احتمال تقابل نظامی ترکیه و رژیم صهیونیستی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ پس از جنگ علیه ایران، اسرائیل که به طور فزاینده‌ای بی‌پروا شده، به دنبال تغییر شکل منطقه است. خطرناک‌ترین نتیجه امکان دارد نه در جنگ های بعدی با ایران، بلکه در ظهور رقابتی شدیدتر میان ترکیه و اسرائیل باشد.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه به‌تازگی با بیان حال و هوای جدید منطقه، در اجلاس سازمان همکاری اسلامی در آنکارا گفت: هیچ مشکل فلسطینی، لبنانی، سوری، یمنی یا ایرانی وجود ندارد، اما واضح است مشکل اسرائیل وجود دارد.

تصویر شفاف این وسواس در اسرائیل مشهود است؛ جایی که بخش‌هایی از تشکیلات امنیتی به طور فزاینده‌ای نفوذ منطقه‌ای ترکیه را به عنوان تهدیدی بلندمدت «خطرناک‌تر از ایران» می‌بینند

این احساس، نشان‌دهنده تغییر در تفکر ترکیه نسبت به جایگاه اسرائیل در منطقه است. اسرائیل که زمانی متحد و سپس رقیب بود، اکنون به طور فزاینده‌ای به عنوان دشمنی آشکار دیده می‌شود. آنکارا از گستاخی اسرائیل و هویت بی‌پروایش در منطقه، نقشی که مدت‌هاست رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه آرزویش را دارد، ناراحت است. 

دولت باغچه‌لی، متحد کلیدی اردوغان، به‌تازگی گفت، اسرائیل در تلاش برای «محاصره آناتولی» و بی‌ثبات کردن ترکیه است. این طرز فکر که زمانی محدود به تیترهای روزنامه‌های زرد بود، دیگر در بروکراسی ترکیه و رسانه‌های جریان اصلی حاشیه‌ای نیست.

تصویر شفاف این وسواس در اسرائیل مشهود است؛ جایی که بخش‌هایی از تشکیلات امنیتی به طور فزاینده‌ای نفوذ منطقه‌ای ترکیه را به عنوان تهدیدی بلندمدت «خطرناک‌تر از ایران» می‌بینند.

حمایت علنی اردوغان از حماس واکنش‌های تندی را از سوی کابینه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برانگیخت و باعث افزایش تنش‌ها و تقویت روابط اسرائیل با کردهای سوریه شد؛ موضوعی که آنکارا مدت‌هاست آن را تهدیدی برای خود می‌داند. در منطقه‌ای که از قبل بی‌ثبات است، هرگونه درگیری میان دو ارتش منطقه - که هر دو متحد ایالات متحده هستند - می‌تواند توازن شکننده قدرت را بیش از پیش به هم بریزد.

این درگیری ایدئولوژیک و ژئوپلیتیکی است. دولت اردوغان، پوپولیسم اسلام‌گرای سنی را با ملی‌گرایی ترکی درهم آمیخته است؛ موضوعی که نوید آغاز دورانی از قدرت ترکیه در خارج از کشور می‌دهد. در اسرائیل ائتلاف راست افراطی از دیدگاه انتقادی مشابهی نسبت به سرنوشت این رژیم حمایت می‌کند و به دنبال هژمونی نظامی در لبنان، غزه و سوریه است. این جهان‌بینی‌های رقیب، جای کمی برای مصالحه باقی می‌گذارند. 

سوریه مبرم‌ترین عرصه تقابل است. از زمان فروپاشی نظام بشار اسد در اواخر سال 2024، هر دو طرف به دنبال شکل‌دهی به نظم پسا جنگ بودند. ترکیه نفوذ خود را در سوریه گسترش داده است و از متحدانش که اکنون در قدرت هستند، حمایت می‌کند و خواستار دولت مرکزی پایدار همسو با آنکاراست. 

ترکیه در حال حاضر بخش‌های بزرگی از شمال سوریه را کنترل می‌کند و مشتاق گسترش نفوذ اقتصادی و نظامی خود در سراسر این کشور است. در همین حال، اسرائیل حملات هوایی خود را افزایش داده، از خودمختاری کردها و دروزی‌ها ابراز حمایت کرده است و به دلیل ریشه‌های جهادی، به حاکمان جدید سوریه با سوءظن نگاه می‌کند. تنش‌ها ماه آوریل به اوج خود رسید، زمانی که اسرائیل مکانی را که قرار بود پایگاه ترکیه باشد، بمباران کرد. 

اکنون یک خط تلفن نظامی وجود دارد، اما تعامل دیپلماتیک گسترده‌تر متوقف شده است. در همین حال، ترکیه از جنگ ایران نتیجه‌گیری‌های خود را کرده است. ترور فرماندهان نظامی ایران به‌وسیله اسرائیل تذکر آشکاری از قدرت هوایی برتر و قابلیت‌های اطلاعاتی این رژیم است. آنکارا اکنون در حال اقدام برای رفع آسیب‌پذیری‌های خود است. 

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا باید از روابط خوب خود با نتانیاهو و اردوغان برای مدیریت این تقابل استفاده کند. پایان دادن به جنگ غزه امکان دارد به کاهش نارضایتی‌های ترکیه کمک کند، اما بعید است رقابت دیرینه میان دو طرف از بین برود.

برای دهه‌ها، سیاست‌گذاران آمریکایی با ترکیه و اسرائیل به عنوان متحدانی ضروری - هرچند دشوار - و ستون‌های ثبات منطقه‌ای رفتار کرده‌اند. اکنون، این دو ستون به‌طور مستقیم در حال فشار آوردن به یکدیگر هستند. واشنگتن و متحدانش باید بپذیرند آزمون بعدی برای خاورمیانه امکان دارد از رقابت میان دو نفر از نزدیک‌ترین شرکایش ناشی شود.