ردپای آمریکا در کاهش وابستگی مصر به شرق

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در دوران جنگ سرد منطقه غرب آسیا به یکی از کانون‌های اصلی رقابت میان دو بلوک شرق و غرب تبدیل شد و مصر به‌واسطه موقعیت راهبردی و نفوذ سیاسی‌اش، نقش مهمی در این معادلات ایفا کرد. پس از کودتای ۱۹۵۲ و روی کار آمدن جمال عبدالناصر، مصر در مسیر تقویت قدرت نظامی و استقلال سیاسی گام برداشت و برای تحقق این هدف، به بلوک شرق و به‌ویژه شوروی نزدیک شد تا تجهیزات نظامی پیشرفته دریافت کند. این رابطه به سرعت توسعه یافت و مصر به یکی از بزرگ‌ترین مشتریان تسلیحات شوروی در منطقه تبدیل شد.

پس از اخراج مستشاران نظامی شوروی توسط سادات و قطع تدریجی روابط با مسکو، آمریکا فرصت یافت جای خالی شوروی را پر کند

آمریکا به خوبی دریافت که نفوذ شوروی در منطقه، به‌ویژه از طریق مصر، تهدیدی جدی برای منافع راهبردی‌اش است. اهمیت کانال سوئز برای مسیرهای تجاری و نظامی غرب، انگیزه‌ای قوی برای واشنگتن بود تا نفوذ شوروی را در مصر کاهش دهد و این کشور را به سمت بلوک غرب متمایل کند. بنابراین، سیاست آمریکا نه تنها مهار شوروی، بلکه تغییر جهت راهبردی مصر به سوی غرب بود.

یکی از نقاط عطف این سیاست، توافق کمپ دیوید در دوره انور سادات بود. آمریکا با تقویت روابط سیاسی، ارائه کمک‌های اقتصادی و نظامی مشروط و حمایت از مذاکرات صلح میان مصر و رژیم صهیونیستی، به تدریج وابستگی نظامی مصر به شوروی را کاهش داد. این تلاش‌ها شامل ارائه تسلیحات پیشرفته‌تر، آموزش نظامی و همکاری‌های اطلاعاتی بود تا جایگزینی جذاب برای تسلیحات بلوک شرق ایجاد شود.

پس از اخراج مستشاران نظامی شوروی توسط سادات و قطع تدریجی روابط با مسکو، آمریکا فرصت یافت جای خالی شوروی را پر کند. پیمان کمپ دیوید (۱۹۷۸) نه تنها دشمنی مصر با رژیم صهیونیستی را پایان داد، بلکه مصر را به متحد کلیدی آمریکا در منطقه بدل ساخت. در نتیجه، کمک‌های مالی و نظامی قابل توجهی به مصر اختصاص یافت که بخش بزرگی از آن صرف تقویت توان نظامی کشور شد و وابستگی به تسلیحات شوروی کاهش یافت.

با این حال، در دوره ریاست‌جمهوری اوباما و پس از کودتای ۲۰۱۳ علیه محمد مرسی، به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری، کمک‌های نظامی آمریکا به مصر به طور موقت کاهش یافت. این موضوع مصر را به سمت بازارهای تسلیحاتی جایگزین سوق داد؛ بازارهایی که چین و روسیه با ارائه تسلیحات پیشرفته، قراردادهای بلندمدت و همکاری‌های فنی و آموزشی، گزینه‌های جذابی برای قاهره فراهم کردند. در ماه‌های اخیر علاوه بر روسیه، مذاکرات پیشرفته‌ای میان مقامات مصری و چینی برای توسعه همکاری نظامی در جریان بود که شامل قراردادهای تسلیحاتی، رزمایش‌های مشترک و تبادل تجربیات در حوزه فناوری دفاعی است.

اما نگرانی آمریکا از تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای، موجب شد با فروش تسلیحات جدید به مصر موافقت کند. به عنوان نمونه، هفته گذشته وزارت امور خارجه آمریکا فروش سامانه موشکی زمین به هوا را به ارزش ۴.۷ میلیارد دلار به مصر تصویب کرد. این قرارداد شامل چهار سامانه راداری پیشرفته، صدها موشک هوا به هوا، تجهیزات هدایت و پشتیبانی فنی گسترده است. آژانس همکاری‌های امنیتی دفاعی آمریکا که با انعقاد قرارداد تسلیحاتی مخالفت می‌کرد، مصر را یکی از متحدان کلیدی واشنگتن و عامل ثبات منطقه توصیف و این معامله را در راستای اهداف سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا ارزیابی کرده است.

نگرانی آمریکا از تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای، موجب شد با فروش تسلیحات جدید به مصر موافقت کند

گرچه در گذشته، واشنگتن موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌بردی مانند MIM-23 Hawk و M48 Chaparral به مصر فروخته بود، اما سامانه های راهبردی و دوربرد را به دلیل حفظ برتری کیفی رژیم صهیونیستی و مخالفت تل‌آویو محدود کرده بود. اکنون دولت ترامپ، گرچه بدون اعتراض رژیم صهیونیستی، قرارداد تسلیحاتی بزرگی با مصر تصویب کرد، اما آژانس آمریکایی تأکید کرده این تجهیزات تعادل نظامی منطقه را بر هم نخواهد زد و برتری نظامی رژیم صهیونیستی را تهدید نمی‌کند.

بهره سخن

نزدیکی مصر به شرق در سال‌های اخیر و برگزاری مانورهای نظامی مشترک هوایی و همکاری‌های فنی و آموزشی میان دو طرف، برای واشنگتن نگرانی‌هایی به همراه داشته و این موضوع موجب موافقت با فروش تسلیحات به مصر شده است. در واقع، سیاست‌های آمریکا برای کاهش وابستگی نظامی مصر به روسیه و چین، بخشی از تلاش گسترده واشنگتن برای تثبیت نفوذ خود در غرب آسیا، مقابله با نفوذ مسکو و پکن در منطقه و تضمین امنیت رژیم صهیونیستی است.