به گزارش «راهبرد معاصر»؛ مذاکرات ایالات متحده با ایران وسیلهای مهم برای حفظ صلح منطقهای تلقی میشد، اما در نهایت پوشش مناسبی برای حمله غافلگیرکننده اسرائیل فراهم کرد.
صبح جمعه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در شبکههای اجتماعی نوشت: من به ایران فرصتی برای رسیدن به توافق دادم، اما آنها نتوانستند این کار را انجام دهند
همزمان با برگزاری ششمین دور مذاکرات میان استیو ویتکاف، فرستاده دولت ترامپ و همتایان ایرانیاش در عمان، مقام های اسرائیلی و آمریکایی نسبت به اقدام نظامی در صورت موافقت نکردن ایران با پایان دادن به تولید مواد شکافتپذیر که میتواند در سلاحهای هستهای مورد استفاده قرار گیرد، هشدار دادند.
در عوض، اسرائیل نخستین حمله را انجام داد و با یک سری حملات که به شهادت سه فرمانده ارشد ایرانی و دانشمندان هستهای کلیدی و هدف قرار دادن سایتهای مرتبط با برنامههای هستهای این کشور منجر شد، به غافلگیری تاکتیکی دست یافت.
صبح جمعه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در شبکههای اجتماعی نوشت: من به ایران فرصتی برای رسیدن به توافق دادم، اما آنها نتوانستند این کار را انجام دهند. حملات اسرائیل به دلیل سرسختی تهران انجام شده است و از ایرانیها می خواهم قبل از اینکه چیزی باقی نماند، به توافق دست یابند.
ماههاست ترامپ تمایل خود را برای دادن فرصتی به دیپلماسی برای موفقیت قبل از هرگونه تغییر به سمت تقابل نظامی نشان داده است و قرار بود نشست برنامهریزی شده روز یکشنبه در مسقط گامی دیگر در این مسیر پرمخاطره باشد.
انتظار میرفت ایران به پیشنهاد ویتکاف برای چارچوبی برای حل بحران بر سر تلاشهای هستهای تهران پاسخ دهد. دو طرف اختلاف نظر داشتند و ایالات متحده اصرار داشت ایران در نهایت مجبور به توقف غنیسازی اورانیوم شود؛ خواستهای که تهران آن را رد کرد. حتی با وجود احتمال فزاینده حمله اسرائیل، انتظار میرفت مذاکرات ادامه یابد.
ترامپ گفت، معتقد نیست حمله اسرائیل قریبالوقوع باشد، اما بسیار محتمل است. وی همچنین گفت، واشنگتن و تهران به توافق نسبتاً خوب نزدیک شدهاند، اما ایران برای جلوگیری از درگیری باید امتیازات بیشتری بدهد.
ساعاتی بعد، اسرائیل صدها هواپیمای جنگی را در چندین موج برای حمله به اهدافی در سراسر ایران به پرواز درآورد.
دنیس راس که در دولتهای دموکرات و جمهوریخواه به عنوان مقام ارشد در امور خاورمیانه خدمت کرده است، گفت: شکی نیست مأموریت ویتکاف عامل اصلی این غافلگیری بود. ایرانیها احتمال می دادند اسرائیل در حالی که مذاکرات در جریان و جلسه در شرف برگزاری است، حمله نخواهد کرد.
دو مقام آمریکایی گفتند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل دوشنبه گذشته در تماس تلفنی با ترامپ، احتمال حمله به ایران را مطرح کرد. اندکی پس از آن، ایالات متحده شروع به جابجایی برخی دیپلماتها و خانواده نظامی شان از خاورمیانه کرد. مقام های دولت ترامپ پنجشنبه گذشته گفتند، اسرائیل آماده حمله به ایران در مدت چند روز است.
مقام های دولت ترامپ پنجشنبه گذشته تأکید کردند، ویتکاف همچنان قصد دارد در مذاکرات یکشنبه شرکت کند. با وجود این، احتمال دیدارش با همتای ایرانی نامشخص به نظر میآمد، زیرا تهران قول داد علیه اسرائیل عملیات انتقامی انجام دهد و برخی مقام های ایرانی، واشنگتن را همدست حمله اسرائیل خواندند.
ایرانیها احتمال می دادند اسرائیل در حالی که مذاکرات در جریان و جلسه در شرف برگزاری است، حمله نخواهد کرد
مقام های آمریکایی پنجشنبه گذشته به سؤالاتی درباره اینکه کاخ سفید چه زمانی از قصد اسرائیل برای حمله قبل از دیدار ویتکاف در روز یکشنبه در عمان مطلع شده است، پاسخ ندادند. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیهای ادعا کرد، ایالات متحده در حمله اسرائیل نقشی نداشته است. با وجود این، وی نقش آمریکا در کمک به اسرائیل را برای دفاع از خود در برابر انتقام تهران رد نکرد، سناریویی که میتواند واشنگتن را به این درگیری بکشاند و پنتاگون را به اعزام نیروهای بیشتر به خاورمیانه ترغیب کند.
یکی از نگرانیهای عمده این بود حملات هوایی اسرائیل امکان داشت به برنامه هستهای ایران آسیب برساند، اما آن را نابود نکند، زیرا بخش زیادی از آن درعمق زمین پراکنده شده است. این موضوع میتواند به ایران اجازه دهد برنامه هستهای خود را مخفیانه ادامه دهد. یکی دیگر از ترسهای دیرینه این بود، ایران امکان دارد با حمله به پایگاههای آمریکایی در منطقه، متحدان عرب واشنگتن و محمولههای نفتی در خلیج فارس به حمله اسرائیل پاسخ دهد و به طور بالقوه ارتش آمریکا را به درگیری بکشاند.
هفتهها گمانهزنیهای خوشبینانهتری وجود داشت، مبنی بر اینکه تهدید اقدام نظامی اسرائیل یا آمریکا امکان دارد دیپلماسی ویتکاف را با فشار بر تهران برای اجابت خواستههایش مبنی بر کاهش برنامه هستهای و توقف غنیسازی اورانیوم، امکان پذیر کند.
با وجود این، پس از پنج دور مذاکره که در آن دو طرف بسیار از هم فاصله داشتند، این روند دیپلماتیک بود که امکان حمله نظامی اسرائیل را فراهم کرد. برخی مقام های سابق آمریکایی میگویند، برای ترامپ آسان نخواهد بود که از عملیات نظامی اسرائیل فاصله بگیرد.
آرون دیوید میلر، مذاکرهکننده سابق آمریکا در امور صلح خاورمیانه گفت، هیچ نشانهای وجود ندارد کاخ سفید آنقدر با حمله نظامی اسرائیل مخالف و حاضر باشد روابط آمریکا و اسرائیل را به خطر بیندازد. وی عنوان کرد، به اسرائیل «چراغ سبز معقولی» داده شده است.