مدیر کل به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با عنوان «نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد»
جمهوری اسلامی ایران، مایل است نظرات و مشاهدات خود را در مورد گزارش مدیر کل به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (GOV/۲۰۲۵/۲۴) به شرح زیر به اشتراک بگذارد:
نظرات کلی
۱- گزارش مربوط به اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، همچنان شامل جزئیات غیرضروری و اطلاعات طبقه‌بندی‌شده عمدتاً حساس است که طبق ماده ۵ موافقت‌نامه پادمان ایران (INFCIRC/۲۱۴) نباید بدون رضایت ایران منتشر شود. ایران بار‌ها از طریق بیانیه‌ها، یادداشت‌های توضیحی و نامه شماره ۶۸۴۰۸۶ (۴ فوریه ۲۰۲۱، منتشر شده با عنوان INFCIRC/۹۵۴ در ۹ فوریه ۲۰۲۱) به این رویکرد اعتراض کرده است. در این نامه آمده است:
الف. «.. جمهوری اسلامی ایران معتقد است کسب موافقت ایران قبل از انتشار گزارش‌های مدیرکل ضروری است. در غیر این صورت، دبیرخانه و شورای حکام از رعایت اصل محرمانگی سرپیچی کرده و از نظر حقوقی در قبال چنین رفتاری مسئول خواهند بود.»
ب. این روند غیرقانونی باید متوقف شود.
۲- تفکیک موضوعات تحت دو گزارش مجزا (برجام و پادمان NPT) رعایت نشده است. موضوعات مرتبط با برجام در گزارش پادمان NPT و برعکس آمده است. برجام، از جمله توسط شورای امنیت سازمان ملل، به عنوان یک بسته سیاسی و دیپلماتیک منحصر‌به‌فرد طراحی و تأیید شده است. این امر آن را به یک رژیم حقوقی مستقل تبدیل می‌کند و مفاد آن نباید برای تعریف مجدد تعهدات تحت سایر اسناد حقوقی مانند موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) استفاده شود. این تفکیک، تمامیت حقوقی و ثبات هنجاری هر دو رژیم NPT و برجام را حفظ می‌کند. این مرز مشخص باید در تمام گزارش‌های مدیر کل نیز رعایت شود.
۳- عدم لغو تحریم‌ها توسط سه کشور اروپایی در روز انتقال (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، طبق پیوست پنجم برجام، بند ۲۰) به منزله عدم پایبندی غیرقانونی به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. چنین سرسختی، نمونه بارز شیوه عمل آنها در قبال اجرای تعهداتشان است که در بهترین حالت می‌توان آن را مسامحه و برخورد از روی بی‌میلی با تعهدات خود عنوان کرد.
۴- ایران تأیید می‌کند که موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) با آژانس همچنان به قوت خود باقی است، کاملاً به آن پایبند است و همچنان بر تعهدات حقوقی خود تحت نظارت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) ادامه می‌دهد. هرگونه نتیجه‌گیری در مورد ناتوانی آژانس در ارائه تضمین در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران باید صرفاً به اقدامات راستی‌آزمایی داوطلبانه برجام محدود شده و به ارزیابی‌های تحت CSA تسری نیابد.
۵- ایران همچنان به تعامل سازنده با آژانس متعهد است و مجدداً تأکید می‌کند که احیای کامل اقدامات راستی‌آزمایی داوطلبانه برجام منوط به احیای پایبندی متقابل همه طرف‌ها است. تا آن زمان، از آژانس درخواست می‌شود که گزارش‌های خود را در چارچوب حقوقی تعهدات پادمانی ایران حفظ کند و از تطبیق نتیجه‌گیری‌های حقوقی با شرایط سیاسی خودداری کند و مهم‌تر از همه، فراتر از مأموریت صریح تعریف شده آژانس ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نرود.
۶-در بند ۳۲ از GOV/۲۰۲۵/۲۴ که گفته شده «تصمیم ایران برای برچیدن تمام تجهیزات آژانس که قبلاً در ایران برای نظارت و مراقبت مرتبط با برجام نصب شده بود، پیامد‌های زیانباری برای توانایی آژانس در ارائه تضمین از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران داشته است»، براساس موافقت‌نامه پادمان جامع مبنای حقوقی ندارد. باید تمایز واضحی بین تعهدات حقوقی کشور‌های عضو تحت موافقت‌نامه‌های پادمان مربوطه و تعهدات داوطلبانه آنها وجود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که چنین تعهدات داوطلبانه‌ای به تعهدات حقوقی پادمانی تبدیل نمی‌شوند. در این راستا، از آژانس انتظار می‌رود که این الزام را که برای حفظ اساسنامه آژانس و همچنین روابط حاکم بر موافقت‌نامه پادمان جامع مربوطه با آژانس ضروری است، رعایت کند.
۷- در مورد بند ۳۳ از GOV/۲۰۲۵/۲۴، اجرای داوطلبانه و موقتی پروتکل الحاقی طبق قانون مصوب مجلس پس از خروج غیرقانونی ایالات متحده از برجام متوقف شده است. توقف اجرای پروتکل الحاقی حق ذاتی ایران طبق بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام است. فراموش نکنیم که اجرای پروتکل الحاقی و تصویب احتمالی آن توسط مجلس به اجرای موفقیت‌آمیز برجام گره خورده است.
۸- در مورد بند ۳۴ از GOV/۲۰۲۵/۲۴، باید تأکید کرد که بر اساس موافقت‌نامه پادمان جامع، هیچ محدودیتی در سطح غنی‌سازی وجود ندارد. فعالیت‌های چرخه سوخت از جمله غنی‌سازی به عنوان بخشی از سیاست‌های ملی کشور‌های عضو توسط کنفرانس‌های بازنگری NPT و دیگر عرصه‌های سازمان ملل به خوبی شناخته شده است. / تسنیم